Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Bu yaz bezden kurtuluyoruz!! H.E.L.P.

Tuvalet eğitimi, çocuğun dışkı ve idrar kontrolünü kazanması ve anımsatma olmadan da tuvaletinin geldiğini farkedip ihtiyacını giderebilmesidir. Bu eğitim, erken çocukluk döneminin önemli gelişimsel görevlerinden birisidir. Aileler için ise bu süreç zor ve sancılı olabilir.

Çocuklarda tuvalet eğitimi için kesin bir tarih yoktur. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında vücuttaki suyun bir kısmı terle atılır ve çocuğun mesanesi onu zorlayacak kadar dolmaz. Bu nedenle tuvalet eğitiminin bu dönemde verilmesi kısa zamanda başarıya ulaştırabilir. Tuvalet eğitimi için ortalama yaş aralığı 18 ay ve 3 yaş arasıdır ancak her çocuğun gelişimsel özelliklerine göre kendi doğru zamanı vardır. Çocuğu kendi zamanından önce bu eğitime başlatmaya çalışmak, korkuya ve çatışmalara sebep olabilir. Ebeveynlerin baskıcı tutumları ise çocuğun yetişkinliğinde mükemmelliyetçilik ve aşırı titizlik gibi eğilimleri olmasına sebep olabilir. Bu süreçte ebeveynlerin cesaretlendirici ve özendirici bir tutum takınması önemlidir.

Bu süreçte kullanılabilecek en faydalı yöntemlerden biri H.E.L.P kuralıdır. Bu kural 4 temel noktadan oluşmaktadır: 

1. Geri çekilip izle (hold yourself back)

Çocuğun tuvalet eğitimi için doğru zaman olup olmadığına karar verebilmek için geri çekilip izleyin. Bezi 3-4 saat gibi uzun bir süre kuru kalabiliyor, yani az ve sık sık idrar yapmak yerine çocuk tuvaletini bir süre tutuyor ve daha sonra yapıyor olabilir. Yaklaşık 5 dakika aynı pozisyonda oturabiliyordur. Yürüme, oturma ve çömelme gibi kaba motor becerileri gelişmiştir. Altını kirlettiğinde huzursuzluk yaşıyor, bezin ıslak ve kirli olduğunu farkedip bundan rahatsızlık duyuyordur. Tuvalet ihtiyacını sözlü veya sössüz anlatabiliyordur. Uykudan bezi kuru kalkıyor, tuvalette sizi taklit ediyorsa, verdiğiniz komutları anlıyor ve yerine getiriyor olabilir. Bu gibi işaretler varsa çocuğun tuvalet eğitimi için hazır olduğunu söyleyebiliriz.

2. Keşfi destekle (encourage exploration)

 Altını her değiştirmede, bu olayı ona açıklayın. Kaka yapmışsa, siz bunu tuvalete dökerken o da görmeli, hatta tuvaletin sifonu beraber çekilmeli; elbette sonrasında elleri güzelce yıkanmalı Lazımlığın önüne sevdiği bir oyuncak koymak da özendirici olabilir. Eğitim sırasında çocuk için eğlenceli bir ortam hazırlamak gerekiyor. Çocuk lazımlıktayken oturup onu beklemeniz çocuğu huzursuz edebildiğinden çoğu zaman sonuç getirmeyebiliyor. Sabah uyandıktan biraz sonra eğitime başlamak, bu sırada onunla konuşmak, oyunlar oynamak, bir şeyler içtikten 20 dakika sonra lazımlıkta oturtmak bu koşulun önemli noktalarıdır. 

3. Limit koy (limit)

Lazımlık oturduğu süre başlangıçta 2-3 dakikayı geçmemeli.Bu eğitim çocuklar ve aileler için zorlayıcı olabilir yine de anne ya da babanın yüzünde daima huzurlu bir ifade olması süreç için oldukça önemlidir.

4. Öv (Praise )

Tuvaletini lazımlığa yapan çocuğunuzu övün, alkışlayın. Uzun, sözlü açıklamalardansa, alkışlamak gülümsemek gibi küçük davranışlar daha etkilidir.

 Ebeveynler eğer çocuğunun bu döneminde sinirli, kızgın veya çocuğunu küçük düşürücü tavırlar içinde olursa çocuk panik ve korku içine girer ve tuvalet alışkanlığını kazanamaz. Ebeveynler büyük bir olgunlukla çocuğunun bu döneminin de keyfini çıkartarak ona destek olmalıdır.
Tüm bu durumlara rağmen çocuk 3 – 4 yaşına gelmiş ve hala tuvalet alışkanlığı kazanamamışsa bir uzman ile görüşülmesi gerekir.