Gündüz Vakti Aniden Uykunuz Geliyorsa

Kimi insanlar gece yeterince uyuduğu ve sabah dinlenmiş bir şekilde kalktığı halde gündüzleri bile uyuklayabiliyor. “Uykucu” denip geçilen bu kişilerde aşırı uykululuk halinin ciddi sonuçlara yol açabilecek narkolepsi hastalığına işaret edebileceğine dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, yaşam kalitesini bozan rahatsızlığın ayırt edici özelliklerini anlattı.

Uyku süresi kişiden kişiye göre değişmekle birlikte, bir insanın günlük uyku ihtiyacı 6-8 saattir. Ancak bazı kişilerin gündüz de uyuma ihtiyacı hissettiğini belirten Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, Buna gündüz aşırı uyku eğilimi deniyor. Bu durum birtakım hastalıkların ve bazen de narkolepsinin önemli belirtilerinden biri olduğu için dikkate alınması gerekiyor” uyarısında bulunuyor.

Toplum içinde görülme sıklığı 2 binde bir olan narkolepsi, hemen her dönemde ortaya çıksa da özellikle 35-45 yaş arasındaki kişileri daha çok etkisi altına alıyor. Uyku apnesi ya da huzursuz bacak sendromunun da aynı şekilde gündüz uyku ihtiyacına yol açtığına değinen Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, “Ancak narkolepsinin çok ayırıcı bir özelliği var: Bu iki hastalıktan muzdarip kişiler, gece iyi uyuyamadıkları için sabah da yorgun kalkıyor. Bu da gün içerisinde uyku ihtiyacı doğuruyor. Oysa narkolepside kişi sabah yataktan uykusunu almış kalktığı halde gündüz uyuma isteği hissediyor” diyor.

Uyku atağı bir anda geliyor

‘Aşırı uyku’ deyip geçiştirilen bu durumun dikkate alınması gereken önemli bir sağlık sorunu olduğunu belirten Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, narkolepsi hakkında şu bilgileri veriyor: “İlk olarak 1980’lerde tanı konmaya başlayan narkolepside uyku atağı aniden geliyor. Nedeni tam olarak bilinmese de genetik yatkınlığın etkisi olduğu biliniyor.

Epilepsi ile karıştırılabiliyor

Narkolepsinin ilk belirtisi aşırı uykululuk olsa da tanı koymayı kolaylaştıran başka işaretleri de var. Bunlardan biri de ani kas gevşemesi olarak tanımlanan katapleksi. Kişinin güldüğü, ani mutluluk, heyecan ya da şaşkınlık yaşadığı durumlarda ortaya çıkan katapleksi tüm kasların gevşemesine ve hastanın yere yıkılmasına yol açıyor. Bu durumun epilepsiden çok farklı olduğuna değinen Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, “Kişinin bilinci açık oluyor ve solunum ya da göz kasları bundan etkilenmiyor. Katapleksi atakları birkaç dakika sürebiliyor. Narkolepsi hastalarının yüzde 20-50’sinde katapleksi görülüyor. Her hastada katapleksi ortaya çıkmadığı için kimi zaman hastalığın tanısı gecikiyor.”

Karabasan da hastalık belirtisi

Halk arasında “karabasan” olarak tanımlanan ve uykuya dalarken veya uyanmadan hemen önce görsel halüsinasyon olarak kendini gösteren durum da narkolepsinin belirtilerinden biri. Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, uyku düzeninin non-REM (göz hareketinin olmadığı uyku evresi) ve REM (göz hareketinin olduğu, rüya görülen uyku evresi) şeklinde birbirini takip eden süreçlerden oluştuğunu hatırlatarak, narkolepsi hastalarının uykuya doğrudan REM ile başladığını söylüyor. Bu kişiler tüm uyku süresi boyunca daha fazla REM yaşadıkları için bazen sık sık rüyalar görebiliyorlar. Bazen de ‘uyku felci’ denilen durum ile karşılaşılıyor. Bu durumda hasta uyanma sırasında kısa süreli yaşayabiliyor ve bazen serçe parmağını bile hareket ettiremiyor.

Uyku testi ile kesin tanı konuyor

Narkolepsi hastalığının kesin tanısı için yapılması gereken bazı tetkikler var. Kesin tanı çoklu uyku latanst testi ile konuyor. Bunun için hasta uyku laboratuvarında bir gece geçiriyor. Vücuduna yapıştırılan sensörler sayesinde uyku süreci değerlendiriliyor. Böylece uyku apnesi ya da uykuda periyodik bacak hareketleri gibi sorunların olup olmadığı ortaya çıkarılıyor. Ertesi gün de kişi gün içerisinde ikişer saat arayla beş kez, 20’şer dakika süreyle uyumaya bırakılıyor. Uykuya dalma süresi ve uyku evrelerinin incelendiği çoklu uyku latans testi ile kişinin uykuya REM dönemi ile başladığının belirlenmesi halinde narkolepsi tanısı konuyor.

Tedavi edilmezse uyum sorunlarına neden olabiliyor

Narkolepsi tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesini çok olumsuz etkileyebiliyor. Kişilerin uygun olmayan yerlerde aniden uyuyakalmaları sosyal sorunlara yol açabiliyor. Özellikle katapleksi durumları yaralanmaya yol açabiliyor. Bu kişilere rahatsızlığı ortadan kaldıracak ve gündüz aşırı uykusuna yönelik ilaç tedavisi uygulanıyor. Uyku saatlerine özen gösterilmesi, geç saatlere kadar uyanık kalınmaması ve alkol tüketilmemesi de dikkat edilmesi gerekenler arasında. Okul çağındaki ve ergenlik dönemindeki çocuklarda ders başarısını olumsuz etkileyebildiği için bu durumdan öğretmenlerinin de haberdar edilmesi gerekiyor. Doç. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu “Hastalık tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesi düşüyor. Bu nedenle tanı ve tedavi konusunda hassas olunmalı” diyor.