Dijital Oyun

Çocukların yaşadıkları çevredeki sosyal, kültürel ve teknolojik faktörler çocukların oyun koşullarını ve oyun davranışlarını etkilemektedir. Günümüzde teknolojinin hızlı gelişimi toplumların sosyal yaşamını ve kültürlerini etkileyerek çocuk oyunlarını ve oyun materyallerini değiştirmiştir. Özellikle dokunmatik ekran teknolojilerinin yaygınlaşması, çocukların çok küçük yaşlardan itibaren bilgisayar, tablet akıllı telefon gibi dijital araçları kullanımlarını sağlamıştır. Bu dijital araçlar vasıtasıyla uygulama (apps) adı verilen binlerce oyun programları bebeklerden başlayarak tüm yaş gruplarından çocukların kullanımı için pazarlanmaktadır (Işıkoğlu Erdoğan,2019).

Dijital oyun en genel anlamda teknolojinin oyun amaçlı olarak kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Sınırlandırılması oldukça zor olan dijital oyun, video ve bilgisayar oyunları, Internet siteleri, elektronik oyuncaklar, akıllı telefonlar, tabletlerdeki tüm oyun etkinliklerini kapsar (Işıkoğlu Erdoğan,2019). Uzun süre ekrana maruz aklan çocuklarda daha fazla dijital oyun tercih edilir. Çocukların ekran süresi artıkça eğitici ve hayali oyun tercihlerinde azalma olur. Çocukların dijital oyun ve TV ile ekran başında uzun süre harcamalarının riskleri vardır (Işıkoğlu Erdoğan,2019). Ebeveyn olarak başta küçük yaştaki çocuklar olmak üzere, çocuğun internet başında geçirdiği sürenin, oynadığı oyunun, girdiği sitenin vs. bilgisine sahip olunmalıdır. Aileler, çocuğun oynamayı tercih ettiği oyunun içeriğini öğrenmeli ve eğer “şiddet” içerikli bir oyun ise yerine; yaşına uygun, eğitici, eğlenceli daha farklı bir seçenek sunabilmeli, yönlendirmeli ve bir alışkanlığı kazanması yönünde de gerekirse ilk zamanlarda çocuk ile birlikte oynanmalıdır.

Aile, çocukların olumlu davranışlar kazanmasında her konuda olduğu gibi belirleyici ve etkili bir faktördür. Aile içinde çatışmaların olduğu, huzursuz ve aile içi iletişiminin zayıf olduğu bir ortama maruz kalan bir çocuk veya genç yalnızlık hissine kapılıp kendini internet ortamında oynadığı oyunlara verebilir, oyun içinde edindiği yeni arkadaşlıklarıyla kurduğu iletişim ile kendini daha iyi hissetme yoluna gidebilir. Aile içi herhangi bir duruma içten içe üzüntü duyan ve düzelmesi yönünden elinden bir şey gelmeyen çocuk, bu oyunları bir çeşit kendini rahatlatma yöntemi olarak bile kullanabilmektedir.

Uzun süreli oynanan dijital oyunlar, internet başında geçirilen uzun süreçler, kişinin evindeki bireylerle, sosyal ortamıyla hatta kendisiyle bile uzaklaşmasına neden olabilmektedir. Kişi dijital bir dünyada yaşamaya başladığında yaşadığı gerçek dünyaya karşı yabancılık çekebilmektedir. Sosyal ortamlara girmede utanma veya kaçma, içe kapanma, kendini ifadede güçlük gibi durumlarla karşı karşıya gelebilmektedirler. Dijital oyunlarda uzun süre iletişimini oynadığı oyun üzerinden kuran ve insanlarla iletişime geçme yolunu dijital ortam üzerinden sağlayan kişi kendini bu şekilde ifade etmeye başladıktan uzun bir süre sonra gerçek sosyal çevrede kendini ifadede güçlük çekmekte ve bu durum da sosyal ortamlara girmekten kaçınmasına sebep vermektedir. İlerleyen zamanlarda bu durum daha zor bir durum olup; kişinin eski hayatından daha da fazla uzaklaşmasına kadar yol alabilir. Sosyal ilişkilerinin bozulmasının yanında kişide özgüven eksikliği ve gerçeklik algısının da değişim mevcuttur. Birtakım psikolojik sorunların ortaya çıkma ihtimali vardır. Bunun yanında aile ve arkadaş ortamındaki iletişimde de önemli derecede olumsuz etkiler söylenebilir.

Çocuklar, aileler hatta öğretmenler dijital oyunların olumsuz etkileri hakkında iş birliği içinde olurlarsa sorun çözümü için daha yararlı olabilir. Öncelikle çocukların olumlu yönde bilinçlendirilmesi gerekir. Çünkü doğru şekilde bilinçlenmeleri, hayatlarının olumsuz etkilenmesine olanak sağlamayacaktır. Bu konuyla ilgili alacağı destekte en büyük rol aileleridir. Çocuklar ve gençlerin, sosyalleşme ihtiyacını sanal ortamda oyunlar aracılığıyla kurduğu sanal ilişkilerle karşılamaya yönelik eğilimlerini en aza indirmeleri aile ve sosyal çevrelerinde var olan ya da var olması gereken empatik yaklaşımlı, sorun çözmeye dayalı iyi ilişkiler olduğudur. 

PSİKOLOG MERVE İZBUL