Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve Ergoterapi

Çocukluktan başlayıp yetişkinlikte de devam edebilen, dikkat eksikliği ve hiperaktivite olarak iki farklı durumu içeren bu bozukluk, üç farklı türü barındırır. Türler:

• Kombine DEHB (en yaygın),

• Dikkat ve konstrasyon eksikliğinin ön planda olduğu DEHB,

• Dürtüsellik-hiperaktifliğin ön planda olduğu DEHB, şeklinde ayrılmış olup toplumda çok yaygın görülen tablolardır.

Klinik ortamda anamnez alırken “okul sürecine girene kadar fark edemedik.” bilgisiyle çok sık karşılaşmaktayım. Buna istinaden siz ebeveynlere kılavuz olabilecek bazı önemli noktaları aydınlatmak , özellikle erken çocuklukta gözlemlemeyi kolaylaştıracak bazı belirtilere değinmek istiyorum. Gözlemleme için sürecin mihenk taşı demek yanlış olmayacaktır çünkü belirtiler aslında okul öncesi dönemde kendini göstermeye başlar. Erken çocuklukta ve okul çağı çocuklarında belirtiler başlıca :

• Fazla konuşma,

• Konuşurken konudan konuya hızlı geçişler,

• Sessiz oynamada ya da bağımsız boş zaman aktivitelerine katılımda zorlanma,

• Sürekli kalkıp etrafta gezme- koşma- tırmanma isteği,

• Otururken kıpır kıpır olma,

• Masa başı aktivitelerine katılmakta zorlanma,

• Sabırsızlık,

• Sorular bitmeden cevap verme,

• Sıra beklemede zorlanma,

• Etraftaki eşyaları görmüyor gibi çarpma ve kazalara açık olma,

• Sonucunu düşünmeden tehlikeli aktivitelerle uğraşma,

• Tepkileri geciktirmede zorluk,

• Günlük yaşam aktivitelerini öğrenmede ve uygulamada zorluk,

• Detaylara dikkat etmede zorlanma, okuldaki aktivitelerde ve diğer aktivitelerde sıklıkla hata yapma eğilimi,

• Bir işe nereden başlayacağına karar vermede, planlamada ve uygulamada zorlanma,

• Uyaranların dikkatini kolaylıkla dağıtması ve düzenli olarak devam eden çalışmaları başkalarını rahatsız eden sesler ve olaylarla bölmek,

• Ev ödevi gibi birçok verilen sorumluluğu bitirmede zorlanma,

• Bir işi bitirmeden diğerine geçme,

• Oyalanma,

• Uyumsuzluk,

• Dürtüsel hareketleri dizginleyememe,

• Davranışsal sorunlar,

• Sosyal sorunlar,

• Düzensiz çalışma alışkanlıkları,

• Günlük rutinleri unutma,

• İletişimde kalmada zorluk/ karşı tarafı dinlemede zorlanma ve karşı tarafı sıklıkla yanlış anlama şeklinde çoğunlukla kendini göstermektedir.

Bu semptomların çoğu ara sıra gençlerde de görülebilirken, yetişkinlerde işte ve sosyal alanlarda belirginleşebilir. Çocuklar, en az iki farklı ortamda ve sıklıkla, aylar boyunca bu belirtilerden bazılarını ya da hepsini sergiliyorsa beklemeden hekime başvurulmalıdır.

DEHB tedavisi çok yönlü olup ilaç tedavisini, terapileri veya her ikisini de içerebilir. En etkili tedavi yaklaşımı multidisipliner yaklaşımdır. Bu yaklaşım birbirlerini destekleyen ilaç tedavisi (hekim) , ergoterapi ve diğer terapiler, eğitimci katılımı ve ebeveyn katılımını içerir.

Ergoterapiyle çocuk, günlük becerileri evde, okulda ve sosyal alanlarda yerine getirmeyi öğreniyor. Ergoterapistler ,

• Çocuğun evde, sosyal alanda ve okuldaki görevlerini yerine getirme ve katılım becerilerini belirler.

• Fiziksel, davranışsal, duygusal, duyusal, zihinsel ve sosyal etkileri ele alan bir terapi müdahalesi önerir ve çocuğun özgüvenli, başarılı ve bağımsız olmasına yardımcı olacak hedefleri belirler.

• İşitsel, dokunsal ve görsel uyarımların neden olduğu dikkat dağıtıcılığı azaltacak şekilde çevreyi düzenlemek için duyusal entegrasyon müdahalesi kullanır.

• Ebeveynleri bilgilendirme, çocuklarının zayıf ve güçlü yönlerini anlama, tutarlı olmalarına ve çocuğun becerilerine odaklanmalarına destek olmaktadırlar. Süreçte geribildirimler oldukça mühimdir.