Alerjik Hastalıklar

Alerjik hastalıklar tüm dünyada yaygın olarak görülen önemli sağlık problemleridir. Son 20 yılda Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde alerjik hastalıkların sıklığında yaklaşık 2 kat artış olmuştur. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tahminlerine göre, tüm dünyada yaklaşık 300 milyon astımlı hasta vardır. Çocuklarda alerjik hastalıklar daha sıktır ve %40’a kadar yüksek sıklıkta görüldüğü tahmin edilmektedir. Bu hastalıklarla ilgili bilgilere geçmeden önce bazı terimlerin ne anlama geldiğini açıklayayım.

Alerjen: Vücuda tek veya tekrarlayan defalar girdiklerinde immunolojik bir mekanizma aracılığıyla hipersensitivite (aşırı duyarlılık) reaksiyonuna neden olan yabancı maddelere denir. Başka bir deyişle “genellikle zararsız olarak kabul edilen, ancak duyarlı kişilerde alerjik reaksiyona neden olan protein yapısındaki maddelere” alerjen denir. Vücuda herhangi bir yoldan (deri, ağız, solunum vs) giren tüm maddeler alerjik reaksiyona neden olabilirler. Bu maddelere karşı vücutta özel olarak üretilmiş olan immunglobulin (Ig) E antikorlarına bağlanarak alerjik tepkilere neden olurlar. 

Alerji: İlk kez 1906 yılında Clemens von Pirquet tarafından kullanılan alerji terimi, normal reaksiyonlardan aşırı duyarlılık reaksiyonlarını ayırmak amacıyla kullanılan ve klinik reaksiyonlara yol açan, çok hızlı ve yoğun tepkiler olarak tanımlanmıştır. İmmün sistemin genellikle zararsız olarak kabul edilen alerjen isimli maddelere karşı geliştirdiği anormal reaksiyon olarak tanımlanmaktadır. Antikor veya hücre aracılı olabilir. Çoğunlukla alerjik reaksiyonlar IgE tipinde antikorlarla oluşur ve IgE aracılı alerji olarak isimlendirilir.

Atopi: Atopi terimi ilk kez 1922 yılında Arthur Coca ve Robert Cooke tarafından Amerikan İmmunoloji Birliği’nin yıllık toplantısındaki bir makalede kullanılmıştır. Yunanca bir terim olan atopi, a (olmadan) ve topy (yer)’nin birleşiminden oluşur. Genetik olarak allerjenlere maruz kalma ile spesifik IgE üretmeye yatkın olma durumudur. Diğer bir deyişle “Alerjik hastalık gelişimine genetik yatkınlık” anlamına gelmektedir. Klinik olarak ise en az bir alerjene karşı duyarlılığın bulunmasıdır. Atopi; allerjik konjonktivit, besin allerjisi, rinit, astım ve atopik dermatit gibi alerjik hastalıkların oluşmasındaki temel mekanizmadır. Kişinin atopi durumunu belirlemede kullanılan yöntemler alerji deri testleridir. 

Hipersensitivite (aşırı duyarlılık) : Normal kişilerde herhangi bir reaksiyona neden olmayan uyaranlara karşı reaksiyon gösterme durumudur.

Çocuklarda görülen alerjik hastalıklar nelerdir? 

Çocukluk döneminde başlıca görülen alerjik hastalıklar; astım, alerjik rinit, atopik dermatit, besin alerjileri, ilaç alerjileri, ürtiker (kurdeşen), anjioödem, anafilaksi (ciddi alerjik reaksiyon)’dir. Bunlar dışında özellikle mide bağırsak sisteminde klasik IgE aracılı alerjik hastalıklar dışında IgE aracılı olmayan alerjik hastalıklar da çocukluk döneminde sık görülmektedir.