Çocuk ve Alerji

Çocuğunuz özellikle mevsim geçişlerinde sık sık hapşırıyor, öksürüyor veya vücudunda sıkça kaşıntılı kızarıklık ve kabarık döküntüler görülüyorsa yahut bazı yiyecekleri yedikten sonra karın ağrısı, kramp, bulantı ve hatta kusmaları oluyorsa çocuğunuz alerjik olabilir. Alerji herhangi bir çocukta ortaya çıkabilir, ancak bu tür reaksiyonlar ailelerinde alerjik (astım, alerjik burun nezlesi vs.) hastalıklar olan çocuklarda daha sık görülürler. Bunun nedeni, alerjinin ailesel geçişli olmasıdır. Bir ailenin alerji öyküsü kişinin alerjik hastalığa yatkınlığını belirleyen en önemli faktördür. Eğer bir ebeveyn alerjik hastalığa sahipse, çocuğun alerji gelişme riski yaklaşık %50’dir. Her iki ebeveyn alerjisi varsa çocuğun riski %70’e kadar yükselir.

Alerji nedir?

Özetle alerji, sağlığımız için çok önemli olan ve bizi enfeksiyon, kanser vs. gibi hastalıklara karşı koruyan bağışıklık sistemimizin normalde zararsız olan bir maddeyi (bir gıda veya polen gibi) yanlış yorumlayarak potansiyel bir zararlı madde olarak tanımasının sonucudur.

Çocukluk dönemi alerjilerinin erken teşhisinin konması ve tedavisinin başlanması, çocuğunuzun yaşam kalitesini artıracak, okula devamsızlık gün sayısını azaltacaktır.

Çocuklarda Alerji Belirtileri

• Deri döküntüleri (atopik dermatit, egzama)
• Toz, sigara dumanı, polen gibi alerjenlere maruz kalınması sonrası veya efor sırasında öksürme, nefes darlığı, sık nefes alma (astım)
• Hapşırma, burun akması veya gözlerde kaşıntı (alerjik rinit, alerjik konjonktivite vs.)
• Beslenme sonrası kusma, karın ağrısı, döküntüler, bebekte sürekli huzursuzluk (gıda alerjisi)

Alerjik Rinit (Saman Nezlesi, Alerjik Burun Nezlesi)

Alerjik rinit, alerjilerin neden olduğu en yaygın çocukluk dönemi hastalığıdır. Belirtileri, burun akması ve kaşıntısı, hapşırma, post nazal akıntı (geniz akıntısı) ve burun tıkanıklığı içerir. Özellikle mevsimsel (bahar) alerjik rinit sorunu olan bir çocukta ayrıca gözlerde kızarma, akıntı, kaşıntı (alerjik göz nezlesi) da sıklıkla birlikte görülür.

Sürekli burun tıkanıklığına bağlı olarak tekrarlayan kulak enfeksiyonları ve işitme duyusunu azaltabilecek sıvı birikimi gibi kronik kulak problemine veya tekrarlayan sinüzit enfeksiyonlarına neden olabilir. Alerjik rinit, çocuklarda kronik burun tıkanıklığının en yaygın nedenidir. Burnu tıkalı çocuk gece ağzı açık yatar ve bu durum bazen horlamaya da yol açabilir. Bu sorun aynı zamanda çocuğun gece boyunca huzursuz uyumasına ve buna bağlı olarak ertesi gün çocukta yorgunluk, sinirlilik ve dikkat dağınıklığına; dolayısıyla da uzun vadede okul başarısında bozulmaya neden olabilir. Burun tıkanıklığı ve ağızdan solunma tedavi edilmediğinde, dişlerin ve yüzün kemiklerinin gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Burun tıkanıklığına neden olan alerjinin tedavisi bu sorunları önler.

Gıda Alerjisi

Emziren bir annenin yedikleri hassas bir bebekte alerjik reaksiyonlara yol açabilir.  Bu gıdalar annenin diyetinden çıkarıldığında bebekteki alerjik rahatsızlıklar belirgin oranda geriler veya kaybolur.

Çoğu gıda alerjisi bebeklikten itibaren ve erken çocukluk döneminde başlar. Bu dönemde   süt ve yumurta alerjisi en yaygın olanıdır ve çocukluk döneminde, yaklaşık bir buçuk-iki yaş sonrası, yok olma eğilimindedir. Bunların dışında balık, kabuklu deniz hayvanları (yengeç, ıstakoz, kerevit balığı ve karides), soya, ağaç fıstığı (örneğin ceviz, kaju fıstığı, şam fıstığı, fındık), meyveler (özellikle kırmızı olanlar) ve buğday gibi gıdalar en sık alerjik reaksiyonlara yol açarlar. En şiddetli reaksiyonlara yol açanlar (yoğun alerjik döküntü, anjioödem, anafilaktik şok gibi) genellikle fıstık, ağaç fıstığı, balık ve kabuklu deniz hayvanlarıdır. Gıda alerjenleri yaşadığınız yere bağlı olarak da değişir. Örneğin fıstık ve ağaç fıstığı alerjileri ABD, İngiltere ve Avustralya’da yaygın olmakla birlikte, balık ve deniz ürünleri alerjileri Güney Doğu Asya ve Güney Avrupa’da daha yaygındır.

Gıda alerjisi olan bir çocuğun ailesi, anafilaksi (nefes borusunda ödeme yol açarak nefes almayı engelleyen, kan basıncında ani düşüşe ve şoka neden olan hayatı tehdit eden bir reaksiyon) olasılığından haberdar olmalıdır.

Astım

Bu durumda çocuklar genellikle nefes yoluyla aldığı şeylere karşı alerjiktir. Genel bir kural olarak, çocuk ne kadar sık ve uzun süre alerjene maruz kalırsa o kadar erken dönemde başlar.  Örneğin alerji genleri taşıyan bir çocuk polen gibi bitkisel alerjenlere, hayvan tüy ve kıllarına, toz akarlarına veya hamamböceği alerjenlerine tekrar tekrar uzun süre maruz kaldığında erken yaşta başlayan solunum yolu belirtileri göstermeye başlayabilir. Bunlar sık ve tekrar eden öksürük, nefes darlığı, nefes almada zorluk, sık nefes alma, egzersiz (koşma, spor yapma vs.) sırasında öksürük, nefes darlığı gelişmesi gibi yakınmalardır. Bu yakınmalar saptandığında doktora başvurmalı ve gerekli tedavi bir an önce başlanmalıdır. Yapılan tedavi astımın şiddetine göre değişir; bazen sadece ağızdan verilen alerji ilaçları (antihistaminikler, montelukas vs.) astımı kontrol altında tutmaya yetebilirken, bazen de bu tedavilere ek olarak sürekli inhaler tedavi (solunum yolu ile uygulanan), bir süreliğine kortikosteroid tedavisi uygulamak gerekebilir. Tedavinin zamanında başlaması remodeling dediğimiz bronş duvarlarında görülen kalıcı değişimi dolayısı ile astımın kalıcı hale gelmesini önleme açısından çok önemlidir.