Ellerin Kaşındıran Izdırabı

Ekzema:

Ekzema, eski Grekçe bir kelime olan “ekzein”den köken almaktadır. Kelime anlamı ise kabarma, köpürme olarak tanımlanır ve ekzemadaki ödem ve sulantıyı ifade eder.

Ekzemalar vücudun her yerinde görülebilir. Ancak cildin en fazla kuruyan, travmaya maruz kalan bölgelerini yani elleri daha fazla etkilemektedir.

Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülen el ekzemaları, tedavi edilmediği takdirde ise yaşam standardını çok düşüren bir sorundur. . Bu nedenle oluşabilecek atakların önüne geçebilmek için cildin mutlaka çok iyi nemlendirilmesi gerekmektedir.

Klinik olarak el ekzemalarının 7 farklı tipi bulunur ve bunların görülme sıklıkları da değişkenlik göstermektedir. Ancak en sık görüleni kronik irritan el ekzemaları olarak tanımlanan “ev hanımı tipi” ekzemalardır.

 

KRONİK İRRİTAN EL EKZEMALARI

 

Daha çok ev hanımlarını etkileyen “kronik irritan el ekzemaları”, adından da anlaşılacağı üzere toksik bir reaksiyondur. Kronik irritan el ekzemalarınınoluşumunda birçok faktör rol oynamaktadır. Ev kadınlarında genellikle aşırı su, detarjan ve diğer tahriş edici maddelerle temas bu ekzemaların oluşumunda en önemli etkendir. Bu ajanlara kronik olarak maruz kalma ve fiziksel travmalar irritan el ekzemalarının oluşmasında önemli rol oynamaktadır.

Bunun yanında kuaförler, diş teknisyenleri, kasaplar, inşaat işçileri, hemşireler, ressamlar ve sağlık personeli de el ekzemaları yönünden risk altındaki toplumu oluşturmaktadır. Bu tip ekzemalar genellikle parmak aralarından başlayarak elin üst kısımlarına, avuç içlerine doğru yayılan bir tablo şeklinde kendini gösterir.Lezyonlar iki elde aynı şidette olmaz. Genellikle dominant olarak kullanılan el daha fazla etkilenir.  

Klinik olarak ellerde kızarıklık, sıvı toplanması gibi akut değişiklikler veya deride çatlama, pullanma gibi kronik değişiklikler gözlenir. 

Bunun yanında, ekzemanın şidetli seyrettiği parmaklarda tırnak çevresinde  iltihap yani halk arasında bilinen adıyla ‘dolama’, tırnak yatağında hasar meydana getirerek tırnakta bozulmalara neden olabilmektedir. 

 

El ekzemalarının tekrarlama eğilimindedir. Genelde tekrarlama atopi, ihtiyoz denilen bir çeşit deri hastalıklarında , kuru derisi olanlarda  ve yaşlılıklarda olmaktadır. Kronik irritan el ekzemalarını alerjik kontakt dermatit, sedef hastalığı ve mantar enfeksiyonlarından ayırmak oldukça önemlidir. Alerjik kontakt dermatitle ayırıcı tanısında Patch testten (yama)  yararlanılmaktadır. 

 

Tedavi : Tedavide asıl önemli olan faktör, öncelikle tahriş edici maddelerden kaçınmaktır.. Bunun yanında cildi  koruyucu kremler ve eldiven kullanılmakta da tedavi oldukça önemlidir. Bazen eldivenlerin kendisi de alerjiye neden olabileceğinden  potasyom dikromat veya thiuram içermeyen eldivenlerin kullanılmasına dikkat edilmelidir. Akut dönemde  topikal kortikosteroidli kremler ve yaş pansumanlar, çok şiddetli kaşıntının olduğu hastalarda ağızdan antihistaminikli ilaçlar kullanılabilir. Kabuklanma ve ellerde çatlamaların gözlendiği kronik dönemde ise bariyer etkisi olan emolientler ve kortikosteroidli pomadlar tercih edilmelidir. Çok şiddetli hastalarda sistemik kısa süreli kortikosteroidler verilebilmektedir.

 

HİPERKERATOZİK EL EKZEMALARI;

 

Nedeni tam olarak belli olmayan bu ekzemaların oluşumuna dair iki teori bulunmaktadır. Birincisi genetik yatkınlık, diğeri ise   tekrarlayan el ekzemalarına abartılı bir yanıt.  Yani kişide irritan kontakt dermatitler defalarca tekrar eder ve hastada tablo hiperkeratozik ekzemaya dönüşür. Bu ekzemalarda allerjik maddelere maruziyet veya mesleki nedenler rol oynamaz.  

 

Hiperkeratozik ekzema ellerin iç yüzünde küçük, keskin sınırlı, üzeri kalınlaşmış, kabuklarla örtülü iltihaplı plaklarla kendini gösterir.  Bazı durumlarda deride çatlaklar ve pullanmalar ortaya çıkabilir. 

 

Tedavi : 

 

Kronik ve tekrarlama eğiliminde olan bu ekzemaların tedavisi zordur. Öncelikle   mantar enfeksiyonları ve bazı kronik deri rahatsızlıklarından (sedef gibi) ayırıcı tanısının yapılması oldukça önemlidir.  Bunlarda şiddetli olgularda sistemik tedavi önerilmektedir. Topikal tedavide,  öncelikle pullanmaların soyucu kremlerle giderilmesi ilk aşamada  önemlidir. İkinci aşamada yüksek ve orta etkili kortizonlu pomadlar  kızarıklık ve ekzema tablosu gerileyene kadar  kullanılmalıdır.  Ayrıca katranlı kremler veya topikal D vitamini seçenekleri de olumlu sonuçlar verebilmektedir. Dirençli hastalarda  lokal PUVA ‘da uygulanabilmektedir.

 

DİZHİDROTİK EL EKZEMALARI

 

Ellerde oldukça kaşıntılı, küçük  kabarcıklar şeklinde ortaya çıkan  dizhidrotik el ekzemaları genellikle  genç ve orta yaşta görülür. Yaz aylarında tablo daha sık görülme eğilimindedir. “Kişinin allerjik bünyeli olması ileride dizhidrotik ekzema tablosunun ortaya çıkmasında bir risk faktörüdür. Dizhidrotik ekzema oluşumunda birçok faktör rol oynar.

 Bunlardan bir tanesi id reaksiyonu dediğimiz, ayaklardaki mantar enfeksiyonunun ellerde oluşturduğu alerjik reaksiyonlardır.. Bu kişilerde ayakta mantar enfeksiyonu varsa, ellerinde bu reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Yine allerjenin sistemik olarak alınması da  dizhidrotik ekzemanın oluşmasına neden olabilebilmektedir. Örneğin nikel allerjisi olan bazı hastalarda nikelin ağız yoluyla alınması ellerde dizhidrotik ekzema tablosunu tetikleyebilmektedir. Bunun yanında bazı ilaç reaksiyonları ve sigara içimi de  dizhidroza neden olabilir. Bazı hastalarda ise altta yatan bir neden bulunmayabilir. Bu durumda stres ve duygusal faktörler üzerinde durmak gereklidir. Bu hastalar özellikle ilkbahar, sonbahar ve yaz aylarında ataklar yaşayabilirler.

 Ellerde en sık 2 ve 4. parmakların yan kısımlarından başlar.  Dizhidrotik ekzemalarda baş parmak genellikle tutulmaz.  Bazen ellerin iç kısımlarında oluşan kabarcıkların oluştuğu alanlarda ince ince soyulmalar meydana gelebiliyor. Dizhidrotik ekzemının farklı bir formu olan bu ekzema tablosu atopik kişilerde özellikle yaz aylarında oluşur.    

 

                                                                                                                     

Tedavi :

 

 Dizhidrotik ekzema ayırıcı tanısında  allerjik kontakt  dermatit düşünülebilir ve hastaya patch uygulanmalıdır. Nadiren ellerde mantar enfeksiyonları dizhidrotik ekzema şeklinde  ortaya çıkabilmektedir. 

 

Tedavi ekzemanın şiddetine göre sistemik veya topikal olarak yapılabilir. Hafif olgularda topikal olarak yüksek potensli kortizonlu kremler  uygulanmalıdır.Eğer hastanın ellerindeki  kabarcıklar büyükse yaş pansuman dediğimiz pansuman uygulanabilir.  Tablonun şiddetli olduğu hastalarda ise  sistemik olarak  kısa süreli kortikosteroid  10-20 gün kullanılabilir. Eğer enfeksiyon tablosundan şüphelenilirse  oral antibiyotik tedavisi gerekli olabilir.

 

YÜZÜK EKZEMASI:

 

Yüzük ekzeması da yine kadınlarda daha sık görülen bir çeşit ekzemadır. Yüzük altında biriken sabun, deterjan ile birlikte travmaya bağlı geliştiği düşünülmektedir. Yüzük ekzemasında, tablo  yüzüğün altından başlayıp komşu bölgelere yayılım gösterir. 

Tedavi : 

 

Lokal kortizonlu pomadlar tedavide kullanılmaktadır.