Emzik Kullanımı

Doğum öncesinden itibaren çoğu anne diğer kaygılarının yanı sıra bebeğine emzik verip vermeme konusunda da tereddüt yaşamaktadır. Emzik kullanımının gerekli olup olmadığı ile ilgili çevresinden farklı yorumlar duyar.

Emzik kullanmak gerçekten de gerekli midir?

Bebek dünyaya emme refleksiyle birlikte gelir. Bu döneme oral dönem denir ve yaklaşık 2 yaşına kadar devam eder. Oral dönem bebeğin dünyayı ağız yoluyla tanıdığı dönemdir. Bebek başta anne memesi olmak üzere her şeyi ağzına götürür, tadına bakar, tanımaya çalışır. Bu dönemde görülen emme refleksi bebeğin hem beslenme hem de güven gereksinimlerini gideren bir işlev görür. Bu noktada emzik, bebeğin hem fiziksel olarak emme gereksinimini gidermek, hem de duygusal olarak bebeği güvende hissettirmek, rahatlatmak ve anne memesinin beslenme dışında kullanımını azaltmak amacıyla kullanılabilir.

Emziğin Yararları ve Zararları

Emzik alışkanlık yapan bir nesnedir. Kullanım zamanı ve süresi sınırlandırılmadığı takdirde bebekler tüm gün ağızlarında emzikle dolaşabilirler. Bu durum hem anne sütü alımını hem de diğer besinlerin yenmesini azaltır. Beslenme konusunda sıkıntı yaşanmasına, buna bağlı olarak da gelişim geriliklerine neden olabilir. Ayrıca uzun süreli emzik kullanımı ağız ve diş yapısının bozulmasına, konuşmanın ve psikolojik olgunlaşmanın gecikmesine, kulak ve burun hastalıklarının daha sık görülmesine neden olur.

Bununla birlikte emziğin yararları da vardır. Emzik kullanımı her şeyden önce bebeğin emme gereksinimini giderir. Bebekler sadece aç oldukları için değil, emme refleksinin getirdiği gereksinimden dolayı da emerler. Emzik aynı zamanda bebeği rahatlatır, güvende hissetmesini ve uykuya rahat geçmesini sağlar.

Emzik kullanmayan bebekler emme gereksinimlerini gidermek, huzurlu ve güvende hissetmek, uykuya geçmek için anne memesini ararlar. Bu durum özellikle ilk 3-4 ay içerisinde dünyaya uyum sağlamaya çalışan bebeğin beslenme gereksinimi dışında da devamlı annesinin memesine yapışık durumda yaşamasına neden olur. Bu, çoğu anne için gerginlik yaratan bir duruma dönüşür. Bebek emme gereksinimini bir şekilde gidermek zorundadır.

          Bebekler emme gereksinimlerini anne memesi ve emzikle gideremediklerinde parmak emmeye başlarlar. Oysa emzik kullanan çocuklarda parmak emme davranışı kullanmayanlara oranla daha azdır.

          Emzik kullanımının alışkanlık haline dönüşmemesi için sadece uykuya geçiş amaçlı kullanılması daha uygundur. Emzik pasifleştirici özelliğinden dolayı bebeği sakinleştirir, rahatlatır ve daha rahat uyumasını sağlar. Ancak tüm uyku boyunca da bebeğin ağzında olması uyku kalitesini bozması bakımından uygun değildir. Bu nedenle bebek uykuya geçtiğinde yavaşça ağzından alınmalıdır. Bebek her ağladığında ve her huzursuz olduğunda emzik vermek ise emziğin alışkanlığa dönüşmesini hızlandırır.

           Bırakma sürecinin anne ve çocuk açısından daha sancılı geçmesine neden olur. Ayrıca uzun vadede bakıldığında çocuğun her gerginlik durumunda ağzına bir şey götürmesine neden olur. Bu durum tırnak yeme, kalem kemirme, gereksiz atıştırmalıklar yeme ve sigara kullanımına kadar varan alışkanlıklar yaratabilir.

Emzik Ne Zaman ve Kaç Yaşında Bırakılmalıdır?

           Emzikler genellikle damaklı ve damaksız şekillerde üretilmektedir. Damaksız modeller şekil olarak anne memesine daha yakın oldukları için yeni doğan bebekler tarafından daha çok tercih edilir. Ancak bu modeller diş ve damak yapısında bozulmalara neden olmaktadır. Damaklı modeller ise diş ve damak yapısındaki bozulmaların daha az oranda olmalarını sağlayacak şekilde üretilirler. Ancak her iki modeldeki emzik de çocuk 2 yaşına gelmeden önce bırakılmalıdır. 2 yaş oral dönemin, yani bebeğin dünyayı ağız yoluyla tanıdığı, emme refleksi ile güvende hissettiği dönemin sonudur.

          2 yaşından sonra devam eden emzik kullanımı psikolojik olarak bebeğin bu dönemde kalmasına, büyüyememesine neden olur. Ayrıca 2 yaş süt dişlerinin tamamlandığı, diş ve damak yapısının oluştuğu dönemdir. Bu dönemde devam eden emzik kullanımı çene yapısının bozulmasına, üst dişlerin öne çıkmasına neden olur. Süt dişleri kalıcı dişlerin oluşumunu da etkiler ve ileride uzun süreli ortodontik tedaviler gerektirir. Çene yapısının bozulması konuşmayı, seslerin doğru çıkmasını da etkiler. 

Bebeklerde Emzik Bıraktırılmaya Nasıl Başlanır?

          Başından itibaren emzik sadece uykuya geçişi kolaylaştırmak amacıyla verildiyse bırakmak daha kolay olacaktır. 1 yaşından itibaren bebeğe yatmadan önce emzikle birlikte sevdiği yumuşak bir oyuncağın verilmesi, oyuncağına sarılarak uyumayı öğrenmesi sağlanabilir. Daha yoğun olarak emzik kullanan bebeklerde ise önce emziğin sadece uyku zamanlarında verilmesiyle işe başlamak daha uygun olacaktır.

Bebeği Emzikten Vazgeçirmek İçin Anne Baba Ne Yapmalı?

          Çocuk yetiştirmenin en temel prensiplerinden biri kararlı ve tutarlı davranmaktır. Her konuda olduğu gibi emziği bırakma konusunda da anne babaların öncelikle kararlı olmaları, hem kendi içlerinde hem de aralarında tutarlılık göstermeleri önemlidir. Emziği bırakma döneminde aile bireylerinin hem birbirlerine hem de bebeğe destek olmaları ve her şeyden önce bunu yapabileceklerine inanmaları gerekir.

          Bazı ailelerde büyüdükçe alışkanlıklarından vazgeçeceği inancı vardır. Bu ailelerde çocuğun bir gün emmeyi bırakacağı düşüncesi yaygındır. Bu nedenle de kararı çocuğun vermesi beklenir. Oysaki emzik kullanımından vazgeçme kararı çocuğun kendi başına verebileceği bir karar değildir. Anne babanın emziği bırakma konusunda kararlı davranamaması nedeniyle ilkokula devam ettiği halde evde arkadaşlarından gizli emzik kullanan çocuk sayısı az değildir.

          Emziği bırakma dönemi çocuğun hasta olduğu, ev düzeninde değişiklik yaşandığı, anne baba arasında gerginlik olduğu durumlara denk gelmemelidir. Bu tür yaşamsal olaylar çocuğun hayatında yeteri kadar travma yaratırken buna ek olarak bir de emziğin yoksunluğunu yaşamak çocuklar için daha da zorlayıcıdır. Çocuk için olduğu kadar anne babalar için de çocuğun ve ailenin huzursuz olduğu bir döneme denk gelmesi tüm aileyi yıpratır. Bunun sonucunda da başlayan bir uygulamaya devam etmek, sabırlı olmak ve kararlılık göstermek zor olacaktır.

          Her şeyden önce emziğin çocuk 2 yaşına gelmeden bırakılması gerektiğinin önemini bilmek gereklidir. Anne babalar emziği bıraktırmaya karar verdiklerinde sürecin zorlu olabileceğini düşünmeli, kararlı ve sabırlı olmaları gerektiğini unutmamalıdırlar. Emziğin bırakılacağı uygun zaman belirlendiğinde evde bulunan tüm emzikler atılmalıdır. Evde emziğin varlığını bilmek hem çocuk hem de aile açısından geri dönüş yaşanmasına neden olur. Bebek emziğini istediğinde artık emziğin olmadığını söylemek ve uykuya geçene kadar yanında oturmak, ağladığında elini tutup güvende olduğunu hissettirmek uygun olacaktır.

           Sık yapılan hatalardan biri “Sen artık büyüdün. Ağabey, abla oldun” tarzında ifadeler kullanmaktır. Emzikten yoksun kalmak ve büyümek arasında ilişki kuran çocuk büyümenin iyi olmadığını düşünebilir. Bu durum bazı çocuklarda büyümemek için yemek yememe davranışına neden olabilmektedir. Emzik olmadan uykuya geçmeye alışma çocuktan çocuğa farklılık gösterse de genellikle 1 hafta içerisinde hallolur. Burada anne babanın sabırlı olup kararlı davranması süreci hızlandırırken, kararsız ve tutarsız tutumlar süreci uzatacaktır.

          Sık yapılan hatalardan bir başkası ise ilk gecenin sonunda anne babanın pes ederek emziği yeniden vermeleridir. Bu durumda çocuk her ağladığı zaman istediği nesneye ulaşabileceğini görür ve bu davranışı geneller. Bu tutum yeniden emziği bırakma denemelerinde sürecin daha da uzamasına, hem çocuk hem de aile için daha zorlayıcı geçmesine neden olacaktır.