Ebeveynler Boşanma Sürecini Çocuklara Nasıl Anlatmalı?

Her çocuk için doğal olan, anne ve babasıyla birlikte hayatını sürdürmesidir. Fakat çiftler arasında uyum ve mutluluk ortadan kalktığında çocuk için daha olumsuz bir aile yapısı ortaya çıkabiliyor. Bu durum çiftler arasında boşanma kararı alınmasına sebep olabiliyor. Yapılan çalışmalarda, süreç doğru yönetildiğinde boşanmanın çocuklar üzerinde doğrudan travmatik bir etkisi kalmadığı saptandı. (Birdal, 2016) Süreci doğru yönetmek dendiğinde ilk akla gelen boşanma haberinin verilmesi ve çocuğun hayatında oluşacak diğer değişiklikler için çocuğun doğru bilgilendirilmesidir.

İlk ve önemli adımlardan biri, çocuklara boşanma sürecinin doğru olarak aktarılması. Çocuklarla konuşulan her başlıkta önemli unsurlardan biri çocuğun yaşı olarak ele alınır. Bu sebepten çocuğun yaşına göre bilgilendirmede bulunmak önemlidir.

Çocuklara boşanma kararı aktarılırken ideal durum, anne ve babanın birlikte çocuğa durumu aktarmasıdır. Burada çocuğun kendini güvende hissettiği ve alışık olduğu bir mekan da (odası) olması önerilir.

3-5 yaş arası çocuklar, boşanma kavramını soyut olarak anlayacak bilişsel yapıya sahip değildir. Bu sebeple, boşanma kelimesini kullanmadan, ayrı evlerde yaşama kararı alındığının bildirilmesi yeterlidir. ‘annen & baban artık ayrı bir evde yaşayacak, istediğin zaman onunla görüşebileceksin ve ona ulaşabileceksin’ gibi kısa ve net bir açıklama yeterli olacaktır. Çocuğun sorularını cevaplamak gerekir. Bu yaş dönemi çocuğun ben merkezci yapısına sahip olduğu bir zaman dilimidir. Çocuk yaptığı yaramazlıklar yüzünden babasının evden ayrılacağını düşünebilir. Boşanma kararının çocuğun davranışlarıyla bir ilişkisi olmadığı, yetişkinler arasında yaşanan sorunlarla ilgili olduğunun altı çizilmelidir.

5 yaş sonrası çocukların sosyalleşmesi ile birlikte boşanma kavramına dair fikirleri oluşmaya başlar. Bu sebepten daha fazla açıklamaya ihtiyaç duyar ve daha çok soru sorabilir. Bu yaş grubunda boşanmanın sebeplerine dair suçlayıcı olmayan genel açıklamalar yapmak gerekebilir. Anne- babanın birbirlerini suçlayıcı konuşmaması, boşanma sebeplerini birbirine yüklememesi önemlidir.

12 yaş sonrası ve ergenlik dönemi, çocukların boşanma haberine karşı genellikle tepkisiz kaldığı, duygularını paylaşmadığı bir dönem olarak ifade edilebilir. Burada çocukların duygularını ifade etmelerine fırsat vermek, boşanma kararının sebeplerini daha detaylı paylaşmak ve sonrasında sürecin nasıl ilerleyeceği konusunda detaylı açıklamalar yapmak gerekir.

Her yaş döneminde değişmeyen ve sabit kalan bazı söylemler vardır. En önemlisi anne ve babanın birbirlerini suçlamadan konuşabilmesi, boşanma kararından çocuğun kendini sorumlu hissetmemesidir. Boşanmanın, anne- baba arasındaki ilişkide değişiklik yaratacağı, çocuğun annesiyle veya babasıyla olan ilişkisinde bir değişiklik olmayacağı, ebeveynlerinden kopuş olarak algılanmaması gerektiği net bir şekilde konuşulmalıdır. Anne – babanın tekrar birleşebileceğine dair bir umut verilmemeli, bu konuda çiftlerin hemfikir olup kararlı durması gerekir.

Çocuğun anne ve babasıyla ayrı olsa da güvenli ve rutin bir ilişki ( her akşam uyku öncesi telefon görüşmeleri, görüşme günlerinin aksatılmaması vb.)  geliştirmeleri, ihtiyacı olduğunda her ebeveynine rahatlıkla ulaşabilmesi, zorlandığı ve baş edemediği duygular fark edildiğinde bir uzmandan destek alınması boşanma sürecinin sağlıklı olarak yönetilmesini sağlar.