BURUN TIKANIKLIĞI TANI VE TEDAVİSİ

Burun tıkanıklığı aslında insanoğlunun en eski şikayetlerinden. Kimisi için sorun olmayan bu durum çoğu
zaman hayatımızı kabusa dönüştürebiliyor. Başımız ağrıyor, uyku kalitemiz bozuluyor, tat ve koku
duyumuz köreliyor, ağızdan nefes almaya bağlı olarak sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmemize
sebep olabiliyor. Burun tıkanıklığı ile ilgili o kadar çok şey yazılıp çizildi ki bazen kafamız karışmıyor da
değil. Acaba doğru bilinen yanlışlar nelerdir diye işin uzmanına sormak istedik. Kulak Burun Boğaz ve
Baş Boyun Cerrahisi uzmanı Op Dr Bahadır Baykal özellikle burun hastalıkları ve cerrahisiyle oldukça
yoğun ilgilenen bir cerrah,
Öncelikle şunu merak ediyorum, burun tıkanıklığının sebepleri nelerdir ?
Burun tıkanıklığının nedenleri değişiktir. Bazen basit bir kemik eğriliği bazen de burun eti şişmesi bu
duruma sebep olabilir. Burun içinde olmaması gereken kitlesel oluşumlara da (polip) sık rastlıyoruz. Tabii
alerji ve hava kirliliğini de unutmamak gerekir.
Hava kirliliği de burun tıkanıklığına yol açıyor mu ?
Elbette Temiz olmayan ortam havası, konka adını verdiğimiz burun etlerinin ve burun mukozasının
şişmesine neden olur. Aynı şekilde sigara içenlerde de burun tıkanıklığı sıktır. Özellikle burun ameliyatı
geçirdikten sonra kişi sigara içmeye devam ederse bir süre sonra burnu tıkanmaya başlar. Hatta size
ilginç bir şey söyleyeyim plazalarda, otel odalarında, iş merkezlerinde sağlıksız klimatize hava ile sık
temas bile bir süre sonra kronik burun tıkanıklığına yol açar.
Sigara dumanı nasıl burun tıkanıklığı yapıyor? toplumda sigara tiryakisi oldukça fazla, ne önerirsiniz ?
Sigara dumanı burun ve sinüslerdeki temizleme hareketini direkt olarak bozar. Temizleme işlemi iyi
olmazsa partiküller, tozlar ve zararlı maddeler burnun içinde kalır ve burun etlerinin (konkaların)
şişmesine, mukozal dokunun ödemlenmesine neden olur. Bir süre sonra tıkanıklık artar, sinüslerin
fonksiyonları da etkilenir bu durumdan. Eğer sigara içimi kesilirse kısa zamanda burun sağlıklı yapısına
kavuşur. Önerim sigaradan uzak durmaktır.
Peki hangi alerjenler burun tıkanıklığına yol açar ?
Alerji pek çok şeye karşı oluşabilir. Polenler, ev tozları, hayvan tüyleri, küf ve daha aklınıza gelebilecek
bir sürü madde. Bazen meslek ortamınıza bağlı sebeplerde alerjiye yol açabilir. Sorun yaratan alerjik
maddelerden uzak durmak tedavide oldukça önemlidir. Eğer sıkıntı yaşıyorsanız ilaç tedavisi ve aşılama
ile alerji kontrol altına alınabilir.
Başka hangi sebepler alerjiye neden olabilir ?
Çoğu zaman atlanıyor ama hamilelikte 3.aydan sonra ortaya çıkan burun tıkanıklığı sık görülen bir
şikayettir. Östrojen hormonundan kaynaklanır. Bazı gebelerde dayanılmaz bir hal aldığına şahit oldum.
Gebelik önleyici ilaçların kullanılması da benzer etkiyi yapabilir. Nadir de olsa tiroid hormon seviyesinin
azalması da burun tıkanıklığına neden olabilir.
En sık görülen burun tıkanıklığı nedeni nedir ?
Deviasyon olarak bilinen burun kemik eğriliği toplumda burun tıkanıklığının en sık nedeni olarak bilinse
de, konka adını verdiğimiz burun etlerinin büyümesi ya da şişmesi bu şikayete daha sık yol açıyor.
Peki konka büyümesinde nasıl bir tedavi yaklaşımınız oluyor ?
Öncelikle burun eti büyümesi tek başına mı ? yoksa deviasyon denilen kemik eğriliğiyle birlikte mi ? bunu
değerlendirmek gerekir. Çoğu zaman deviasyon ameliyatında başarı için aynı anda şişmiş konkaları
küçültme cerrahisi yapıyoruz. Bazen radyofrekans ile küçültme yeterli olabiliyor zaman zaman da
endoskopik konka redüksiyonuna yani cerrahiye gereksinim duyabiliyoruz. Burun eğriliğinin bulunmadığı
hastalarda sadece burun etlerine girişim yeterlidir.
Kemik eğriliği olan herkeste burun tıkanıklığı olur mu ?
Bakın hiç kimsenin burun iç kısım kemiği yani orta bölmesi cetvelle çizilmiş gibi düz değildir. Burun
kanallarını daraltan bir eğrilik varsa nefes alıp verme etkilenir. Kıkırdak ve kemik eğriliklerinin durumuna
göre farklı derecelerde tıkanıklık oluşur. Şikayet varsa ameliyat gerekebilir.
Burun tıkanıklığı ne gibi sağlık sorunlarına yol açabilir ?

Burun tıkanıklığı çoğu zaman önemli bir sağlık sorunu gibi görülmüyor ama beraberinde pek çok önemli
problemi beraberinde getiriyor. Mesela uyku bozukluğu ve horlama, şiddetli baş ağrısı, kalp rahatsızlığı,
hipertansyon ve tat – koku bozuklukları burun tıkanıklığının sebep olduğu rahatsızlıklardan bazıları.
Burun kemiği eğrilikleri neden oluşur ?
Burun kemiği eğriliği, doğumsal olarak yüz kemiklerinin farklı gelişimine bağlı çekilmeler nedeniyle
oluşur. Bazen de doğum sırasında veya erken çocukluk dönemindeki burnu etkileyen travmalar
neticesinde gelişebilir.
Burun tıkanıklığı dışında hangi durumlarda kemik eğriliği ameliyatına karar veriyorsunuz ?
Eğer eğrilik baş ağrısı, yüz de basınç hissi, tekrarlayan burun kanaması, sinüzit ve orta kulak iltihaplarına
yol açıyorsa ameliyatla düzeltilmesi yararlıdır. Horlama ve uyku apnesini bu kategoriye dahil etmedim
çünkü horlama ve uyku apnesine yol açacak kadar şiddetli bir eğrilik zaten burun tıkanıklığı da yapar.
Deviasyon ameliyatını nasıl yapıyorsunuz ?
Genellikle ameliyat burun içinden yapılır. Burun kanalını daraltan kıkırdak ve kemik eğrilik çıkartılır,
yeniden şekillendirilerek burun orta bölmesi düzeltilir. Zaman zaman şiddetli eğriliklerde açık teknik
yaklaşıma ihtiyaç duyuyoruz, özellikle burun orta çatısındaki kıkırdak ve kemik aksın yer
değiştirdiği,kısmen zayıfladığı durumlarda mutlaka rinoplasti de yapıyoruz.
Burun estetiği mi yapıyorsunuz ?
Evet Sağlıklı nefes almak için fonksiyonel rinoplasti pek çok burun tıkanıklığı cerrahisinde şart. Burun
dinamik bir yapı dolayısıyla sadece iç kısım eğriliğinin burun tıkanıklığa yol açtığını düşünmek yanlış
olur. Burun kanatları, burun çatısı, burun kökü ve aks eğrilikleri deviasyon sorunu ile birlikte
değerlendirilmesi gereken yapılar.
Burun ameliyatlarından sonra hastaların en çok korktuğu burna tampon uygulaması eskisi gibi sık
uygulanmıyor sanırım, şimdi ne kullanıyorsunuz? iyileşme süreci nasıl oluyor?
Artık burun ameliyatları tamponsuz yapılabiliyor. Basit müdahalelerde burna hiçbir şey
yerleştirilmeyebilir. Kompleks cerrahilerde ise silikon adını verdiğimiz oluklu aparatları birkaç gün
burunda tutmak zorunda kalabiliyoruz. Silikonlar tampona göre oldukça konforlu ve rahatsızlık hissi
vermeyen, aynı zamanda nefes alıp verebildiğimiz materyaller. İyileşme süreci oldukça hızlıdır En ağır
ameliyatlarda bile en geç yedinci gün sosyal hayata dönülebilir. Ağrı kesicilerle hafifleyen bir ağrı
mevcuttur.
Burun kemiği eğriliğinin düzeltilmesi için yaş sınırı varmıdır ?
17 yaşından gün almış herkes bu ameliyat için uygundur. Üst yaş sınırı ise yoktur.
Açıkçası burun ameliyatı sonrası başarısızlık ihtimali bu ameliyatı olmak isteyenleri korkutuyor ve
çevremde pek çok mutsuz hasta var, sizin görüşünüzü merak ediyorum ?
Bence burada en önemli nokta doğru doktor tercihi. Deneyimli ellerde burun kemiği eğriliği sonrası
düzeltme cerrahisine nadiren ihtiyaç duyulur. Bazen hastanın kendi kıkırdak, kemik yada doku
yapısından kaynaklanan nedenlerden revizyon cerrahisine gereksinim olabilir. Eğer 15-20 dakikalık
küçük müdahalelerle halledilecek sorun ise bu makul karşılanabilir ancak çoğu zaman kulak bölgesinden
veya kaburgadan ek kıkırdak almamız gereken düzeltme cerrahileri ile karşılaşıyoruz ki; bu durum hasta
açısından oldukça sıkıntılı bir durum. Bence ilk ameliyat öncesi tanı çok önemli. Çoğu zaman orta çatı,
burun ucu ve burun kanatlarındaki problemler atlanıyor,hastanın deviasyonu düzelse dahi bu sorunlar
halledilmediği için nefes alamıyor.Emin olun, iç kısım eğrilik ameliyatı için başvuran ve ameliyat olmasına
rağmen düzelmeyen pek çok hastaya, ilk ameliyatta fonksiyonel burun estetiği de yapılmış olsa
muhtemelen düzeltme cerrahisine ihtiyaç kalmayacak.
Burun tıkanıklığı ile koku alma sorunu arasında nasıl bir ilişki var ?
Aslında koku ve tat alamama problemine hastalar çok fazla önem vermiyor, belki de tedavi
edilemeyeceğini düşündüğü için doktora geç başvuruyor. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki; tat ve koku
duyularının körelmesi sıklıkla çocukluk döneminde tedavisi yapılmamış kronik burun tıkanıkları sonucu
gelişiyor. Kokuların tanınarak koku hafızasının oluşturulması çocukluk döneminde başlıyor, bu nedenle
çocuklarda burun tıkanıklığına yol açan nedenleri araştırıp tedavilerini yapmak çok önemli.

Sık görülen bir durum mu ?
Yapılan bir çalışmada 50 yaş üzerinde her dört kişiden birisinde koku duyusunun köreldiği tespit edilmiş.
Doğal olarak koku duyusu bozulunca yediklerimizin de tadı olmuyor. Tat alma duyumuz koku almamızla
yakından ilişkili. Kronik sinüzit, polip ve alerjik durumlarda ,konka şişmelerinde oluşan koku kaybı
sebebin tedavi edilmesi ile düzelir. Koku kaybının önemli bir nedeni de basit bir üst solunum yolu iltihabı
sırasında koku sinir hücrelerinin harap olmasıdır maalesef bu durumda tedavi her zaman mümkün
olamayabiliyor.