Çocuk ve Alerji Hastalıkları

Çocuğunuz özellikle mevsim geçişlerinde sık sık hapşırıyor, öksürüyor veya vücudunda sıkça kaşıntılı kızarıklık ve kabarık döküntüler görülüyorsa yahut bazı yiyecekleri yedikten sonra karın ağrısı, kramp, bulantı ve hatta kusmaları oluyorsa çocuğunuz alerjik olabilir. Alerji herhangi bir çocukta ortaya çıkabilir, ancak bu tür reaksiyonlar ailelerinde alerjik (astım, alerjik burun nezlesi vs.) hastalıklar olan çocuklarda daha sık görülürler. Sebepleri arasında, alerjinin ailesel geçişli olmasıdır. Bir ailenin alerji öyküsü kişinin alerjik hastalığa yatkınlığını belirleyen en önemli etkendir. Eğer bir ebeveyn alerjik hastalığa sahipse, çocuğunda da olma ihtimali %50’dir. Her iki ebeveynde de alerji varsa çocuğukta oluşma riski %70’e kadar yükselir.

Alerji nedir?

Özetle alerji, sağlığımız için çok önemli olan ve bizi enfeksiyon, kanser vs. gibi hastalıklara karşı koruyan bağışıklık sistemimizin normalde zararsız olan bir maddeyi (bir gıda veya polen gibi) yanlış yorumlayarak zararlı madde olarak tanımasının sonucudur.

Çocuklarda Alerji Belirtileri

• Deri döküntüleri (atopik dermatit, egzama)

• Toz, sigara dumanı, polen gibi alerjenlere maruz kalınması sonrası veya efor sırasında öksürme, nefes darlığı, sık nefes alma (astım)

• Beslenme sonrası kusma, karın ağrısı, döküntüler, bebekte sürekli huzursuzluk (gıda alerjisi)

• Hapşırma, burun akması veya gözlerde kaşıntı (alerjik rinit, alerjik konjonktivite vs.)

Alerjik Rinit (Saman Nezlesi, Alerjik Burun Nezlesi)

Alerjik rinit, alerjilerin neden olduğu en yaygın çocukluk dönemi hastalığıdır. Belirtileri, burun akması ve kaşıntısı, post nazal akıntı (geniz akıntısı) hapşırma ve burun tıkanıklığı içerir. Özellikle mevsimsel (bahar)alerjik rinit sorunu olan bir çocukta ayrıca gözlerde kızarma, akıntı, kaşıntı (alerjik göz nezlesi) da sıklıkla birlikte görülür.

Sürekli burun tıkanıklığına bağlı olarak tekrarlayan kulak enfeksiyonları ve işitme duyusunu azaltabilecek sıvı birikimi gibi kronik kulak problemine veya tekrarlayan sinüzit enfeksiyonlarına neden olabilir. Alerjik rinit, çocuklarda kronik burun tıkanıklığının en önemli nedenidir. Burnu tıkalı çocuk gece ağzı açık yatar ve bu durum bazen horlamaya da yol açabilir. Bu sorun aynı zamanda çocuğun gece boyunca huzursuz uyumasına ve buna bağlı olarak ertesi gün çocukta yorgunluk, sinirlilik ve dikkat dağınıklığına; dolayısıyla da uzun vadede okul başarısında bozulmaya neden olabilir. Burun tıkanıklığı ve ağızdan solunma tedavi edilmediğinde, dişlerin ve yüzün kemiklerinin gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. 

Gıda Alerjisi

Emziren bir annenin yedikleri hassas bir bebekte alerjik reaksiyonlara yol açabilir.  Bu gıdalar annenin diyetinden çıkarıldığında bebekteki alerjik rahatsızlıklar belirgin oranda geriler veya kaybolur.

Çoğu gıda alerjisi bebeklikten itibaren ve erken çocukluk döneminde başlar. Bu dönemde   süt ve yumurta alerjisi en yaygın olanıdır ve çocukluk döneminde, yaklaşık bir buçuk-iki yaş sonrası, yok olma eğilimindedir. Bunların dışında balık, kabuklu deniz hayvanları (yengeç, ıstakoz, kerevit balığı ve karides), soya, ağaç fıstığı (örneğin ceviz, kaju fıstığı, şam fıstığı, fındık), meyveler (özellikle kırmızı olanlar) ve buğday gibi gıdalar en sık alerjik etkiye yol açarlar. En şiddetli reaksiyonlara yol açanlar (yoğun alerjik döküntü, anafilaktik, anjioödem şok gibi) genellikle fıstık, ağaç fıstığı, balık ve kabuklu deniz hayvanlarıdır. Gıda alerjenleri yaşadığınız yere bağlı olarak da değişir

Gıda alerjisi olan bir çocuğun ailesi, anafilaksi (nefes borusunda ödeme yol açarak nefes almayı engelleyen, kan basıncında ani düşüşe ve şoka neden olan hayatı tehdit eden bir reaksiyon) olasılığından haberdar olmalıdır.

Astım

Bu durumda çocuklar genellikle nefes yoluyla aldığı şeylere karşı alerjiktir. Genel bir kural olarak, çocuk ne kadar sık ve uzun süre alerjene maruz kalırsa o kadar erken dönemde başlar.  Örneğin alerji genleri taşıyan bir çocuk polen gibi bitkisel alerjenlere, hayvan tüy ve kıllarına, toz akarlarına tekrar tekrar uzun süre maruz kaldığında erken yaşta başlayan solunum yolu belirtileri göstermeye başlayabilir. Bunlar sık ve tekrar eden öksürük, nefes darlığı, nefes almada zorluk, sık nefes alma, egzersiz (koşma, spor yapma vs.) sırasında öksürük, nefes darlığı gelişmesi gibi yakınmalardır. Bu yakınmalar saptandığında doktora başvurulmalıdır. Yapılan tedavi astımın şiddetine göre değişir; bazen sadece ağızdan verilen alerji ilaçları astımı kontrol altında tutmaya yetebilirken, bazen de bu tedavilere ek olarak sürekli inhaler tedavi (solunum yolu ile uygulanan), bir süreliğine kortikosteroid tedavisi uygulamak gerekebilir. Tedavinin zamanında başlaması remodeling dediğimiz bronş duvarlarında görülen kalıcı değişimi dolayısı ile astımın kalıcı hale gelmesini önleme açısından çok önemlidir.