Çocuklara Güven Duygusu Nasıl Verilmelidir?

Özgüven nedir?

Özgüven kişinin dıştan gelen atıfları değerlendirerek kendi kimliğine yönelik yaptığı değerlendirmedir. Kimliğimizle, neleri yapabileceğimizle ilgili inanç ve duygularımızın bütünü özgüvenimizi oluşturur.

Özgüven hem kendimizden memnun ve kendimizle barışık olduğumuza dair inancımız ve hislerimizi hem de dışarıya kendimizden emin olduğumuz şeklinde verdiğimiz görüntü ve davranışları ifade eder.

Çocuk 3-4 yaşlarında iken kendisiyle ilgili etrafından gelen fikirleri biriktirir. Eğer gelen uyaranlar olumlu ise çocuğun özgüveni olumlu yönde gelişir. Ancak gelen uyaranlar olumsuz, yapamadığına yönelikse çocuk da değersizlik hissedecek ve kendisinin beceriksiz, değersiz bir varlık olduğuna inanmaya başlayacaktır. Bu da özgüveni düşük bir bireyin temellerini atar.

Özgüveni etkileyen faktörler nelerdir?

Anne ile bebek arasında oluşan olumlu ilişki özgüven duygusunun temelini oluşturur. Bebeğin tüm gereksinimlerinin karşılanması, bunların düzenli şekilde yapılması, annenin çocuğuna dokunması, sevgi vermesi anne çocuk arasında özel ilişki kurulmasını sağlar.

Özgüven sağlıklı anne-baba-çocuk iletişimi, uygun ebeveyn ve öğretmen tutumları ile gelişir. Sağlıklı anne baba tutumu (Güven verici, destekleyici tutum), anne babanın çocuğa karşı hoşgörülü olduğu, desteklediği, bazı kısıtlamalar dışında isteklerini yapmalarına izin verdiği tutumdur. Hoşgörünün normal düzeyde gerçekleşmesi çocuğun kendine güvenen, yaratıcı bir birey olmasını sağlar. Bu tutumda evde kabul edilen ve kabul edilmeyen davranışlar bellidir.

Çocuğun söz hakkı vardır. Duygu ve düşüncelerine saygı duyulur. Yetişkinler tarafından dinlenir. Böylece çocuk özgüven kazanır ve sorumluluk taşımasını öğrenir.

Bebeklik döneminde annenin yeterince duyarlı olmaması ve sevgi göstermemesi anne çocuk arasındaki ilişkinin sürekli ve tutarlı olmaması, çocuğun anneye ve dış dünyaya güven duygusu geliştirememesine, güvensiz bir kişiliğin temellerinin atılmasına yol açar.

Çocuğun özgüveni aile bireylerinin birbirleriyle ilişkilerinden de etkilenir. Anne babanın çocuğun yanında sıklıkla çatışması, kavga etmesi çocuğun ailenin devamlılığı konusunda güvensizlik duymasına neden olur.

           Anne babanın kendi özgüven düzeyleri de çocuğun özgüven gelişimini etkiler.

          Çocuk ailesi tarafından sevildiğini, değerli olduğunu bildiği oranda özgüveni artar. Ancak çok sevgi gördüğü halde yetenekleri gerektiği gibi kabul edilmeyen çocukta da özgüven eksikliği olabilir.

          Özgüven kolay zedelenebilen bir duygudur. İlk çocukluk yıllarında olumlu yaşantılar olsa bile daha sonraki uygun olmayan deneyimler sonucu özgüven sorunları ortaya çıkabilir.

           Baskılı, otoriter ve aşırı korumacı ebeveyn tutumları özgüven gelişimini engellemektedir. Sevgi, aşırı verici ve koruyucu bir davranışla sunulmaktadır. çocuğa bir bebek gibi bakıldığı halde, kendisinden beklenenler çoktur. Hiçbir şey esirgenmez; özel dersler aldırılır, çeşitli olanaklar sağlanır. Buna karşılık çocuktan ileri düzeyde başarı beklenir. Bu beklenti, sevgi ile beraber sunulduğundan çoğunlukla çocuklar tarafından kolay benimsenir ve benliğe sindirilir.

          Özgüven eksikliği okulda ve yaşamın diğer alanlarında başarısızlığa neden olur.

          Özgüven eksikliği bireyleri kırılgan ve kolay incinebilir hale getirir, dünyayı zorluklarla ve tehlikelerle dolu bir yer olarak algılamalarına yol açar.

           Kendileriyle ilgili olumlu düşüncelere sahip çocuklar karşılaştıkları çatışmalarla daha kolay baş edebilir ve problem çözme becerileri daha gelişmiş olur. Özgüveni düşük olan çocuklar için karşılaştıkları yeni durumlar kaygı ve hayal kırıklığına neden olabilir.

Özgüven eksikliğinin belirtileri nelerdir?

• Duygusal, sosyal ve akademik konularda zorlanma,

• Okulda çekingen ya da zorba davranışlar sergileme,

• Duygusal olarak aşırı kırılgan ve hassas olma,

• Yeni deneyimlere kapalı olma,

• Utangaçlık ve içe kapanıklık,

• Anne babaya yapışma,

• Daima insanları mutlu etme çabası içinde olma,

• Sık sık yardım almak isteme

• Çabuk pes etme

• Kendisi hakkında olumsuz konuşma

Özgüveni geliştirmek için neler yapılabilir?

• Koşulsuz sevgi verilmelidir.

• Çocuğa önemli ve değerli olduğu hissettirilmelidir.

• Çocuk onaylanmalı, cesaretlendirilmeli ve desteklenmelidir.

• Olumlu ve demokratik bir aile ortamı sunulmalıdır.

• Kararlı, tutarlı ve destekleyici anne baba tutumu sergilenmelidir.

• Aile üyelerinin birbirleriyle etkileşimleri olumlu olmalıdır.

• Anne babalar akademik performansla ilgili aşırı beklentiler içerisinde olmamalıdır.

• Çocuğa yaşı ve becerileri doğrultusunda sorumluluklar verilmelidir (oyuncaklarını toplama, sofra kurma ve kaldırmaya yardımcı olma gibi)

• Ebeveynler aşırı korumacı davranmamalıdır.

• Çocuğun kendisiyle ilgili yanlış algılamaları düzeltilmelidir

• Çocuklar bireysel etkinliklerden çok grup çalışmalarına yaşıtları ile olan etkinliklere yönlendirilmelidir.