Koklear İmplant

Koklear implant ileri ve çok ileri işitme kayıplı hastaların işitmesini sağlayabilen elektronik alt yapılı medikal bir cihazdır. Ameliyatla yerleştirdiğimiz iç parça ve mıknatıs ile iç parçaya yapışarak çevreden algılanan sesin iç parçaya aktarılmasını sağlayan dış parça olmak üzere iki ana parçası vardır. Basitçe çalışma mantığı dış parçadaki mikrofonu ile çevreden aldığı sesleri bir elektriksel akıma çevirerek iç parça ile işitme sinirinin uyarılmasını sağlamaktır.

Hangi hastaların tedavisinde kullanılmaktadır, bir yaş sınırı var mı?

Genel olarak işitme cihazından fayda görmeyecek kadar ileri derece işitme kayı olan bütün hastalar koklear implant için adaydır. Koklear implant kullandığımız hastaları başlıca iki gruba ayırabiliriz. İlk grup doğuştan ya da bebekliğin erken döneminde konuşma gelişmeden önce işitme kaybı olan hastalar (Prelingual- konuşma öncesi işitme kaybı olanalar). İkinci grup ise işitme cihazı ile veya cihazsız belirli bir seviyede işitmesi ve konuşması olup zamanla işitmesi azalan hastalardır (Postlingual- konuşma sonrası işitme kaybı olanlar).

Koklear implant için ülkemizde alt sınır olarak 12 ay (1 yaş) sınırı vardır. Yurtdışında ise bazı merkezlerde bu sınır 9 aya kadar düşürülmektedir. Üst sınır ise hastanın genel durumu uygun olduğu sürece bir kısıtlamamız yoktur.

İşitme kaybının tespiti için hangi testler yapılıyor?

İşitme kaybının tam olarak tespit edilmesi ve seviyesinin belirlenmesi için bir çok test yapılmaktadır. Ülkemizde yaklaşık 25 yıldır ülke genelinde yenidoğan işitme taraması ile tüm bebekler işitme açısından taranmakta ve işitme taramasında tasti geçemeyen bebeklere ileri testler yapılmaktadır. İşitme taramasında amaç işitme kaybı şüphesi olan bebeklerin tespiti ve bu bebeklerin 3. aya kadar işitme kaybının seviyesinin belirlenerek 6. aya kadar uygun yöntemlerle bir an önce sesle tanışmasının sağlanmasıdır. Bunun için taramada işitme kaybı şüphesi tespit edilen bebeklere klinik ABR (BERA), otoakustik emisyon, timpanometri gibi birçok test yapıyoruz. Yetişkinlerde ve teste uyum sağlayabilen çocuk hastalara ayrıca saf ses odyometri dediğimiz testi yapıyoruz. Bu kadar test yapmamızın tek amacı işitme kaybının seviyesinin tam olarak belirlenmesidir.

Koklear implantta ameliyat süreci nasıl?

Ameliyattan önce bütün hastaların işitme testleri ve gerekli olan radyolojik tetkiklerini değerlendirip uygun bir aday olup olmadığını inceliyoruz. Eğere hasta uygun bir aday ise anestezi hazırlığını ve ameliyat planlamasını yapılyoruz. Koklear implant ameliyatını genel anestezi altında kulak arkasından yapılan bir kesi ile yapıyoruz. Yapılan ameliyatta iç parçanın elektrot kısmını kulak kemiği içerisinde kokleaya (salyangoz), işlemci kısmı ise kulağın arka üst tarafına cilt altına yerleştiriyoruz. İç parçayı yerleştirildikten sonra çeşitli ölçümler yapılarak elektrotun çalışmasını kontrol ediyoruz.

Ameliyat sonrası hasta 1-2 gün hastanede yatırılarak takip ediyor ve sonrasında hastamızı taburcu ediyoruz. Dış parçayı ise ameliyattan 3-4 hasta sonra yara yeri iyice iyileşip ödemi azaldıktan sonra takıp gerekli ayarları yapıyoruz.

Dış parça takıldıktan sonra hasta sesleri duymaya başlıyor mu?

Dış parça takıldıktan sonra implant çalışmaya başlıyor ve işitme siniri uyarılarak ses beyindeki işitme merkezine iletilmeye başlıyor. Fakat implantın oluşturduğu ses bizim alışık olduğumuz ses yapısından farklıdır. Beyin implantın oluşturduğu sesi bir süre sonra yeniden kodlayarak mucizevi bir şekilde normal ses gibi algılamaya başlıyor. Bu süre kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Hastanın prelingual (konuşma öncesi) veya postlingual (konuşma sonrası) işitme kayıplı olması, işitme kaybının süresi, özeli eğitim alması gibi birçok faktör bu süreyi etkilemektedir.

Bebekler ilk dokuz ay sesleri algılar ve sonra konuşmaya başlar. Koklear implanta da durum buna paralel seyretmektedir. Dış parçayı taktığımız zaman bebeği yeni doğmuş gibi kabul ediyoruz. Bunu takiben 6-9 ay sonra ses çıkarmaya başlıyor. Özellikle 2 yaşına kadar koklear implant uygulanan hastalarımız 2 yıl içinde yaşıtlarını yakalayabiliyorlar ve normal bir konuşmaya sahip olabiliyorlar.

Koklear implant tek kulağamı yoksa iki kulağamı takılıyor? 

Normal bir insanda işitme iki kulakla olmaktadır. İki kulağımızın olması bize sesin yönünün algılanması, gürültülü ortamlarda konuşmanın daha iyi anlaşılması gibi birçok etken sağlamaktadır. Bu nedenle koklear implantta da ideal olan çift taraflı kullanılmasıdır. Ülkemizde SGK işitme kaybı olan bebeklerde 48 aya kadar (4 yaş) çift taraflı koklear implant takılmasını karşılamaktadır. Daha ileri yaşlarda ise ikinci kulağa implant için hasta için özel izin alınması gerekmektedir. Bu izin alındıktan sonra ikinci implantı yapabiliyoruz.  

Tek taraflı işitme kayıplarında koklear implant takılabilir mi?  

Tek taraflı işitme kayıplarında koklear implant uygulaması ile ilgili ülkemizde ve yurtdışında birçok çalışma vardır. Bu nedenle bizde tek taraflı işitme kayıplarında hastalarımıza koklear implant öneriyoruz.

Koklear implant hangi hastanelerde yapılmaktadır?

Koklear implant ameliyatının yapılabilmesi için öncelikle doğru tanı konulabilmesi ve ameliyat sonrası dönemde uygun ayarların yapılabilmesi için hastanenin uygun odyoloji merkezine sahip olması gerekmektedir. Bu merkezde standart ve özellikli testlerin yapılabilmesi gerekir. Ayrıca koklear implant ameliyatı özellikli bir ameliyat olduğundan cerrahi ekibin tecrübesi önemli bir faktördür. Bu nedenle ülkemizde koklear implant uygulaması için uygulama yapılabilecek hastanenin standartları belirlenmiş ve bu stadartlara sahip üniversite hastaneleri (devlet/vakıf) ve eğitim araştırma hastanelerine izin verilmiştir.