İdrarda Yanma-Dizüri

İdrar yaparken yanma-Dizüri nedir?

Dizüri, idrar yaparken ağrı veya rahatsızlık için kullanılan tıbbi terimdir. Çoğunlukla ağrılı işeme yani idrar yaparken yanma hissi olarak tanımlanan dizüriye en yaygın olarak idrar yolunun bakteriyel enfeksiyonları neden olmaktadır. Enfeksiyon olmadanda birçok nedene bağlı olarak idrara yaparken yanma hissi ortaya çıkabilmektedir. İdrarda yanma hissinin idrara başlarken, idrarın sonu ve bittikten sonra veya devamlı olması yanmanın nedeni ve kaynaklandığı alan hakkında bize fikir verebilir. Bunun yanında yanmaya eşlik eden diğer şikayetler(kanama, ateş, sık idrara çıkma ihtiyacı vs) teşhise yönelik katkı yapar. İdrarda yanma şikayeti kadınlarda erkeklere nazaran daha sık görülmektedir. Dizüriye eşlik eden ağrı , sık adrar yapma ihtiyacı , kasıklarda ağrı olayın daha çok enfeksiyona bağlı olduğunu gösterir. Bunun yanında sadece idrarın sonunda yanma olan olan orta yaş üzeri sigara için erkeklerde mesane kanseri olasılığı akılda tutulmalıdır. 50 yaşın üzerindeki erkeklerde mesane enfeksiyonu genellikle prostat büyümesi veya prostat enfeksiyonu ile ilişkilidir.

İdrarda yanmanın Nedenleri

1-Enfeksiyon dışı nedenler:

-İdrar tıkanıklığı yapan nedenler: Üretra(idrar yolu) darlığı, Prostat büyümesi, gibi idrar yollarında tıkanıklık yapan hastalıklarda idrar yaparken yanma şikayeti olabilir. Artan yaşla birlikte erkeklerde görülen prostat büyümesi en sık idrarda yanma ve tıkanıklık nedenidir. Dizüri ile birlikte bu hastalarda , kesik kesik idrar yapma, çatallı idrar yapma, idrar kaçırma şikayetleri vardır. Mesane fonksiyon bozukluğu ve çocuklardaki vezikoüreteral reflü(VUR) durumunda idrarda yanma görülebilir.

-Ürolojik Kanserler: Böbrek, Mesane ve prostat kanseri, Üretra kanseri (idrar yolu kanseri). Dizüri mesane karserinin erken belirtisi olarak karşımıza çıkabilir.  Sigara içen erkek hastada,  idrar yollarında enfeksiyon yoksa, idrarında yanma ve idrarında  mikroskopik veya gözle fark edilecek kadar kanaması varsa mesane kanseri akılda tutulmalıdır.

-Taş hastalığı: Taş hastalıkları( tıkanıklık yapan veya yapmayan böbrek, mesane ve idrar yolları taşları). İdrar yolları hücrelerine tahriş  ve irritasyon yaparak dizüriye sebep olurlar. idrarda taş yapıcı maddeler (Kalsiyum, ürik asit ve oksalat vs) atılımı yüksek orandadır.

-Diğer enfeksiyon dışı nedenler arasında:Reiter’s sendromu, Behçet hastalığ, Vaskülit, glomerulonefrit gibi romatizmal hastalıklarda, Diyabette(şeker hastalığı),Hamilelik,  bazı ilaç yan etkileri de dizüri nedeni olabilir. Ayrıca  dizüri görülebilir. Hamileliğin son dönemlerinde dizüri görülebilir.Binicilik veya bisiklet gibi aktiviteler, Sabunlar, parfümler ve diğer kişisel bakım ürünleri bağlı alerjik ve tahriş durumunda dizüri ortaya çıkabilir. Menapoz sonrası kadınlarda görülen idrar dış deliğinde doku büyümesi(Karinkül) ve yaptığı tıkanıklığa bağlı idrarda yanma ortaya çıkabilir.

-Alerjik durumlar:Bazı gıdalara, kimyasal maddelere, bitkisel ve medikal ilaçlara olan alerjik durumlarda dizüri görülebilir.Özellikle deniz ürünlerine(karides, kalamar gibi) olan  alerjide ciddi bir şekilde dizüri görülebilir.

2-Enfeksiyona bağlı Nedenler

-Sistit: Özellikle kadınlarda en sık görülen idrar yanması nedendir. Sistit, 20 ila 50 yaş arası kadınlarda çok yaygındır. Genellikle, cinsel ilişki sırasında bakterilerin idrarın çıktığı (üretra) açıklığa girmesiyle başlar.  Bakteriler bir kadının idrar yoluna girdiğinde, mesafe kısa olduğundan çabucak mesaneye ulaşır ve burada çoğalarak sistit tablosu yaparlar.

-Böbrek enfeksiyonu(Pyelonefrit): İdrar yanması ile birlikte yan ağrısı, ateş, sık sık tuvalete gitme ihtiyacı, ve bulantı ile birlikte giden nispeten ağır bir klinik tablodur.

-Bel soğukluğu(Üretrit): İdrarda yanma, idrar kanalı da akıntı ve kaşıntı ile birliktedir. Akıntının rengine göre bakterinin türü tahmin edilebilir.Genellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur.

-Prostatit: Prostat enfeksiyonu, idrarda yanma ile birlikte , sık idrara çıkma, kesik kesik idrar yapma, çatallı idrar yapma, genital bölgede ağrı görülür.

-Epididimit ve Epididimo-Orşit: Dizüri, testislerde ağrı, şişlik, kızarıklık, ateş ile kendini gösteren bir testis enfeksiyonudur

- Vajinit:  Vajinal akıntı, kaşıntı, idrarda yanma ve ağrı ile kendini gösterir.Vajinit mantar ve bakterilere bağlı olabilir.Menopozdan sonra hormon çekilmesine bağlı enfeksiyon bulgusu olmadanda idrarda yanma gözükebilir.

 TANI

Öykü, fizik muayene yine kan ve idrar testleri ve idrar kültürü idrar yanması olan bir hastaya yaklaşın ilk basamağını oluşturur. Basit bir idrar tetkikinde bile bir çok hastalık hakkında fikir verebilir. İdrarda yanmaya neden olan nedenlerin yaklaşık %60’ı enfeksiyonlara bağlı olduğundan bu araştırmalarda enfeksiyonla ilgili tetkikler ön planda düşünülmelidir. Enfeksiyon bulgusu yoksa bu durumda diğer idrarda yanma yapabilecek hastalık ve nedenlerin araştırılması yapılır.  Buradan elde edilecek bilgilere göre idrar hızı ölçümü, Ultrasonografi, tomografi (CT) ve magnetik rezonans(MR) gerekebilir.

TEDAVİ

İdrarda yanma şikayetinin tedavisi altta yatan nedene yöneliktir.Tek başına dizüri şikayetini azaltmaya yönelik tedavi ancak dizüriye nedeni tam oarak ortadan kaldırılamıyorsa şikayetleri azaltacak bazı ilaçlar verilebiir. Dizüri nedenine bağlı olarak birkaç gün içinde tedaviye iyi yanıt verir. Altta yatan nedeni belirlemek zor veya kompleks bir durum içeriyorsa  şikayetler daha uzun sürebilir. Sistit veya piyelonefritin neden olduğu dizüriyi önlemeye yardımcı olmak için, her gün birkaç bardak su içilmesi  önerilebilir.