İnek Sütü Alerjisi

İnek sütü alerjisi, bebeklik döneminde en sık görülen besin alerjilerinden biridir. Alerjik hastalıklara, büyüme gelişme geriliğine ve ölümcül anafilaktik (alerjik şok) reaksiyonlara yol açabildiğinden çok iyi tanınmalı ve önlenmelidir.

Bu alerji, bebeklerin inek sütündeki proteinlere karşı aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkar.

Bebekler inek sütü proteini ile nasıl karşılaşır?

Emzirme döneminde tüketilen süt ürünlerinin anne sütüne geçmesi ile,

Formül mama yolu ile (mamalar inek sütünden hazırlanır)

Ek gıda döneminde ise direkt süt ürünlerini yiyerek alerjik belirtiler gösterebilir.

Neden bazı bebeklerde alerji oluyor?

Bebeklerin bağışıklık sistemi henüz gelişim aşamasındadır ve bazı durumlarda bağışıklık sistemi inek sütündeki proteinleri yabancı madde olarak algılayabilir ve tepki verebilir.

İnek sütünde bulunan iki ana protein türü, alerjik reaksiyonlara neden olan kazein ve alfa - betalaktoglobulindir. Bebeklerde inek sütü alerjisinin gelişiminde genetik yatkınlık da rol oynayabilir.        

Hangi sistemlere ait belirtiler görülür?

Bebeklerde inek sütü alerjisi, sindirim sistemi, solunum sistemi ve deri gibi farklı sistemleri etkileyebilir.

Belirtileri nelerdir?

İnek sütü alerjisinde çok çeşitli belirtiler görülebilir. En sık görülen belirtileri ise;

    •    Meme reddi

    •    Aşırı ağlama

    •    Kilo alamama

    •    Karın ağrısı ve gaz

    •    Kusma 

    •    Kanlı mukuslu kaka

    •    İshal

    •    Ciltte kızarıklık, döküntü veya egzama, geçmeyen pşik 

    •    Gözler ve yüzde ödem (şişlik)

    •    Nefes alma güçlüğü ve solunum sıkıntısı, geçmeyen öksürük 

    •    Anafilaksidir.

İnek Sütü Alerjisi Bebeklerde Hangi Klinik Tablolara Neden Olur? 

İnek Sütü Alerjisinde Teşhis Nasıl Konulur? 

Alerji Testi Ne Zaman?

İnek sütü alerjisi IgE aracılı, IgE aracısız ve karma olmak üzere 3 mekanizma ile oluşur. Bu mekanizmalara göre klinik tablolar ve teşhis yöntemleri değişir .

İnek sütü alerjisi olan çocuk bize en sık üç klinik tabloda başvurur. 

1- Proktokolit: IgE aracılı değildir. Genellikle anne sütü alan bebeklerde iki-üç aylık iken kanlı ve mukuslu kaka yakınması olur. Bunun dışında bebek sağlıklıdır ve kilo alımı iyidir. Bu tip alerjide belirtiler hemen ortaya çıkmaz, saatler/ günler sonra ortaya çıkabilir. Kan veya cilt testi ile alerji anlaşılamaz. Annenin diyetinden inek sütü çıkarılır, yakınmalar kaybolur ise 15 gün sonra tekrar İnek sütü ile beslenme yapılır. Kaka da kan ve mukus tekrarlar ise teşhis kesinleşir ve üç-altı ay boyunca anneye diyet yaptırılır.

2- Ürtiker-Anjıoödem: IgE aracılıdır. Bu tip alerjide süt ürünleri içeren gıdalar (yoğurt, peynir vb ) bebeğe ilk verildiğinde vücutta yaygın döküntü (ürtiker/kurdeşen), anjioödem, nefes darlığı, hipotansiyon, fışkırarak kusma ve bilinç kaybı gibi yakınmalar görülür. Alerjik yakınmalar besin alındıktan dakikalar içinde ortaya çıkar. En ağır tip alerjidir. Tanısında kandan ve cillten bakılan testler ile alerjik neden gösterilebilir.

3- Egzama (Atopik Dermatit) : Karma tip alerji. Bir kısım Egzamalı bebeklerde alerjen kan ve cilt testi ile anlaşılabilir. Ama tüm vakalarda alerjik besin, testler ile ortaya konulamayabilir. Bu nedenle süt alerjisindan şüphelenilen egzamalı bebeklerde alerji testi negatif olsa bile diyet yaptırılarak klinik yanıta bakılır. Klinik yanıt varsa alerji kabul edilir ve daha uzun süreli diyet uygulanır. 

Alerjik yakınmaları olan bebeklerde hangi gıdadan kaynaklı alerji olduğunun anlaşılması büyük önem taşır. Alerjik gıdanın belirlenmesi durumunda sadece bu gıdaya yönelik diyet yapılır. Aksi durumda annenin sağlığını ve dolaylı olarak bebeğin alacağı sütün kalitesini bozabilecek çok fazla besini içeren gereksiz diyetler uygulanacaktır. 

TEDAVİ

İnek sütü alerjisi varlığında süt ve süt ürünlerinin annenin ve bebeğin diyetinden çıkarılması gerekir. Bazı bebeklerde ilk 6 aylık dönemde anne sütü alırken alerjik bulgular olmayabilir. Ek gıdaya geçtikten sonra alerjik bulgular olur. Böyle durumlarda annenin diyet yapmasına gerek olmayabilir. 

Formül sütler yani bebek mamaları inek sütü proteini içerir. Mama ile beslenen bebeklerde özel alerji mamalarının kullanılması gerekir.

Sadece anafilaksi düzeyinde alerji gelişen bebeklerde hastanede adrenalin enjeksiyonu yapılması gerekebilir. Bu bebeklerin evlerinde gereğinde yapılmak üzere adrenalin içeren iğne (adrenalin oto enjektör) bulundurulmalıdır.

Süt alerjisi zamanla geçer mi? 

Çoğu bebekte 2 yaş civarında süt alerjisi düzelir. 5 yaşında hemen hemen tüm bebeklerde iyileşme görülür. Nadiren bazı çocuklarda ömür boyu sürebilir. Alerjinin düzeldiğini gerek alerji testleri yaparak gerekse doktor kontrolünde diyeti açarak anlayabiliriz.

Alerjinin düzeldiğini düşündüğümüz dönemde en az alerjik süt ürünlerinden (fırınlanmış) başlayarak diyeti açmak ve yanıta göre ilerlemek gerekir. 

Peki, süt diyeti nasıl açılır

Proktokolit olan bebeklere ve annesine  3-6 ay kadar inek sütü diyeti uygulanır. 3-6 ay sonra tedricen önce annenin diyeti açılır.

Diğer alerji tiplerinde ise ne zaman diyet açılacağı alerjinin tipine ve klinik duruma göre hekim tarafından belirlenir.

Anne sütü alan bebeklerde önce annenin diyeti açılır, sorun olmadığı görülür ise bebeğin diyeti açılır. 

Basamak basamak diyet açıldığından “Süt Merdiveni” tabirini kullanıyoruz. 

SÜT MERDİVENİ

1. Basamak: Önce alerji riski az olan besinlerle başlıyoruz. Yüksek ısıda fırında pişmiş besinler en az alerjik besinlerdir. 

İlk basamakta 200 derecede 30 dakika fırında pişerek hazırlanmış bisküvi, kek, kurabiye, lazanya ve pizza; az miktarda başlanıp gün geçtikçe artan miktarda yenilebilir.

Bir hafta bu gıdalar denenmeli, bebekte alerjik bir durum olmadığını görülünce ikinci basamağa geçilmelidir.

2. Basamak: Pişmiş tereyağı (yemekte), peynir ve yoğurt (yayla çorbası ) yenilebilir.

Yine bir hafta sorun görmeyince 3. Basamağa geçebiliriz.

3. Basamak: Bu aşamada ısıl işlem görmemiş fakat mayalanmış haliyle süt ürünü tüketiyoruz. Peynir, yoğurt gibi.

4. Basamak : Hadi gözünüz aydın direkt pastörize süt içilebilir.

Dikkat edeceğimiz noktalar:

Her basamakta az miktarda besinle başlanıp giderek artırılır.

Basamak yükseldiğinde alerjik belirtiler görülürse tamamen süt ürünlerini kesmek değil bir önceki basamağa dönüp o şekilde devam etmek, iki - üç ay sonra basamak artırmayı tekrar uygulamak gerekir.