Diyabetik Ayak

Diyabet denilen şeker hastalığı, kandaki yüksek şeker seviyeleri ile zamanla böbrek, sinirler, göz ve damarlarda hasar oluşturarak seyreden kronik bir hastalıktır. Diyabet hastalığı zaman içerisinde vücudun enfeksiyonlara karşı savaşma yeteneğini azaltır. Eğer diyabet iyi kontrol altına alınmazsa zamanla immun sistemde yetersizlik oluşur.

Şeker hastalığı zamanla bacaklarda veya ayaklarda üç temel hasar ile ciddi sorunlara yol açar;

Anjiopati denilen damar hasarı ile ayakların beslenmesi bozulur. Kan akımının azalması ayaklarda yumuşak doku, kemik veya kaslarda yara oluşumu ve enfeksiyona yol açabilir. Bu süreç ayaklarda kangren oluşumu ve ayak ampütasyonlarına kadar ilerleyebilir.

Nöropati denilen sinir hasar ile ayakların duyusu ve hisleri bozulur. Ayaklar tekrarlayan travma ve basıları hissetmediği için ağrısız ve kapanmayan yaralar oluşur.

İmmun sistem etkilendiği için enfeksiyonla savaşma kabiliyeti bozulur ve ciddi enfeksiyonlar oluşur.
Önlem alınmaması durumunda bu üç faktörün bir araya gelmesiyle ayaklarda kapanmayan enfeksiyonlu ve kokulu yaralar oluşur. Bu süreç ayakta ve bacaklarda kangren oluşumu ile çeşitli seviyelerden ampütasyona kadar ilerleyebilir.

Yara sebepleri

Ayak veya bacaklarda yara oluşumuna yol açan birçok sebep vardır;

• Dar ayak ve sert ayakkabı en yaygın sebeptir. Eğer ayaklarda kırmızı noktalar veya nasır oluşumu varsa ayakkabılarınız uygun değil demektir. En kısa zamanda değiştirmelisiniz.
• Ayakta bunyon, çekiç parmak ve düztabanlık varsa uygun ayakkabı giyilmelidir.
• Uzun süre ayakta kalma ve kontrolsüz diyabet, sinir hasarı oluşturarak ayak yara oluşumuna uygun hale gelir. Sinir hasarı sonucu ayak ağrı duyusu kaybolduğu için hastalar yara oluşumun farkına varmazlar.
• Kontrolsüz diyabette ayakta bozulan kan dolaşımı doku kalitesini bozulmasına yol açar.
• Travma ile ayak yaralanmaları
• Enfeksiyon; Ayakta mantar enfeksiyonu cilt bariyerini bozar. Ete büyüyen tırnaklar yara oluşumuna risk oluşturur.
• Sigara; ayaklarda kan dolaşımını bozan majör risk faktörlerindendir.

Klinik Bulgular ve Şikâyetler

• Sürekli ağrı, genellikle yürüme ile artan dinlenme ile gecen ağrı
• Ayaklarda lokal kırmızılaşma enfeksiyona işaret eder
• Ayaklarda şişme ve his kaybında zayıflama
• Ayaklarda yara oluşumu ve cilt de açılmalar
• Ciddi sinir hasarı var ise yaralarda ağrı olmayabilir.
• Ciddi damar dolaşımı oluşmuşsa siyahlama ve kangren görülebilir ve genellikle parmaklarda başlar.

Teşhis ve Muayene

• Ayaklarda cilt de incelme, tüylerde dökülme, tırnaklarda kalınlaşma, tabanda kalınlaşma ve his kayıplarıyla beraber yara oluşumu genellikle diyabetik yara oluşumun düşündür. Doktorunuz tüm bunları sorgulayacaktır.
•  
• Enfeksiyon açısından CBC, Sedim ve CRP'li kan testleri yapılır. Osteomyelit gibi kemik enfeksiyonlarını incelemek için röntgen çekilebilir.
• Doppler ultrason ile ayak ve bacak kan dolaşımı değerlendirilir.
• Anjiogram bacaklarda kan dolaşımını gösteren en güvenilir testtir.

• Yürürken evinizin içinde ve dışında ayaklarına takılacak veya çarpacak her türlü objeyi ortadan kaldırın. Geceleri aydınlatıcı kullanın.
• Tırnak kesimine ve bakımına dikkat edin. Ayaklarınızı yıkadıktan sonra veya abdest aldıktan sonra ayak havlusu kullanın.
• Ortopedik uygun, rahat ayakkabılar ile düzenli egzersizler yapınız.
• Sigara kesinlikle bırakılmalıdır.
• En önemlisi şeker kontrol altına alınmalıdır.

Tedavi

• Oluşumun önlemek çok önemlidir.
• Yün çoraplar giyilmelidir. Elastik çoraplar kan dolaşımın bozar.
• Ayaklar küçük travma ve basılarda korunmalıdır. Rahat fit ayakkabı kullanılmalıdır. Diyabetik ayaklar için özellikli ayakkabı kullanılmalıdır.

Medikal Tedavi

• Enfeksiyon varsa antibiyotik kullanılmalı
• Damar için kan sulandırıcılar kullanılmalı
• Yara oluşumu var ise mutlaka bir ortopedist ile görüşülüp düzenli yara bakımı yapılmalıdır. Yara bakımı ciddi ve multidisipliner olmalıdır.
• Ayakta bunyon, nasır veya tırnak batması varsa tedavi edilmelidir.
• Sonuç olarak diyabetik ayak önlem alınmaz ve erken tedavi edilmezse gangren ve ampütasyonla sonuçlanmaktadır.