FODMAP DİYETİ

İrritabl bağırsak sendromu popülasyonun yaklaşık %15 ‘ini etkileyen ; bir patoloji olmaksızın karın ağrısı, distansiyon ,şişkinlik ve bağırsak florasının değişmesi semptomları ile karakterize olan en yaygın gastro enterolojik problemlerden biridir.

Genellikle semptomların şiddetlenmesinde diyet temel rol oynar. Şeker başta olmak üzere rafine karbonhidrat tüketimi İBH oluşumu ile ilişkilendirilir .FODMAP içeren besin tüketimi bağırsakta aşırı bakteri büyümesini teşvik eder. FODMAPs (fermentable oligo-di-and mono –saccharides and polyols) fonksiyonel bağırsak semptomlarının önemli bir tetikleyicisidir.

Yapılan çalışmalar kısa zincirli karbonhidratların (FODMAP) sağlıklı insanlarda da ince bağırsaklardan emiliminin zayıf olduğunu göstermiştir. Kısa zincirli karbonhidratların diyette kısıtlanması İBS tedavisinde başarılı sonuçlar ortaya koymuştur.

Kısa zincirli karbonhidratlar (FODMAP) :

• Buğday,çavdar,soğan ve sarımsakta bulunan frukto oligo sakkaritler

• Baklagiller ve bazı sert kabuklu yemişlerde bulunan galakto oligo sakkaritler

• Süt ve süt ürünlerinde bulunan laktoz

• Elma, armut, karpuz, mango ve kuşkonmazda bulunan früktoz

• Yapay tatlandırıcılarda bulunan şeker alkolleri

• Sert çekirdekli meyvelerde doğal olarak bulunan şeker ve sakızlarda tatlandırıcı olarak da kullanılan sorbitol

• Mantar ve karnabaharda bulunan mannitol’dür.

Düşük FODMAP içerikli diyet fermente oligosakkaritler , disakkaritler, monosakkaritler ve polyollerin diyette azaltılması prensibine dayanır. Fruktoz,laktoz,frukto ve galakto oligosakkaritler ve polyollerin (sorbitol,mannitol,ksilitol ve maltitol) yaygın özellikleri şöyledir:

• İnce bağırsakta emilimleri yavaştır.

• Küçük ve osmotik olarak aktif moleküllerdir. Özellikle sentetik formları (laktuloz vb.) bağırsak motilitesini etkiler.

• Bakteriler tarafından hızlı fermente edilirler. Oligosakkaritler ve monosakkaritler suda çözünen diyet lifi gibi polisakkaritlere göre daha hızlı fermente edilirler.

Yapılan araştırmalarda yüksek FODMAP içerikli diyet ile beslenmenin sağlıklı bireylerde bile ikinci günden itibaren gaz şikayetine sebep olduğu ,irritabl bağırsak sendromlu hastalarda ise baskın gastro intestinal şikayeti(reflü , ishal, kabızlık vb.) belirgin şekilde kötüleştirdiği ve letarjiye(halsizlik,uyku hali) sebep olduğu görülmüştür. Düşük FODMAP içerikli diyet uygulayan irritabl bağırsak sendromlu hastalarda ise şikayetlerde belirgin azalma görülmüştür.

PEKİ FODMAP DİYETİ MÜKEMMEL Mİ?

Diyetin gastro intestinal sistem şikayetlerini azalttığı doğru ancak düşük FODMAP içerikli diyet ile beslenildiğinde 4 hafta sonunda dışkı örneklerinde bifidobakteri sayısının azaldığı görülmüştür. Bifido bakteriler azaldığında bağırsakta zararlı bakterilerin sayısının artması kaçınılmazdır ayrıca bifidobakteriler kolon kanserine karşı koruyucudur.

Bu sebeple FODMAP diyeti hayat boyu uygulanması gereken bir diyet değildir. Faydalı olan ama mevcut durumda gaz ,kabızlık ,ishal vb. şikayetlerine neden olan besin ögelerini gastro intestinal sistemin kendini toparlayıp iyileştirmesine ve zararlı bakteri sayısının azalmasına yetecek kadar bir süre(birkaç hafta) diyetten elimine edip ,kontrollü bir biçimde varsa gıda intöleranslarını tespit ederek ve hangi miktarın tolere edilebildiğini deneyerek diyete tekrar ekleme süreçlerini kapsar.

Eğer kişi tarafından bu diyetin uygulanmasında zorluk yaşanacaksa gastro intestinal sistem şikayetlerine neden olan besinler gıda intolerans testi ile de tespit edilebilir .İntolerans testi sonucuna göre besinleri bir süre elimine etmek ve yeniden diyete eklemek de semptomların hafifletilmesi ve ortadan kaldırılmasında etkili olacaktır.