Ebeveyn Tutumları

Aile, çocuğun çok yönlü gelişimine etki eden en önemli çevredir. Çocukların aileden gördükleri tutumlar onların kişilik özelliklerinin belirlenmesinde, çevresiyle olan etkileşiminde, benlik algılarının ve sorun çözme becerilerinin gelişmesine etki etmektedir. Çocuğun büyümesinde ve gelişmesinde, ailenin çocuğa yaklaşımı sosyal gelişiminin temellerinin atılmasında etkili olabilmektedir (Kanak ve Pekdoğan, 2015).

Ebeveynin çocuklarına olan tutum ve davranışları onların ruhsal gelişimine de katkı sağlamaktadır. Anne babanın olumlu ve destekleyici tutumları çocuğun gelişimine katkı sağlarken, olumsuz ve kısıtlayıcı tutumları bazı ruhsal problemlerin ortaya çıkmasına neden olur (Seven, 2008, s.99). Yapılan araştırmalara göre çocuğun utangaçlıklarının algıladıkları anne baba tutumuyla ilişkili olduğu bulunmuştur.

Bu bağlamda değerlendirildiğinde; ebeveyn tutumlarının bilinmesi ve hangi ebeveyn tutumunun çocuğumun gelişimine olumlu katkı sağladığını anlamak açısından faydalı olacaktır.

1.Otoriter Anne Baba Tutumu: Katı ve esnetilemez kuralların olduğu, anne babanın kontrolcü yaklaşımları ve cezanın eşlik ettiği bir tutumdur. Bu tür bir tutumla yetişen çocuklar; otoriteden çekinen, otorite kalktığında isyan eden ve güçsüz kimselerle karşılaştığında saldırganlaşan, korkak, boyun eğen kişiler olabilirler.

2. İlgisiz ve Kayıtsız Anne Baba Tutumu: Çocuğun ilgi ve gereksinimlerine kayıtsız kalındığı, ihmalkâr davranışların olan bir tutumdur. Ebeveynin bu tutumu çocuğun güven duygusunu sarsmakta ve çocuğun kendini yalnız hissetmesine neden olabilmektedir.

3. Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu: Anne babanın çocuğun üstüne titrediği, gereğinden fazla kontrolcü yaklaştığı bir tutumdur. Bu tutumla yetişen çocuklar, amaçlarına ulaşmasında ve problemleri çözmesinde her zaman başkasından yardım bekleyen, bireyselleşmekte ve karar verme de zorluk yaşan bireyler olabilirler.

4. Serbest Anne Baba Tutumu: Genellikle tek çocuklu ailelerde var olan bu tutum da, çocuğun istekleri ön plandadır. Yaptığı doğru ya da yanlışlara karışmaz ve kızmazlar. Bu tür bir tutumla büyüyen çocuklar sürekli kendi isteklerinin olması alışkın oldukları için, istedikleri yapılmadığı zaman hayal kırıklığı yaşarlar.  

5. Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumu: Anne babanın geçmişte yapamadığı ya da beceremediği, içinde kalan durumları çocuklarına yüklediği bir tutumdur. Çocuk her şeyi mükemmel yapmak zorundadır. Katı kurallar ve baskılar altında istenileni yapamayan çocukta güvensizlik ve başarısızlık duyguları gelişir.

6. Dengesiz ve Kararsız Anne Baba Tutumu: Ebeveynlerin aldıkları kararların farklılık gösterdiği, birinin koyduğu kuralı diğerinin ihmal ettiği, çocuğun yaptığı bir davranışa kimi zaman hoş görüyle yaklaşıp,  kimi zaman aynı davranış yüzünden ceza verildiği bir tutumdur. Ebeveynin bu tutumuyla yetişen çocuklar, kararsız, çekingen, ürkek olabilecekleri gibi kavgacı, başkaldıran, asi davranışlar da sergileyebilirler.

7. Demokratik Anne Baba Tutumu: Aileyi ya da çocuğu etkileyen kararlar alınırken çocuğun fikrinin alındığı, onu bir birey olarak kabul eden, duygu ve düşüncelerine değer verildiği bir ebeveyn tutumudur. Demokratik tutumla büyüyen çocuklar, fikirlerini özgürce ifade edebilen, girişimci, yaratıcı, rahat, bağımsız, sorumluluk alabilen, benlik algısı yüksek ve paylaşımcı olurlar.

8. İzin Verici Anne Baba Tutumu: Çocuğun özgürce hareket ettiği, herhangi bir sınır ya da kuralın olmadığı, temel ihtiyaçları dışında çocukla çok fazla ilgilenilmediği bir tutumdur. İzin verici bir tutumla büyüyen çocuk tedirgin ve huzursuz olabileceği gibi kimi zamanda saldırgan davranışlar göstermeye eğilimli olabilirler. 

Tüm bu tutumların ortaya çıkmasında en önemli faktör içinde bulunulan kültüre ait özelliklerdir. Bunun yanı sıra ailenin eğitim düzeyi, yaşı, içinde bulunduğu sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel koşullar, ebeveynin arasındaki ilişki gibi birden fazla etken sıralanabilir.