Çocuklarda Alt Islatma

Alt ıslatma çocuklarda en sık görülen sorunlarından birisidir. Araştırmalara göre dünyada 4 yaşındaki her 100 çocuktan 15’i, 7 yaşındaki her 100 çocuktan 7’si, 15 yaşındaki her 100 çocuktan 2’si alt ıslatma sorunu yaşamaktadır.

* Tuvalet eğitiminin zamanı ve şekli çok önemli.

Çocuklar genellikle 18 ay ile 2-2,5 yaş arası tuvalet eğitimi almaya hazır hale gelirler. Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını anlamak için mesane kontrolü ile bedensel ve zihinsel gelişimin ne düzeyde olduğuna bakmak gerekir. Çocuğun gün boyunca çişini azar azar yapmak yerine birkaç kere yeterli miktarda yapması, 2-3 saat kadar kuru kalması, tuvalet gereksinimini yüz, mimik ya da beden duruşuyla ifade etmesi mesane kontrolünü kazanmaya başladığını gösterir. El ve parmak becerilerinin gelişmiş olması bedensel, vücut parçalarını gösterebilmesi, basit işlerde anne babayı taklit etmesi, verilen komutları uygulayabilmesi ise çocuğun zihinsel olarak tuvalet eğitimi için hazır olduğunun belirtileridir.

          Gelişimi normal seyreden çocukların çoğu 2-3 yaş döneminde tuvalet gereksinimini haber verirler. Ancak mesane kontrolünü zaman zaman sağlamakta zorlandıklarında altlarını ıslatabilirler. Mesane kasları gece daha zor kontrol edilebildiğinden gece alt ıslatma davranışı gündüzden daha sık görülür.

          Tuvalet eğitimine 18 aydan önce başlamak, çocuğu tuvalete oturması konusunda zorlamak, altını ıslattığında cezalandırmak tuvalet eğitiminin uzamasına, çocuğun korku ve endişe duymasına ve davranış sorunları yaşamasına neden olur.

* Tuvalet alışkanlığını kazandığı halde…

          Tuvalet eğitimi almış olan bir çocuğun alt ıslatma sorunu yaşamasının temelde iki nedeni olduğu düşünülür; çocuk ya duygusal ya da fiziksel bir sorun yaşamaktadır. Ancak düşünüldüğünün aksine duygusal sorunlar alt ıslatma davranışının nedenleri arasında ilk sırada yer almamaktadır.

          Öncelikle organik bir sorun olup olmadığı belirlenmelidir. Ateşli hastalıklar, idrar yolu enfeksiyonları, şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar alt ıslatma davranışının görülmesine yol açar.

          Fiziksel bir problemden kaynaklanan alt ıslatma davranışı kısa süreli ve geçicidir. Hastalığın tedavi edilmesi ile ortadan kalkar.

          Özellikle erkek çocuklarda görülen alt ıslatmanın en önemli nedeni kalıtsal olmasıdır. Eğer ebeveynlerden birinin geçmişinde bu sorun varsa çocukta görülme olasılığı %25, her iki ebeveynde de varsa %65 artmaktadır. Genetik nedenlerden kaynaklanan alt ıslatmanın ergenlik döneminde ortadan kalktığı görülmektedir.

          Çocuğun uykusunun çok derin olması ve tuvaletinin geldiğini fark etmemesi de alt ıslatma nedenlerinden birisidir.

          Ancak çocuğun gelişimi normalse, tuvalet eğitimi uygun yaşta verildiyse, tuvalet eğitimini tamamladığı halde aralıklı da olsa gece ve/veya gündüz alt ıslatma davranışı varsa o zaman bunun psikolojik kaynaklı olduğu düşünülür. Yeni bir yere taşınmak, boşanma, aile bireylerinden birinin ölümü, yeni bir kardeşin gelmesi ya da tuvalet eğitimi sırasında çocuğun zorlanması, cezalandırılması gibi nedenler duygusal kaynaklı alt ıslatma sorununu gündeme getirebilir.

* Alt ıslatma ne zaman bir sorun olarak görülmeli?

          Gelişimi normal seyreden bir çocuğun gündüz mesane kontrolünü 2-3 yaşlarında, gece ise 3-4 yaşlarında sağlaması beklenir. Fiziksel bir sorun olmadığı ve uygun eğitim verildiği halde belli aralıklarla alt ıslatma devam ediyorsa, çocuğun alt ıslatma sorunu olduğundan söz edilebilir.

* Anne babalar ne yapmalı, ne yapmamalı?

          Birçok uyum ve davranış bozukluğunda olduğu gibi alt ıslatma sorununda da anne baba tutumlarının önemi büyüktür. Uygun olmayan ebeveyn tutumları nedeniyle yaşanan sorun daha da artabilir, yeni uyum ve davranış bozuklukları ortaya çıkabilir, özgüven eksikliği, aşırı kaygılı olma, içe kapanıklık gibi kişilik gelişimini etkileyen sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle anne babalar

• sorunun çözümü için baskıcı tutumdan,

• başkalarının yanında konuşmaktan,

• alaycı ve küçümseyici tavırlardan,

• çocuğu yaşanan sorun nedeniyle cezalandırmaktan,

• bu sorunu yaşamayan çocuklarla karşılaştırmaktan,

• yiyecek ve içeceklerine devamlı kısıtlama getirmekten,

• tuvalete tutmak için gece uykusunu çok sık bölmekten kaçınmalıdırlar.

Bunun yerine

• yataktan kuru kalktığı her sabah “harikasın, bunu yapabileceğini biliyordum, seninle gurur duyuyorum” şeklinde olumlu mesajlar vermek, alt ıslatma davranışının görüldüğü zamanlarda ise “başarabileceğine inanıyorum, yeniden deneriz” şeklinde çocuğu motive etmek,

• haftalık bir çizelge hazırlayıp sadece kuru kalktığı günleri güneş, yıldız veya kendi istediği bir resimle işaretleyerek çocuğun somut olarak kendisini değerlendirebilmesini sağlamak,

• yatmadan önce sıvı alımını sınırlandırmak, yatağa girmeden tuvalete gitmesini sağlamak, gece belli aralıklarla bir iki kez tuvalete kaldırmak alt ıslatma sorununun çözümünde çocuğa destek sağlar.

* Uzman yardımına ne zaman başvurulmalı?

          Çocuk 5 yaşına geldiği halde hala mesane kontrolünü kazanamamışsa, mesane kontrolü kazanmış olmasına rağmen aniden başlayan ve devam eden alt ıslatma yatak ıslatma başladıysa, bu durum çocuğun benlik algısını, özgüvenini, sosyal ilişkilerini etkiliyorsa, anne-baba-çocuk ilişkisi olumsuz yönde etkileniyorsa bir uzmana başvurmak gerekir.