Dijital Göz Yorgunluğu

Dijital ekranların artık yaşamımızın vazgeçilmezi olduğu bir gerçek. Telefon, tablet ve bilgisayar karşısında geçirdiğimiz zaman arttıkça bu tür ekranların kullanımına bağlı gelişebilen sağlık problemleri de literatürde tanımlanmaya başlandı. Parmaklarda uyuşma, ense ve boyun ağrıları gibi kas ve eklem problemlerinin yanı sıra, göz ve görme ile ilgili sıkıntılar da dijital araçların uzun süre kullanımına bağlı gelişebilecek problemler arasında sıralanmakta.

Dijital göz yorgunluğu sendromu, bilgisayar, telefon ve tablet kullanımı esnasında veya kullanımının ardından ortaya çıkan bir dizi oküler yüzey sıkıntısı ve görme problemi olarak tanımlanmaktadır. Hastaların en çok şikayet ettiği sıkıntılar arasında gözlerde yorgunluk, kaşıntı, kızarıklık, kuruluk, yanma, sulanma; bulanık veya çift görme, yavaş odaklanma, renklerin algılanmasında bozulma ve baş ağrısı yer alır.

Bu problemler pek çok kişide bu tür ekranların kullanımına bir süre ara verilmesi ile hafiflerken, özellikle altta yatan göz kuruluğu, alerji, ve benzeri göz problemleri olan kişilerde mevcut göz hastalığının kötüleşmesine yol açarak yaşam kalitesini ve göz sağlığını bozabilir. Yapılan çalışmalarda bu durumun iş yaşamında üretkenliği %40’a kadar azaltabileceği ortaya konmuştur.

Bilgisayara bağlı görüş sendromunda suçlanmakta olan farklı mekanizmalar vardır. Bunlardan göz kasları ile ilgili olan mekanizma daha çok dijital ekranın göz hizasına uzaklığının veya açısının yanlış belirlenmesi ve cep telefonu veya tabletlerin kullanımı esnasında oluşan duruş bozuklukları ile ilgili sıkıntılardır. Göz şikayetlerine, baş, ense ve boyun ağrıları gibi kas ve iskelet sistemini ilgilendiren şikayetler de eşlik eder.

Gözdeki yakına bakma mekanizmasının sebep olduğu sorunlar arasında bulanık veya çift görme, yakın mesafe bulanıklığı, geçici miyopi ve odaklanma problemleri yer alır ve genellikle bilgisayar veya diğer ekran kullanımına bir süre ara verilmesi sonrasında şikayetler rahatlar.

Bu mekanizmalar arasında en sık görüleni gözün dış yüzeyi ile ilgili problemlerden kaynaklanır ve ekran kullanımı esnasında veya sonrasında ortaya çıkan göz kuruması, batma, yanma, kızarıklık ve kaşıntı hissi ile seyreder. Gelişmesinde suçlanan sebepler arasında göz kuruluğu, ekrana dikkatli bakma esnasında göz kırpma sayısının azalması, göz kapağı açıklığın ve açıkta kalan göz yüzey alanının artması, kontakt lens kullanımı, yaşlanmaya bağlı göz yaşı üretimi ve dağılımı problemleri, topikal veya sistemik olarak kullanılan ve göz kuruluğu yapabilecek ilaç kullanımları ile sistemik hastalıklar yer almaktadır.

Aynı büyüklükte yazılmış bir yazının dijital ekran aracılığıyla okunması ile kağıttan okunması arasında görme açısından fark vardır. Dijital ekranlarda görüntü, piksel ve ızgara adı verilen binlerce küçük nokta ve çizginin bir araya gelmesi ile oluşur ve görüntü veya harfin kenarı genellikle keskin olmayıp, çözünürlük azaldıkça daha da bozularak okuyucunun görme esnasında zorlanmasına yol açar. Görsel şikayetlerin artmasına sebep olabilecek diğer faktörler arasında yazı veya görüntünün arka zemin ile kontrastının farklı olması, dijital ekranın parlaklığı, ve ekranın yansıtıcılık özelliği gibi faktörler de yer alır.

Dijital göz yorgunluğu tedavisinde çizilecek rotada ilk yapılması gereken bu duruma sebep olabilecek mekanizmaların belirlenerek ortadan kaldırılması olmalıdır. Burada alınabilecek önlemler, çevresel faktörlerin değiştirilmesi ve göz bakımı ile alınabilecek önlemler olarak gruplandırılabilir.

Çevresel faktörlerden ilk düzenlenmesi geren faktör ışıklandırmadır. Parlak ışıklar, ekrandan göze direk yansıyan güneş ışığı ve tepe floresan lambaları çoğunlukla kamaşmaya yol açarak gözlerde rahatsızlık yapar. Çok parlak ya da karanlık olan bir odada dijital ekran kullanan kişilerde göz yorgunluğuna daha sık rastlandığı, yine daha koyu ekran rengi kullanan kişilerde gözlerde kuruma şikayetinin daha fazla saptandığı çalışmalar ile ortaya konmuştur. Ekran parlaklığı ortam aydınlatması ile benzer olmalı ve kontrast mümkün olduğunca arttırılmalıdır. Dijital ekranların gözlerden yaklaşık olarak 90 cm uzaklıkta olması, ekranın orta noktasının göz seviyesinin yaklaşık 15 cm altında konumlanması önerilmektedir. Gözlere çok yakın bilgisayar, tablet veya cep telefonu kullanımı, artmış bir yakın görme ihtiyacına yol açarak göz kaslarının fazla çalışmasına sebep olmakta, bu durum da gözlerde yorulma, şakak ve baş ağrısı gibi semptomların ortaya çıkmasına yol açmaktadır.

Bunlara ek olarak ekran üzerindeki kir ve tozun kamaşmayı arttıran faktörler olduğu, her türlü dijital ekranın ve kişinin kullandığı gözlük camlarının temiz tutulmasının önemi hastalara aktarılmalıdır.

Normalde dakikada 12 ila 16 kez göz kırpan insan, ekran karşısında 6 ila 8 arasında göz kırpar. Bunun yanı sıra dijital ekranların kullanımı göz kırpma kuvvetini ve kalitesini de bozar. Ekran karşısında kullanılabilecek filtrelerinin varlığı hem göz kırpma sayısındaki azalmayı engeller hem de yansıma ve kamaşmayı azaltır.

Azalmış göz kırpma sıklığına bağlı gelişebilecek olan göz kuruluğu ekran filtrelerine ek olarak göz doktoru tarafından reçete edilmiş suni göz yaşı damlalarının kullanımı ile rahatlatılabilir. Ekran karşısında uzun süre kalan kontakt lens kullanıcılarının yanma ve kızarıklık gibi şikayetlerinin dijital göz yorgunluğuna mı yoksa kontakt lens kullanımı ile ilişkili farklı bir komplikasyona mı bağlı olduğunun değerlendirilmesinin ise mutlaka bir göz doktoru tarafından yapılması gerekmektedir.

Dijital ekran kullanımı esnasında şikayeti olan kişilerin göz numarası kontrollerinin doğru yapılması, özellikle numarası hızla değişebilen çocukluk yaş grubu ile 40 yaş üstü yakın görmesi bozulmaya başlamış hasta grubunda önemlidir. Göz numarası düzeltmesi uygun yapılmamış kişilerde tablet, telefon ve bilgisayar kullanımında gözlerde yanma, kuruma ve kızarıklığın daha fazla olduğu çeşitli çalışmalarda ortaya konmuştur. Ekran karşısında uzun zaman geçiren kişilerin kullanacağı gözlüklere uygulanacak özel filtrelerin ve yansıma önleyici kaplamaların faydalı olabileceği bilinmektedir.

Tüm bunların yanı sıra hastaların gün içinde uygun miktarda sıvı alımının sağlanması, beslenmelerinde esansiyel yağ asitlerinin ve vitaminlerin dengeli bir şekilde verilmesi, uyku düzenlerinin korunması, altta yatan göz kuruluğu tedavisinin açısından önem arz etmektedir. Ortam ısıtmasının uygun ayarlanması, klima ile havalandırılan ofis ortamlarında gözlerin kurumasının engellenmesi için ortam nemlendiricilerinin kullanılması da iş yerlerinde alınabilecek önlemler arasında yer alır.

Dijital göz yorgunluğu tedavisinde en önemli basamak göz doktorunca yapılacak detaylı muayene ile kişide başka bir göz probleminin olmadığının ortaya konması, hastanın bilgilendirilmesi ve kişiye özel tedavi yönteminin geliştirilmesi ile olacaktır.

Yard. Doç. Başak Bostancı

Referanslar

1 Griffiths KL, Mackey MG, Adamson BJ. The impact of a computerized work environment on professional occupational groups and behavioural and physiological risk factors for musculoskeletal symptoms: a literature review. J Occup Rehabil. 2007;17(4):743-65

2. Collin MJ, Brown B, Bowman KJ. Visual discomfort and VDTs. National Occupational Health and Safety Commission (Worksafe, Australia). 1988;1-37

3. Computer vision syndrome (CVS). American Optometric Association. http://www.aoa.org/x5374.xml

4. Salibello C , Nilsen E Is there a typical VDT patient? A demographic analysis. J Am Optom Assoc. 1995; 66: 479–83. 


5. Bali J, Navin N, Thakur BR. Computer vision synrome: A study of the knowledge, attitudes and practices in Indian Ophthalmologists. Indian J Ophthalmol 2007;55:289-94.

6. Charpe NA, Kaushik V. Computer vision sndrome (CVS): Recognition and control in software professionals. J Hum Ecol. 2009;28:67-9.

7. Bergqvist UO, Knave BG. Eye discomfort and work with visual display terminals. Scand J Work Environ Health.1994; 20(1):27- 33

8. Mocci F, Serra A, Corrias GA. Psychological factors and visual fatigue in working with video display terminals. Occup Environ Med. 2001; 58:267-71. 


9. Blehm C, Vishnu S, Khattak A, et al. Computer vision syndrome: a review. Surv Ophthalmol. 2005;50(3):253-6

10. Yaginuma Y, Yamada H, Nagai H. Study of the relationship between lacrimation and blink in VDT work. Ergonomics. 1990;33(6):799-809

11. Nakaishi H, Yamada Y. Abnormal tear dynamics and symptoms of eyestrain in operators of visual display terminals. Occup Environ Med. 1999; 56:6-9.

12. Shantakumari N, Eldeeb R, Gopal K. Computer use and Vision related problems among university students in Ajman, United Arab Emirate. Ann Med Health Sci Res 2014 4(2:258-263

13. Loh KY, Reddy SC. Understanding and Preventing Computer Vision syndrome. Malaysian Family Physician 2008;3(3):128-130.

14. Abdelaziz MM, Fahim SA. Mousa DB, GayaBI. Effects of computer use on visual acuity and colour vision. Eur J Sci Res. 2009;35:99-105.

15. Cardona G, Garcia C, Seres C, Valesa M, Gispets J. Blink rate, blink amplitude and tear film integrity during dynamic visual display termina tasks. Curr Eye Res. 2011;36:190-7.

16. Freudenthaler N, Neuf H, Kadner G, Schlote T. Characteristics of spontaneous eyeblink activity during video display terminals use in healthy volunteers. Grafes Arch Exp Ophthalmol 2003;241:914-20.

17.Rossignol AM, Morse EP, Summers VMM, Pagnotto LD. Visual display terminal use and reported health symptoms among Massachusetts clerical workers. J Occup Med.1987;29:112-

18. Hanne W, Brewitt H, Augenklink Rechts DI, Munchen TU. Changes in visual function caused by work at a data display terminal. Ophthalmologe 1994;901:107-12.

19. Bergqvist UO, Knave BG. Eye discomfort and work with visual display terminals. Scand J Work Environ health.1994;20:27-33.

20. Nakaishi H, Yamada Y. Abnormal tear Dynamics and symptoms of eyestrain in operators of visual disply terminals. Occup Environ Med. 1999;56:6-9.

21. Feigin AA. Role of spectral filters for refraction Dynamics in computer users. Vesn ophthalmol 2003;119:39-40.