5 Soruda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Yazar Süheyla Şahin • Psikolog • 17 Kasım 2022 • Yorumlar:

Bir çocuğun hareketli olması, atlaması, zıplaması koşması kadar doğal bir durum yoktur. Ancak karıştırılan bir şey var ki normal kabul edilen bir çocuğun hareketliliği ile hiperaktif olarak değerlendirilen bir çocuğun hareketliliği birbirinden farklıdır. Son yıllarda sıklıkla karşılaştığımız ve sıkça çalıştığımız çocukluk çağı sorunlarından biri olan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)’ nu 5 soru ve 5 cevapla ele alalım.

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NEDİR?

Aşırı hareketlilik, odaklanma, dikkatini toplama, sürdürme ve yönetmede zorluk, dürtülerini kontrol etme ve erteleyebilmede güçlük (impulsivite) şeklinde ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Çocuklukta başlayan bu bozukluk genellikle ilerleyen yaşlarda belirtilerini kaybetmesine rağmen fark edilip önlem alınmadığı takdirde bireyin yaşam kalitesini, benlik algısını, akademik başarısını düşüren önemli bir problem haline dönüşmektedir.

DEHB’NİN TÜRLERİ NELERDİR?

DEHB

Dikkat eksikliğinin baskın olduğu tip
Hiperaktivitenin baskın olduğu tip
Dikkat eksikliği ve Hiperaktivitenin bir arada seyrettiği tip

Olmak üzere 3 türde görülmektedir. Bundandır ki bazen aileler ve öğretmenler ‘’ çocuğuma DEHB teşhisi konuldu, iyi ama benim çocuğum oturduğu yerden kalkmaz bile’’ ya da ‘’ bu öğrenciye nasıl DEHB derler o kadar dikkatli ki en ufak detayları bile fark eder, bütün çocuklar zaten hareketlidir’’ şeklinde soru işaretleri yaşamaktadırlar. Ayrıca DEHB’li bireyler gözlendiğinde her birinde bu bozukluk birbirinden farklı şekilde seyreder.

DEHB’NİN NEDENLERİ NELERDİR?

Oluşumunda tek bir etkene bağlı olmaksızın biyolojik ve çevresel faktörler bir arada rol oynar. Bunlar genetik geçiş, hamilelikte sigara ve alkol kullanımı, prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı, beyinde bazı yapısal farklılıklar, hazır yiyecekler, katkı maddeleri, yoğun şekerli beslenme, kurşun cıva gibi çevresel toksinler, aile tutumu, uyaran yoğunluğu gibi faktörlerdir.

4.DEHB’NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çocukta aşağıdaki şekillerde kendini gösterebilmektedir.

Belirli bir süre boyunca (yemekte, derslerde, konuşma sırasında) sakin durmakta büyük zorluk çeker.
Dersteyken sık sık ayağa kalkar, ellerini ve ayaklarını sabırsızca oynatır.
Başkalarının eşyalarını alabilir.
Sık sık söz keser.
Uygun olmayan anlarda konuşabilir veya başka bir çocuğa vurabilir çünkü düşünmeden hareket eder.
Okuldan eve döndüğünde ödevine ait detayları unutur. Bu da tartışmaya yol açabilir.
Ödevini yapmadığı için veya yaptığında da basit hatalar olması sebebiyle sık sık düzeltilmek zorunda kalır.
Sesler ve ilgisiz şeyler kolayca dikkatini dağıtır.
Genellikle bir aktiviteyi bitirmeden diğerine atlar.
Acıya dayanıklıdır.
El yazısı bozuk defteri düzensizdir.
Akademik başarısızlık gösterir.
Aşırı konuşkanlık ve gürültücülük yapar.
Çabuk heyecanlanma ve duyguları kontrolde zayıflık gösterir.

5.ÇOCUĞU DEHB BELİRTİLERİ GÖSTEREN AİLELER NE YAPMALI?

Bahsedilen bütün belirtiler çocukta erken yaşta gözlenmeye başlanmasına rağmen genellikle ya fark edilmez ya da göz ardı edilir. Ancak bu problemler çocuğun yaşının büyümesiyle birlikte artmaya başlar ve aileler sıklıkla ilkokulda ilgili uzmanlara yönlendirilirler. Unutulmaması gereken şudur ki bu problemler ne kadar erken fark edilir ve önlem alınmaya başlanılırsa çocuğun ileri yaşantıları için o kadar faydalıdır.

DEHB’de Psikolojik Destek Süreci ailelerin bilmesi ve ihmal etmemesi gereken süreçlerdendir. Destek aldığınız kurumda sıklıkla şu basamaklar uygulanacaktır;