Eyvah Çocuğum Hiperaktifmiş(!)

Yaramaz diye nitelendirilen kıpır kıpır yerinde duramayan çocuklara artık herkesin hiperaktif damgalaması kaçınılmaz hale geldi. Peki kıpır kıpır bu çocuklar gerçekten hiperaktif midir yanıtı tabiki de hayır. Her hareketli çocuk hiperaktif değildir ancak ebeveynlerinde yaramaz zamanla geçer diyerek görmezden gelmemeleri gerekir. Peki bu hiperaktivite nedir önce onu öğrenmek gerekir. “Amerikan Psikiyatri Birliği Tanı kriterleri kitabı DSM IV e göre hiperaktivite DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite) adı altında incelenmiştir.

Hiperaktif çocuklar yerinde duramayan, oturmakta zorluk çeken,sessiz sakin bir oyun ortamı oluşturamayan, çok konuşan, sorulan soruların tamamlanmasını bile bekleyemeden hemen cevap vermeye çalışan, sıra beklemekte, uyum sağlamakta problem yaşayan çocuklardır.

Hiperaktivitenin 3 temel özelliği vardır bunlar; Aşırı  hareketlilik, dikkat eksikliği, dürtüselliktir.. Bir özellik diğerine göre daha baskın olarak ortaya çıkabilir. Hiperaktif çocuklar akran grubundaki diğer çocuklara nazaran çok hareketli, sabit duramayan, dikkatini toplamakta zorluk çeken,, aklına gelen her şeyi ortamı gözetmeksizin soran kısacası kendini kontrol etmekte zorlanan dürtüsel çocuklardır. Dürtüsel nedir diye bakarsak dürtüsel dediğimiz gruptaki çocuklar durup düşünerek, karar veren sonrada düşündüğü eylemi harekete geçiren çocuklar değil düşünmeden harekete geçen çocuklardır. Ebeveynler, öğretmenler  ve yakın çevre yukarıda bahsi geçen özellikleri gözlemliyorlar ise mutlaka bir uzman yardımı alınmalılardır.

       Hiperaktif çocukların dürtülsel hareketliliği dışarıdan rahatlıkla gözlenebilir. Yerinde duramayan, konuşulan her konuyu bölebilen, çok soru soran, ayaklarını ve bacaklarını sallama eğilimi gösteren, yorulmadan sürekli sağa sola koşturan, sabit bir işle ilgilenmekte problem yaşayan çocuklardır ve bu davranışları dışarıdan rahatlıkla gözlemlenebilecek özelliklerindendir.

       Dikkat sorunları daha çok akademik eğitim sırasında fark edilir.Ebeveynler çocukları okula  başlayıncaya kadar çoğunlukla dikkat ile ilgili problemlerini fark etmekte zorlanırlar. Öğretmenlerin geribildirimleri ve uyarıları ailelerin uzmana başvurmalarını sağlar. Hiperaktif çocuğu olduğunu öğrenen ebeveynler bu durumun kendi anne babalık becerileriyle ilişkili bir problem olmadığını bilmeleri gerekir. Ailenin kendisini suçlayacağı bir problem değildir. Ebeveynler bu durumu öğrendikten sonra hızlıca bir uzmandan yardım almalılardır. Uzmandan süreçle ilgili doğru bilgiler alarak doğru kaynaktan yönlendirilmeleri hiperaktif birey adına en sağlıklı adım olacaktır. Sağaltım süresince psikiyatr, psikolog, öğretmen ve aile işbirliğinin durumun üstesinden gelmede rolü büyüktür. Hiperaktivite ile zeka arasında herhangi bir ilişki yoktur. Ancak eşlik edebilecek şeyler olabilir. Bunlardan biri de zeka olabilmektedir. Steve Jobs, Einstein hiperaktiftir. Hiperaktivitelerine eşlik eden parlak zekaları ile de dikkat çelmişlerdir. Birey doğru yönlendirildiğinde hiperaktivite kazanca bile dönüşebilir. Gerekli desteği aldıklarında akademik, iş, aile, arkadaş çevresinde hiperaktivitesi bulunmayan bireyler gibi hayatlarını sağlıklı yürütebilirler.

      Sürekli uyarılan kıpır kıpır diye tanımlanan bu bireylerin duygusal dünyalarında da çeşitli dalgalanmalar meydana gelebilmektedir. Sürekli uyarılan, davranış sorunları gösteren hatta bundan dolayı sürekli cezalandırılan, arkadaşlarıyla kuramadığı sağlıklı oyun ortamından dolayı dışlanan topluma uyumlu davranışları her geçen gün azalan bireyler haline gelebilirler. Bu durum da onların kabul edilmeyen davranışları daha da arttırmalarına neden olabilir. Bu durum bireyde antisosyal davranış problemleri gösteren hatta depresyona kadar uzayabilen klinik düzeyde bozulmalara neden olabilir. Akademik problemler  yaşandığında, yaramazlığı dolayısıyla sıklıkla çevresi tarafından kabul edilmeyen, insanlar tarafından sürekli yargılanan çocuk kendini değer sorgulamasına iterek çökkün ve mutsuz hissedebilir.. Bu yüzden doğru hiperaktivite tespiti, yanlışları önlemek ve onları hayatta başarılı birer birey haline getirebilmek için çokça önemlidir.