Bugünün Bayramları

Modern yaşam insanları artık daha küçük alanlarda yaşamaya ve izole olmaya doğru itiyor. Aileler çekirdek aile olarak kalmayı tercih ediyor. Özellikle büyükşehirlerdeki koşuşturmalı ve yoğun iş yaşamı insanların aile büyükleri ve akrabalarıyla görüşmelerini azaltmış durumda. Yine yoğun iş yaşamı nedeniyle insanlar her dinlenme olanağını tatil yaparak değerlendirme çabası içerisine giriyorlar. Bayram ziyaretleri yerini bayram tatillerine bırakmaya başladı. Tatil anlayışı ise insanlarda neredeyse sadece deniz, kum ve güneş anlayışına döndü.

Bayramların insanları birbirine kavuşturma, barıştırma, bir araya getirme, paylaşma özelliği modernleşme ile yerini yalnızlaşmaya bırakıyor. Her konuda olduğu gibi gelenek ve göreneklerin öğrenilmesi, bayramın anlamı da anne babanın model olması ile öğreniliyor. Modernleşme sadece yalnızlaşmayı değil, çocukların bayramla ilgili bilgi ve algılamalarını da etkiliyor.  Çocuklar için yeni kıyafet, ayakkabı, harçlık, şeker, büyüklerin elini öpmek demek olan bayram artık tatile gitmek anlamına geliyor.

Dijital dünya ve sanal ortam; aile büyükleri, akrabalar ve arkadaşlar için özenle seçilen tebrik kartlarının yerini telefon ve bilgisayardan gönderilen mesajların almasına neden oldu. İnsanlar birbirlerine telefon etmek yerine tek bir tuşla birçok kişiye ulaşabilecekleri yolu seçiyorlar. Hızlı ve ekonomik. Ancak sıcaklıktan ve özenden yoksun, klişe mesajlar…

Anne babaların yoğun çalışması, eve geç ve yorgun gelmeleri, çocuklarına kural ve sınır koymakta zorlanmaları, çocukların sınırsız tüketim alışkanlıkları, anne-baba-çocuk ilişkilerinin azalması çocukları da bireyselleşmeye ve yalnızlığa doğru itiyor. Yalnızlaşan bireylerde ileri yaşlarda depresyon, hatta intihar vakaları görülebiliyor. Yapılan araştırmalar aile içi ilişkilerin sağlıklı olduğu, akrabaları ile görüşen, düzenli sosyal hayatı olan kişilerin daha uzun süre yaşadıklarını ve daha sağlıklı olduklarını gösteriyor. Bu ailelerde yaşayan çocuklar da anne babalarından gördükleri modelle daha sağlıklı büyüyorlar.

“Nerede o eski bayramlar”

Her bayramda yazılı ve görsel medyada karşılaştığımız “nerede o eski bayramlar” söylemlerinin altında modernleşme ile birlikte bireyselleşme ve bencilleşme sonucu değerlerin yitirilmesi yatıyor. Yaşam koşullarının değişmesi ve ilerleyen teknoloji değerleri ve gelenek görenekleri de etkiliyor.

İnsanlar yalnızlaştıkça yardımlaşma, paylaşma, saygı, hoşgörü gibi değerler de kaybolmaya başlıyor. Bu değerlerin yitirilmesi bireysel ve toplumsal olarak sevgi ve saygıdan yoksun, tahammülsüz, bencil olmamıza neden oluyor. Yetişkinlerin bencilleşmesi peşi sıra çocukların da bencilleşmelerini, başkalarının haklarına karşı daha duyarsız olmalarını getiriyor.

Değerler nasıl öğrenilir?

       Yardımlaşma, paylaşma, saygı, hoşgörü gibi değerler sosyal ortamlarda öğrenilir. Çocuğun hayatındaki ilk sosyal ortam ise ailedir. Dolayısıyla çocuk bu kavramları anne babasını model alarak ve taklit ederek öğrenecektir. Model alma ve taklitle beraber davranış ve tutumlar sonucunda çevrelerinden gördükleri tepki ve yorumlarla değerler gelişir. Adaletli, dürüst, insanları seven, saygı gösteren, başkalarına karşı hoşgörülü bireyler yetiştirebilmek için anne babanın da bu değerleri benimsemiş olmaları ve hayatlarına yansıtmış olmaları gerekir.

Çocuklar en iyi oyun ortamı içerisinde öğrenirler. Değerlerin öğretimi için de oyun kullanılabilir. Dramatizasyon oyunları dediğimiz evcilik tarzı oyunlar çocuğa bir taraftan bireysel ve sosyal rolleri öğretirken, diğer taraftan da ailenin benimsediği değerler hakkında bilgi verir. Bunların oyun içerisinde yansıtılmaları çocuğun hangi ortamlarda nasıl davranacaklarını, nasıl tepki vereceklerini öğretir. Aynı şekilde bayramlaşma ve bayramın içeriği de oyunla çocuğa öğretilebilir.

Değerlerin kazandırılması konusunda anne babalar şu noktalara dikkat edebilirler:

• Anne baba olmaktaki amacınız ve aileniz için önemli olan değerler çocuğunuza öğreteceğiniz değerleri oluşturur. Bunları yazıp eşinizle paylaşabilirsiniz.

• Sizin için önemli olan değerler konusunda kendi davranışlarınızı irdeleyip çocuğunuza doğru model olup olmadığınızı belirleyebilirsiniz.

• Benimsediğiniz ve çocuğunuza kazandırmayı hedeflediğiniz değerler hakkında çocuğunuzla konuşabilir, değerlerin neden önemli olduğu hakkında sohbet edebilirsiniz.

• Çocuklarınızı dinleyerek ve söylediklerini anlamaya çalışarak onlara ne kadar önem verdiğinizi gösterebilirsiniz.

• Çocuğunuzla seyrettiği çizgi film, reklam veya oynadığı bilgisayar oyunları hakkında konuşabilirsiniz. Çocuğunuzun seyrettiklerinden neler algıladığı, bunların sizin değerlerinizle örtüşüp örtüşmediği hakkında konuşabilirsiniz.

• Televizyon ve bilgisayarı sınırlandırabilir, bireysel etkinlikler yerine ailece veya grup olarak yapabileceğiniz etkinliklere yönlendirebilirsiniz.

• Çocuğunuzun yaşına ve becerilerine uygun sorumluluklar verebilir, böylece kişisel kontrolünün gelişmesini sağlayabilirsiniz.

• Çocuğunuzda gözlemlediğiniz her olumlu davranışı destekleyip, yüreklendirebilirsiniz.