GEBELİKLE İLGİLİ EN SIK SORULANLAR

Erken gebelik bulguları nelerdir ?
Adet gecikmesi sıklıkla ilk bulgudur. Ancak, düzensiz adet gören bayanlar bunun pek farkına
varmayabilir. Biçok gebede sık idrara çıkma, aşırı yorgunluk, uyku hali, bulantı ve/veya kusma,
göğüslerde hassasiyet, dolgunluk ve ağrı şikayeti olur. Bunlar normal erken gebelik bulgularıdır.

Döllenmiş yumurta ne zaman rahime yerleşir ?
Döllenmiş yumurta, 2-8 hücreli kütle (embriyo) olarak rahime ulaşır. Rahim içinde 90-150 saat serbest
halde yüzer. Bu dönem, döllenmeden 4-7 gün sonraki sürece denk gelir. Birçok hücreden oluşan
‘morula’ denen kütle aşamasında döl yatağına (endometriyum) yerleşir. Bu da döllenme sonrası
ortalama 6. güne denk gelir. Ancak, yumurtalama zamanında çok geniş farklılıklar olduğundan,
yuvalanma (implantasyon) en geniş zaman dilimi olarak, adetin 16-30. günlerinde olur. Bu nedenle,
son adet tarihi ile uyumlu gelişme olmayabilir. Erken dönem ultrasonları, gebelik haftasının
belirlenmesinde en kıymetli veridir. Yuvalanma aşamasından önce alınan ilaçlar tipik olarak bir hasara
neden olmaz.

En güvenilir gebelik testi hangisidir?
Kanda bakılan (beta-hCG) en kesin tanı testidir. Tüm gebelik testleri ‘human koriyonik gonadotropin’
(hCG) hormonunu saptar. Bu hormon, yuvalanma (implantasyon) olur olmaz salgılanmaya başlar.
Hızla, hem anne serumunda hem de anne idrarında yükselir. Döllenmeden 8-9 gün sonra saptanabilir.
Kan testi daha düşük değerleri daha erken saptar. Kanda hCG iki günde iki kat artar. Ancak, iki gün
arayla en az %33’lük artış olması normal kabul edilir. Vajinal ultrason ile gebelik kesesi, kan hCG
düzeyi 1500 IU/ml üstünde iken en erken seçilebilir.

Gebelikte hangi bulgular normaldir ?
Şu bulgular gebelikte normal kabul edilir: Kasıklarda kramp tarzında ağrı, bulantı, kusma, barsak
alışkanlıklarında değişiklikler, sık idrara çıkma, çarpıntı, kalp hızında artma, nefes darlığı hissi, kalpte
üfürüm, ayaklarda şişme

Gebeler neden yorgun hisseder ?
Gebeliğe bağlı gelişen birçok değişiklik, yorgunluk ve uyku hali olarak algılanır. Bunlar; tansiyon
düşmesi, kan şekeri düşmesi, hormonal değişiklikler (özellikle progesteron), metabolik değişiklikler,
gebeliğin normal kansızlığıdır. Doktorunuz ile görüşerek sizin için gerekli ilaç veya takviyeleri
almalısınız.

Rahim ne kadar büyür?
Rahim gebe olmayanda armud şeklinde iken erken 3. trimesterde küre, miyadında ise oval şeklindedir.
Rahim, gebe olmayanda 70 gr. iken doğumda 1000 gr. ağırlığa ulaşır. Gebe olmayanda hacmi 1 ml.
iken gebelik sonunda hacim 20 L.’ye kadar ulaşır. 12. haftada karın muayenesinde gebe rahim ele
gelir.
20. haftada gebelik gözle görülür ha alır.

Bebek hareketleri ne zaman hissedilir ?
İlk gebeliklerde çoğunlukla 20. hafta civarı bebek hareketleri hissedilmeye başlar, ama bu 18. haftada
da mümkündür. Sonraki gebeliklerde 15-16. hafta gibi daha erken hissedilebilir. Bebek hareketleri
önce kas seyirmesi, gıdıklanma, barsak hareketi gibi hissedilir. Bebek büyüdükçe daha kuvvetli ve
düzenli hareket eder. Bebek hareketleri de daha kolay hissedilir. Erken haftalarda sıklıkla gebe oturur
veya sessizce uzanırken ve vücuduna konsantre olurken bebek hareketlerini hissedebilir.

Memede hangi değişiklikler normaldir?
Gebeliğe bağlı meme değişiklikleri, memede büyüme, hassasiyet, dolgunlık; kan akımında artışa bağlı
damarların belirginleşmesi; meme başında (areola) renk koyulaşması ve gebelik ortasından intibaren
meme ucunun etrafında ufak kabarıklıkların (Montgomery tüberkülleri) belirmesidir.

Doğumdan önce süt gelmesi normal midir?
Meme başından süt gelişi (galaktore) birçok hormonun (prolaktin, glikokortikoidler, progesteron,
human plasental laktojen) katkısı sonucudur. Birinci trimesterde ve 9. ayda da kendiliğinden süt gelişi
nadir değildir. Ancak, asıl doğumu takiben gelişen refleks ile süt gelişi başlar, çünkü doğum ile süt
gelişine engel olan progesteron hormonu hızla azalır. Gebelik ortasında süt üretiminin birinci evresi
gelişir ve gebe, ilk süt olan ‘kolostrum’u üretme kapasitesine sahiptir. Kolostrum, soluk renkte ve su
kıvamına yakın yoğunluktadır. Protein oranı yüksek, yağ oranı düşüktür. Erken süt gelişi, doğum
sonrası süt üretiminin az olacağı anlamına gelmez. Süt üretiminin ikinci ve üçüncü evreleri ise doğum
sonrası olur.

Gebelikte duruş şekli değişir mi?
Gebelik ilerledikçe bel kavsi, sürekli öne doğru belirginleşe cektir.Rahim büyüdükçe, ağırlık denge
noktasını bacakların üstünde tutmaya çalışır. İlerleyen gebelik haftalarında beldeki şekil değişikliğine
uyum sağlamak için boyun da öne doğru yer değiştirir ve kollarda ağrı, uyuşma, güçsüzlük oluşur.

Ciltte renk koyulaşması neden olur?
Gebelerin %90’ında cilt rengi koyulaşır. Renk koyulaşması gebelik hormonları, özellikle MSH hormonu
etkisiyle olur. Renk koyulaşması en sık meme ucu, göbek deliği, koltukaltı, göbek orta hattı ve dış
genital bölgede görülür. Yüzde kelebek kanadı şeklinde, burun ve elmacık kemiklerini içine alan
‘gebelik maskesi’ görülebilir. Güneş koruyucu ile şiddetinde artma önlenir. Doğum ile şiddeti azalır.
Gebelikte diğer renk değişiklikleri de az değildir. Palmar eritem, psödoakantozis nigrikans, vulvar veya
dermal melanositoz veya postenflamatuar hiperpigmentasyon görülebilir.

Geelikte neden sivilce artışı olur?
Sivilcelenme şikayeti olupda gebelik öncesi tedavi alanlarda, ilaçların kesilmesiyle alevlenme görülür.
Gebelikte çok artan progesteron hormonu da cillte yağ üretimini arttırdığı için bir etkendir. Bazen
lohusalıkta ilk defa sivilcelenme olabilir. Bol sıvı alımı, nemlenmeyi sağlar. Lokal tedavilerin çoğu
güvenlidir.

Gebelikteki saç değişiklikleri nelerdir?
Gebelikde hafif kıllanma artışı olabilir. Buna etken, yumurtalık ve böbrek üstü bezinden salgılanan
erkek hormonlarındaki artıştır. Gebe olmayanlarda, saç ‘anagen faz’da uzar, ‘telogen faz’da dinlenir.
Yaklaşık %10-15 oranında saç herzaman telogen fazda bulunur. Gebelikte ise saçlı deride daha fazla
oranda anagen fazda saç bulunur. Yeni saçın tekrar uzayabilmesi için telogen fazda saç dökülmesi
normaldir. Saçlar gebede uzama fazına girer. Gebelik son döneminden başlayarak ise saçlar
dökülmenin arttığı dinlenme fazına geçer. Hemen lohusalık başlangıcında ise telogen fazdaki saç oranı
artar. Rahatsızlık verse de normal bir süreçtir (telogen effluvium). Alın ve şakaklar en sık etkilenir.
Normalde günde 60-100 adet saç kılı dökülür. Rahatsızlık verici olması için %40 saçın azalması gerekir.
Telogen effluvium, sıklıkla 1-5 ay sürse de 1 yıl kadar devam edebilir. Etkin bir tedavisi yoktur.

Gebelik çatlakları önlenebilir mi?
Gebeliğe bağlı gelişen ciltteki çatlakları maalesef önlemek çok zordur. Bu çatlak gelişim derecesi
genetik olarak belirlenir. Hızlı kilo alımı, proteinden fakir diyet şiddeti arttırır. Zamanla renkleri
gümüşümsü olur, ama geçmezler. Lohusalık erken döneminde yeni medikal lazer tedavilerinden fayda
görülebilir.

Gebelikte görme bozukluğu olur mu?
Gebeliğe ait fizyolojik değişiklikler tüm sistemlerde strese neden olur. Bu stres durumundan göz de
etkilenir. Kuruluk en sık şikayettir. Kuruluğun gebeliğe bağlı hormonal değişiklikler sonucu olduğu
düşünülür. Bu nedenle lens kullanımı zorlaşır. Ancak, bunlar geçicidir. Ayrıca, varolan göz hastalıkları
şiddetlenebilir. Örneğin, diyabete bağlı göz bozuklukları ilerleyebilir.

Gebelikte başağrısı daha sık mı olur?
Çoğu gebede başağrısı sıklığında veya şiddetinde değişiklik olmaz. Bir kısmı iyileşir, bir kısmı
kötüleşir. Migreni olanlarda sıklıkla gerileme görülür. Ancak, bu kişilerde gebelikte tansiyon yüksekliği
riski dört kat attığından yakın takip önerilir. Migren dışındaki diğer baş ağrısı tedavileri, ilk 3 ayda ilaç
kullanımı kısıtlı olduğundan zordur. İlaç dışı yöntemler (gevşeme teknikleri, iyi egzersiz programları)
da önerilir.

Slayt 22. Çarpıntı normal mi?
Gebeliğin en belirgin değişiklikleri solunum ve dolaşım sisteminde olur. Nefes darlığı, burunda kuruluk
ve kanama, çabuk yorulma görülür. Kan hacmi %30-50 artar. Kalp atım hacmi artar. Kalp hızı
dakikada 10-20 vuru artar. Kalpte üfürüm duyulabilir. Bu şikayetler, en şiddetli 20-24. haftalarda
hissedilir. Bacaklarda dolaşım yavaşladığından ödem olur. Bacaklarda basınç artışı olur. Buna ayak
bileğinde ödem eşlik eder. Lohusalık bitiminde hepsi geriler.

Gebelikte safra kesesi ve karaciğer hastalıkları sıklaşır mı?
Gebelikte artan östrojen etkisiyle safra kesesi taş oluşumu kolaylaşır. Karaciğer hastalıklarının cilt
bulguları görülebilir (spider anjioma, palmar eritem). Karaciğer fonksiyon testlerinde değişiklikler
olabilir (kolesterol artar, albümin azalır). Kaşıntının ön planda olduğu, ciddi laboratuar bulgularının
görüldüğü ‘gebelik kolestazı’ ise tedavi gerektirir.

Gebelikte mide yanması neden sıktır?
Gebede hormonların etkisiyle mide boşalması ve yemek borusu (özafagus) alt ucu büzücü kasları
(sfinkter) gevşer. Mide asidi geriye teperek yanma (reflü) yapar.

Gebelikte uyku bozukluğu olur mu?
Gebelikte uyku düzeninde fonksiyonel değişiklikler olur. Uyku süresi ilk 3 ayda uzar, ikinci 3 ayda
normalleşir, son 3 ayda kısalır. Gece uyanma sıklığı artar. Düz kaslardaki gevşemeye bağlı sık idrara
çıkma, reflü, burun kuruluğu gibi durumlar yanında, yatış pozisyon rahatsızlığı, bacaklarda kramplar,
göğüs hassasiyeti ve kaygı da uyku bozukluğuna neden olur.

Gebelikteki bel ve sırt ağrısı tedavi edilebilir mi?

Gebelerin %50’sinde bel ve sırt ağrısı şikayeti vardır. Çeşitli nedenlere bağlı: Vücudun ağırlık noktası
değişir, eklemlerde gevşeme, bağlarda gerilme, sinir sıkışması, dolaşımdaki değişiklikler. Tedavide
yer alanlar şunlardır: sıcak-soğuk uygulama, asitaminofen, masaj, doğru duruş, doğru ayakkabı, kas
gücünü attırıcı doğru egzersiz programı, uzanırken bacak arasına yastık koymak, uzun ayakta durma
gerekiyorsa bacağın birisini tabureye yerleştirmek.

Gebelerde varisler neden sıktır?
Gebede varislerde görülen artış nedenleri şunlara bağlıdır: yaş, kilo, ailesel eğilim. Varisler hem
bacaklarda hem de dış genital bölgede olabilir. Çok ağrılı olabilirler. Tedavi seçenekleri; istirahat,
bacak elevasyonu, lokal ısı, asetaminofen, varis çorabıdır.

Gebeler neden sık İdrar yolu enfeksiyonu olur?
Gebeliğe bağlı normal değişiklikler idrar yolu enfeksiyonunu kolaylaştırıcı rol oynar: Üst toplayıcı
istemde genişleme, hipotonik renal pelvis, vesikoüreteral reflü, idrar yollarının doğal bağışıklık
sisteminin zayıflaması Tipik şikayetler olan idrarda yanma, idrar yaptıktan sonra tekrar idrar hissi gibi
gebede olmaz. Hatta, hiçbir şikayet bile olmayabilir. Enfeksiyonun böbreklere ulaşması (pyelonefrit)
çok ciddi sonuçlara neden olabilir.

Gebelikte diş tedavisi mümkün mü?
Diş ve dişeti sağlığı gebelikde çok önemlidir. Diş etleri ödemlenir ve kolay kanar. Gebeliğe özgü dişeti
hastalıkları olabilir (Epulis gravidarum). Çürük, kanal tedavisi, diş cerrahisi bile gerekli ise yapılabilir.
Doktorunuzun gebe olduğunuzu bilmesi yeterlidir. Birçok antibiotik ve lokal anestetikler güvenlidir.
Karın çelik yelekle korunup gereğinde diş grafisi çekilebilir.

Gebelikte emniyet kemeri kullanmak gerekir mi?
Gebenin mutlak emniyet kemeri takması gerekir çünkü herhangi bir karın travması, emniyet kemerinin
yaptığı basıdan daha zararlıdır. Emniyet kemeri, karnın altından ve göğüs ortasından geçirilerek
takılmalıdır. Gebenin karnı hava yastığından 25 cm. uzakta olmalıdır.

Gebelikte seyahat kısıtlanmalı mı?
Gebenin yolculuk yapması gerekirse kişisel riskler ve seyahat sürecindeki akut sorunlar gözönüne
alınır.
En güvenli dönem ikinci üç aydır, çünkü düşük ve erken doğum riskinin en az olduğu dönem bı
dönemdir.

Uzun süreli hareketsizlik, dolaşıma engel olacağından, ayak ve bacaklar hareket ettirilmeli, sık mola
verilmeli veya kalkıp dolaşılmalıdır.
Uçak yolculuğu sıvı kaybına neden olur, çünkü ortamdaki hava oranı, oksijen basıncı ve nem miktarı
azdır. Bu yüzden, bol sıvı alımı ve kahve kısıtlaması önerilir. Uçak yolculuğu, gebedeki trombüs riskini
2-4 kat arttırır. Uçak yolculuğu sırasında varis çorabı giyilmesi önerilir. Sık uçak yolculuğu yapanlarda
ise maksimum radyasyon maruziyet riski artar. Uluslararası Radyasyondan Korunma Komitesi, genel
toplum için yıllık maksimum radyasyon maruziyet miktarını 1mSv olarak önerir. Aynı oran gebeler için
de geçerlidir. Uçak yolculuğu, en uzun mesafede bile, kişiyi bu sınırın %15’den azına maruz bırakır.
Uçuş yüksekliği ise sorun değildir, çünkü hem kabin basınçları buna göre ayarlanmıştır hem de fetus
fizyolojik olarak yüksekliğe bağlı oluşan yüksek tansiyon, artmış nabız ve düşük oksijen miktarına
adapte olabilir.

Gebelerin işyerinde kısıtlama yapması gerekir mi?
Çalışmak ve üretmek, kişinin kendini iyi hissetmesini sağlar, zamanın geçmesini kolaylaştırır. Gebelik
sorunsuz seyrediyorsa, çalışmakta da sorun yoktur. Rahat kıyafet giymek, sık dolaşabilmek, bol sıvı
alımı, düzenli beslenme, dinlenme molası verilmesi önerilir. Aşırı fizik güç harcayanlar, ağır makine
kullananlar ve kimyasallarla çalışanlar, işyeri hekimi ve kadın doğum uzmanına başvurmalıdır.

Gebeler hangi egzersizleri yapılabilir?
Sorunsuz gebeliği geçenlere aktif yaşam tarzı önerilir.Egzersiz yapan kadınlarda, doğum süresinin
kısaldığı, yenidoğan sağlığının ve zeka düzeyinin daha yüksek olduüu saptanmış. Ancak, bu gebeler
zaten daha sağlıklı gebeliğe başlamış ve daha düzenli takip olduklarından, sadece egzersizin bu
olumlu sonuçlara katkısı olduğu da söylenemez. En sağlıklı fizik aktivite yürüyüş ve yüzmedir. Nefes
nefese kalma, aşırı terleme, karın içi basıncı arttıran egzersizler, temas sporları ve travmaya neden
olacak aktiviteler önerilmez.

Gebelikte cinsel ilişki güvenli mi?
Gebeliğe ait sorun yoksa cinsel aktivite güvenlidir. Hangi pozisyonun daha güvenilir olduğuna dair veri
yok. Şu durumlarda ise cinsel aktivite önerilmez: Bebeğin eşinin (plasenta) önde gelmesi, kanama, su
gelişi şüphesi, erken doğum tehtidi, erken doğum öyküsü, birden fazla düşük öyküsü varlığı.

İleri baba yaşı fetus için bir risk midir?
Annede olduğu gibi ileri baba yaşının kromozom sayı anomalisi yaptığına dair bir veri yoktur. Ancak
yapısal sperm anomalileri erkek yaşıyla beraber artar ve kısırlık nedenidir. > 40 yaş babada otozomal
dominant hastalık sıklığı %0.3-0.5 artttığı bilinir (nörofibromatozis, Marfan sendromu, akondroplazi,
polikistik böbrek hastalığı gibi). İleri baba yaşı, çocukta şizofreni ve otizmle ilişkilendirilmiştir. Bu
yüzden sperm donasyonu için 50 yaş sınır alınmıştır.

Doğum sonrası rahim ne zaman eski boyutuna döner?
Rahim, lohusalık bitimi olan doğum sonrası 6. haftada normal boyutuna döner. Bu süreçte kasılarak
küçülür ve özellikle emzirirken ağrıya neden olabilir. Kasılmalar sırasında rahim iç döşemesinin
dökülmesine bağlı oluşan akıntı (loşi) daha fazla görülebilir.

Doğumdan ne kadar sonra cinsel ilişki tekrar mümkündür?
Kişi kendini hazır hissettiğinde tekrar cinsellik yaşamaya başlayabilir. Bu da 4-6 haftayı bulur. Bu
sırada artık vajinal kanama kseilmiştir ve rahim ağzı kapanmıştır. Gözönüne alınması gerekenler:
Emzirenlerde vajinal kuruluk olması, epizyotomisi olanda 2-3 haftada iyileşme olması, libidoda
azalmanın sık olması.