Duygusal İstismar Türleri

‘İstismar’ sadece fiziksel olmaz, duygusal istismar da en az fiziksel istismar kadar tehlikeli ve travmatik olabilir. Kişinin özgüvenini ve öz saygısını baltalar. Uzun süreli duygusal istismar, depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu gibi birçok psikolojik soruna yol açabilir. Bunların yanında uzun vadede mide ülseri, uykusuzluk, anoreksiya veya obezite, kalp atışında düzensizlik gibi ağır fiziksel semptomlar da ortaya çıkabilir. Duygusal istismarı birkaç başlık altında inceleyebiliriz: reddetme, korkutma/yıldırma, yalnızlaştırma, suça yöneltme, görmezden gelme veya aşırı kısıtlama bazı duygusal istismar türleridir.

Reddetme: Kişiye hakaret edilmesi, hor görmek, küçümseme, aşağılama gibi davranışlar örnek olarak verilebilir. Ayrıca alay etmek veya lakap takmak da bir duygusal istismar çeşididir. İstismarcılar toplum içerisindeyken sizi utandırabilecek anılardan bahsedebilir veya sizin zayıf yönlerinizi açığa vurabilirler. Eğer bunlardan rahatsız olduğunuzu belirtirseniz, “hiç mizahtan anlamadığınızı” veya “şaka kaldırır yanınız olmadığını” söyleyebilirler.

Korkutma/ Yıldırma: Kişide korku veya kaygı yaratan davranışlar bütünüdür. Psikolojik veya fiziksel korkutma olabilir, kişinin direkt düşüncelerini hedef alan bir politika izlenebilir veya bedenine, eşyalarına zarar verilerek yıldırmaya çalışılabilir. Kestirilemez, kaotik durumlar ve tehdit edilmek bu istismar yöntemine örnektir.

Yalnızlaştırma: Kişinin sosyal ortamla iletişiminin kısıtlanması, mantık dışı sınırlar oluşturulması, ilişki içerisinde çifte standart uygulanması (bir taraf arkadaşlarıyla buluşabilirken diğer taraf buluşamaz) bu istismara örnek olarak verilebilir. Mesela sizden izin almadan doktor randevunuzu iptal edebilir, patronunuzla işiniz hakkında konuşabilir, bu şekilde sınırlarınızı ihlal etmeye çalışabilirler. 

Sömürme/ Suça Yöneltme:  İstismarcılar yaptıklarının sorumluluğunu almayabilir ve son derece kontrolcü taleplerini bile “Senin iyiliğin için söylüyorum.”, “Senin için en doğrusu bu!” gibi sözler sarf ederek yaptırtmaya çalışabilirler. Bu durum sadece romantik ilişkilerde değil, aynı zamanda ebeveyn-çocuk ilişkilerinde de ortaya çıkabilir.

Görmezden Gelme veya Aşırı Kısıtlama: Kişiyi görmezden gelmek yapılabilecek en kötü duygusal istismar çeşitlerinden biridir. Bunun tam tersi olarak aşırı kısıtlama da bir duygusal istismar çeşididir. İkili ilişkilerde bu durum genellikle kıskançlıkla ortaya çıkar. Ancak istismarcı kıskançlık yaptığını kabul etmeyebilir. Davranışlarının aşırı bir sevgiden kaynaklandığını öne sürebilir ve böylece kıskançlığını normalleştirmeye çalışır. Ayrıca internet geçmişinizi, e-maillerinizi, telefonunuzu, bilgisayarınızı, özel dosyalarınızı, kapalı kutularınızı karıştırılabilirler, karşı çıkmanız sonucunda bir şeyler sakladığınızı düşünerek üzerinizde daha fazla baskı uygulayabilirler.