Covid-19 Sürecinde Ebeveynlik

Pandemi sürecinin devam etmesiyle birlikte çocukların okul süreçleri, alışkanlıkları, ailede kurulan düzen oldukça değişti. Bazı ebeveynler evden çalışmaktayken çocukların çoğunun da online eğitimle devam etmeleri ev içi yeni bir düzeni gerektirirken, evden çalışamayan ebeveynler için çocuklarının uzaktan eğitime devam etmesi onlar için farklı endişelere sebep olabilmektedir. Ebeveynlerin iş ve aile sorumluluklarını dengeledikleri düzenlerini değiştirmek zorunda kalmaları pandeminin getirdiği zorlukların yanında ayrı bir mücadeleyi ve çabayı da gerektirmektedir. Dünya genelinde pandemiyle ilgili yapılan araştırmalar, evden çalışan ebeveynlerin pandemi öncesine göre daha fazla sorumluluk aldıklarını ve zorlandıklarını tespit etmiştir.

Hem ebeveynlerin hem de çocukların bu süreçte olumsuz ruh hallerinin sıklığı artmıştır. Ebeveynlerin zihinsel, fiziksel ve duygusal anlamda tükenmişlik yaşamaları bu dönemde görülebilmektedir. Tükenmiş hisseden insanlar duygusal anlamda içine kapanık depresif bir süreç geçirmektedir. Pandemi sürecinde ebeveyn tükenmişliği çocukların gelişimine zarar verebilme potansiyeline sahiptir. Tükenmişliğin önüne geçmek ve iş- aile yaşamı arasında yeni bir denge kurabilmek için bazı stratejiler mevcuttur. Öncelikle, sınırları belirlemek gerekmektedir. Evden çalışma durumunda, imkân varsa işle ilgilenmek için ayrı bir oda tercih edilmelidir. Burada amaç iş yaşamınıza ayrı bir alan yaratarak sınır çizmek, evde kesintisiz işle ilgilenmek zorunda hissetmekten kaçınmaktır. Tutarsızlık, aile içi düzensizlik de ebeveynlerin kendisini tükenmiş hissetmesine neden olabilir. Birlikte aile yemeği yemek, belirli bir süre herkesin cihazları kapattığı bir zaman dilimi oluşturmak, hafta içi ve hafta sonu rutinlerini eskisi gibi ayırabilmek, birlikte film gecesi veya oyun gecesi düzenlemek gibi aile içi rutinleri oluşturmak tükenmişliği azaltabilir. Ebeveynlerin öz bakımlarına dikkat etmesi de son derece önemlidir. Yüksek düzey stres yaşamak ebeveynlerin daha tutarsız davranmasına, zorlanmasına neden olabilir. Öz bakımı ihmal etmemek stresi yönetmek için gereklidir. Güvenli bir şekilde sosyalleşebilmek, egzersiz, rahatlatıcı hobilerle uğraşmak ebeveynlerin daha dengeli bir gün geçirmelerine yardımcı olmakta dolayısıyla aile ilişkilerini olumlu etkilemektedir. Ebeveynlerin sosyal desteğe sahip olması da önem arz etmektedir. Aynı süreçten geçen ebeveynlerle bağlantı kurmak, yakın bir arkadaşla duygularını ve deneyimlerini paylaşabiliyor olmak sosyal destek sağlayabilir.

Bir diğer strateji ise aile içi beklentileri yeniden şekillendirmektir. Bu süreçte her şey mükemmel olmayabilir. Çocuğunuz yazın bitmesiyle yeni okul düzenine ve yeni ev düzeninize alışmakta zorluk yaşayabilir. Neye ihtiyaçları olduğunu sormaktan ve önerilerini dikkate almaktan çekinmemek gerekmektedir. Çocuklarla sohbet etmek, onların süreçle ilgili kaygılarını dikkatlice dinlemek gerekmektedir. Anlaşıldığını hissetmeleri, duygu ve düşüncelerini ifade edebilecekleri ortamın sağlanması, kaygılarıyla ilgili ebeveynleri tarafından doğru bilgiye ulaşmaları süreci daha sakin geçirmelerine yardımcı olabilir. Arkadaşlarıyla iletişimlerini koparmamalarını sağlamak da çocuklar için destekleyici olabilir.

Çocuklar evde eğitime devam ederken sabahları erken kalkma, hazırlık ve kahvaltı düzenini eskisi gibi sürdürmek, çocuklar için gece yatma saatini belirlemek de önemlidir. Dersleri takip etmek istemeyen çocuklar için bunun gerçekten okul süreciyle aynı derece de önemli olduğu ve ciddiye alınması gerektiğini yaşına uygun bir dile anlatmak gerekebilir. Ders çalıştıkları ortam mümkün olduğunca dikkatini dağıtabilecek şeylerden uzak olmalıdır. Hakları olduğu kadar sorumlulukları olduğu ve derslerin de bu sorumluluğa dahil olduğu çocuğa anlatılmalıdır. Ayrıca küçük çocuklar için evcil hayvan beslemek ve sofra kurmak gibi basit ev işleri, daha büyük çocuklar ve ergenler için yemeğe ve ev işlerine yardım etmek gibi basit sorumlulukları yerine getirmeleri yaşam becerilerine katkı sağlamakta ve aile içinde katkıları olduğu için kendilerini güçlü hissetmelerine ve aileyle bağ kurmalarına yardımcı olmaktadır. Verilecek sorumluluklarda çocuğun yaş dönemini ve kapasitesini göz önünde bulundurmak gerekir.

 Tüm bu süreç ebeveyn-çocuk arasında gözle görülmeyen sevgi bağlarının güçlenmesi için fırsata dönüştürülebilir. Birlikte daha çok vakit geçirebilmek, eğlenebilmek, işleri beraber yapabilmek, paylaşabilmek için evde kalmak fırsat olabilmektedir. Fakat pandemide kurulan bu yeni düzende çocukların bu süreci en iyi şekilde atlatmasına destek olurken ebeveynlerin kendilerini de  tükenmişlikten koruması gerektiği unutulmamalıdır.