Çoklu Kişilik Bozukluğu

Bazı insanlar vardır; ne zaman ne yapacağı belli olmayan, aynı durumlara farklı kişiymiş gibi tepki veren, ani duygu değişimleri olan, dalgın, hayatında belli dönemlerini hiç hatırlamayan…. İşte bu kişiler DKB olabilir.

DKB nedir?

Bir kişide (bir bedende) birden fazla kişilik olma halidir. Normalde tekil ve bütüncül olan zihin, çeşitli nedenlere bağlı olarak ki genellikle bu bir travmadır, bölünerek çoğul ve parçalı hale gelir. Zihnin bölünmesine bağlı olarak bilincin, kendilik algısı ve hafıza bütünlüğü kaybolur. Bedenin kontrolü farklı kişiliklerce ele geçirildiğinde kişi aynı durumlara farklı insanlar gibi tepkiler vermeye başlar.

Dissosyatif bozukluklar içinde yer alan Dissosyatif Kimlik Bozukluğunun temel belirtileri şöyledir:

1. Bu kişiler zihinlerin içinde konuşan ses/sesler duyarlar. Bu sesler iki veya daha fazla olabilir. Bu insanın kendi iç sesi aile karıştırılmamalıdır. DKB’de bahsedilen sesler kişinin kendisine ait olmayıp başkalarının konuşması gibi gelir. 

2. Ani duygu değişimleri gözlenir bu kişilerde. Adeta aniden içinden başka bir insan çıkar ve sizinle konuşmaya başlar. Genellikle bu insanlar dengesiz olarak tanımlanır. Böyle tepkiler Borderline kişilik bozukluğu ve Bipolar hastaları ile karıştırılmamalıdır. 

3. DKB sorunu olanların hafızalarında belli dönemler blok olarak silinir. İki yıl önce gittiğiniz tatile ilişkin hiçbir şey hatırlamayabilir. Bu kişiler hayat hikayelerini kesintisiz olarak hatırlamazlar adeta filmde kopmalar olur. Çok dalgın olurlar ve sizinle aynı ortamda iken dalıp giderler. 

4. Genellikle çok hayal kuran ve dikkatleri dağınık olan insanlardır DKB sorunu olanlar. Bu kişiler çocukluk yıllarında dikkat eksikliği tanısı alabilir ama genellikle verilen tedaviler etkili bir sonuç vermez.

5. Bu rahatsızlığı yaşayan kişilere bazı psikolojik rahatsızlık tanıları konabilir. Tedavi için başlanan antipsikotik ilaçlara cevap vermezler. 

Nedeni:

DKB, yaşanılan zorluklar karşısında zihnin bölünerek baş etme stratejisi sonucunda gelişir. Çocuklukta bir zorlukla karşılaşılınca insanlar bu zorluklarla başa çıkmak için bir yol bir strateji  geliştirirler. Örneğin bir çocuk yaptığı bir yaramazlık sonucunda annesinden dayak yememek için şirinlik yapabilir, bir başka çocuk yalan söyleyebilir bir başkası ise üste çıkarak annesini suçlayabilir.  Çocuğun seçtiği yol işe yararsa, bu strateji benzer durumlarda kullanmaya başlar. 

Bazı çocuklar da bir zorlukla karşılaşınca unutmayı seçerler. Özellikle cinsel taciz, ağır ihmal ve istismar durumlarında. Çocuk o olayı unutur ama o travmayı yaşayan bir parça zihinde hep kalır. Böyle durumlarda zihnin bir parçası o acıyı yaşayan olarak kalır. Yani zihin bölünerek kendi içinde bir kişilik daha oluşturur. Bundan sonra bu çocuk zorlandığı her durumda bu yolu seçerek zihninin içinde birden çok kişilik oluşturur. Bu kişilikler günün belli anlarında bedenin kontrolünü ele geçirirler. Oluşan alt kişiliklere alter denir. Alterlerin yaş, beden, meslek, cinsiyet … algıları faklı farklı olabilir. 

DKB’nin ana nedeni  ergenlikten önce, (yaklaşık 12 yaşından önce) yaşanan  ve baş edilemeyen travmatik  yaşantılara dayanır. Bu zorlayıcı yaşantılar;  cinsel taciz, tecavüz, anne baba arasındaki sürekli geçimsizlik, hastanede yatmayı gerektiren bedensel bir hastalık, sürekli anne ve ya babadan ya da bakım veren birinden dayak yeme, aşırı eleştirilme ve sürekli çocuğun psikolojik ve fizyolojik ihtiyaçlarının görmezlikten gelinmesi durumları olabilir.

Tedavisi:

Dissosiyatif kimlik bozukluğunun temel tedavisi psikoterapidir. Bazı vak’alarda ilaç tedavisi ile desteklenebilir ama tek başına ilaç tedavisi ile iyileşmez. İlaç tedavisi, DKB ile komorbidite olan rahatsızlıkların olması durumunda kullanılır. Farklı terapi yöntemleri ile süreç götürülebilir ancak alterlerin travmatik anılarının çözülmesinde EMDR tedavisi etkili sonuçlar vermektedir. 

Tedavi süreci, alter sayısı, travmaların çokluğu, cinsel taciz-tecavüz olma durumlarına ve kişinin psikoimmün sistemine (psikolojik sağlamlılık durumu) bağlı olarak değişmektedir.