İnme Sonrası Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

İnme; tüm dünyada yüksek düzeyde mortaliteye ve uzun dönem özürlülüğe yol açan, tekrarlama riskine sahip nörolojik hastalıkların başında gelmekte olup yalnız hastayı değil tüm hasta ailesini de olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Tüm dünyada koroner kalp hastalığı ve kanserlerin ardından 3.sıklıkla ölüme neden olan hastalıklardan biridir. WHO(Dünya Sağlık Örgütü)’nun tanımlamasına göre ise İNME vasküler nedenler dışında görünür bir neden olmaksızın fokal serebral fonksiyon kaybına ait belirti ve bulguların hızla yerleşmesi ile karakterize bir klinik sendromdur.

Beyin vücut ağırlığının %2’sini oluşturduğu halde metabolik olarak vücuttaki en aktif organlardan biridir ve bu aktiviteyi sağlayabilmek için zengin bir kan akımına ihtiyaç duyar. Her kalp atışında çevresel dolaşıma pompalanan kanın yaklaşık %20’si beyin tarafından kullanılır. Beyin bu kanla ise metabolik gereksinimlerini karşılar.Beynin kendi dokusunun ise oksijen ve glukoz depolayabilme özelliği yoktur. Bu nedenle beyin kan dolaşımının

• 6-10 sn durması;kişide geri dönüşlü nöronal değişiklikler ve bilinç kaybına yol açar.

• 2 dk içinde beynin tüm aktiviteleri durur.

• 5 dk sonra ise geri dönüşsüz değişiklikler meydana gelir.

Daha anlaşılır bir deyişle İnme;beyni besleyen arterlerin tıkanma veya kanama gibi nedenlerle kan akımını kalpten beyne iletememesi ve bunun sonucunda beyin dokusunun nekroza uğramasıdır.

RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR;

• Yaş(inme geçirenlerin yaklaşık %70’i 65 yaşın üzerindedir.

• Hipertansiyon

• Diyabet

• Sigara ve Alkol Kullanımı

• Aşırı stres

• Sedanter(hareketsiz) yaşam tarzı

• Bağımlılık yapıcı maddeler

HEMİPLEJİ NEDİR?

Hemipleji ise serebral dolaşımdaki patolojik değişiklikler sonucu gelişen  ve vücudun bir yarısında(sağ veya sol) nöromusküler fonksiyon bozuklukları ile karakterize vasküler bir sendromdur. Beynin sol tarafında meydana gelen hasarlar vücudun sağ tarafını, sağ tarafında meydana gelen hasarlar ise vücudun sol tarafını etkilemektedir. Dünya genelinde en sık karşılaşılan beyin ve sinir sistemi bozukluklarından biri olan hemipleji daha çok orta yaş ve üzerinde görülse de her yaş grubu risk altındadır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR  Baş Ağrınız Hangi Gruptan?

Hemipleji Belirtileri;

• Sağ ya da sol taraf yüz, kol ve bacaklarda uyuşukluk hissi, hissizlik, dokuda sertlik, kuvvet kaybı ya da hareket kaybı veya hareket fonksiyonlarında azalma,

• Spastisite,birleşik reaksiyonlar

• Yürümede ve ayakta durmada güçlük yaşama ve denge bozuklukları,

• Duyu-algı  bozuklukları,

• Konuşmada güçlük yaşama(afazi)

• Günlük yaşam aktivitelerinde kısmi bağımlılık

• Hafıza kayıpları,

• Yer ve zaman kavramlarını algılamada güçlük yaşama

HEMİPLEJİ REHABİLİTASYONU

İnme ani gelişen,önemli hayati tehlikeler ile genellikle  kişide ömür boyu devam edecek olan bir özür oluşturduğu için ilk andan itibaren üst düzey bir sağlık uygulaması,iyi bir disipliner koordinasyon ve rehabilitasyon gerektirmektedir. İnme geçirmiş hastaları sadece fiziksel sorunları ile ele almak oldukça yanlış olur. Fiziksel sorunların yanında mental problemler, günlük yaşam aktiviteleri, dil ve konuşma problemleri ve en önemlisi de psikolojik problemler mutlaka değerlendirilmeli ve uzmanlar tarafından ele alınmalıdır. Bu nedenle hemipleji rehabilitasyonunda fizyoterapistler, fizik  tedavi uzmanları ,nörologlar ,sosyal hizmet uzmanları, psikologlar,iş uğraşı terapistleri ve dil-konuşma terapistleri iş birliği içinde çalışmalıdırlar.

İNME SONRASI FİZİK TEDAVİ  VE REHABİLİTASYON

Hemipleji rehabilitasyonunda oluşturulmuş ve dünyaca kabul görmüş çeşitli konseptler vardır.(Bobath,Margaret Johnstone,Kısıtlayıcı Yoğunlaştırılmış Hareket Tedavisi,Robot Destekli Tedavi Yaklaşımları,Sanal Gerçeklik Tedavisi gibi)Bu konseptlerin ise ortak amacı hastayı maksimum düzeyde eski hayatına geri döndürüp adapte edebilmektir.

İnmede nörolojik iyileşme en fazla ilk 3 ayda olmakla beraber, daha yavaş bir şekilde ilk 6 aya kadar devam edebildiği, çok nadiren de 1 yıla kadar sürebildiği bilinmektedir . Motor iyileşmenin %80’i ilk 3 ile 6 ay içinde meydana gelir.  Yapılan çalışmalarda inme geçirenlerin %85 inde hemipleji, yine inme geçirenlerin %55-75 inde üst ekstremite fonksiyon kısıtlılığı geliştiği rapor edilmiştir. İnme rehabilitasyonunda hedef; mevcut yetersizliklere rağmen bireye en yüksek fonksiyonel bağımsızlık düzeyinin kazandırılması ve yaşam kalitesinin arttırılmasıdır. Hemiplejik hastaların  fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının erken evrede başlatılması da önemlidir. Geç kalınan tedavilerde hemiplejiden kaynaklanan;

• Kemik erimesi

• Ortostatik hipotansiyon(immobilizasyon neden olur)

• Ödem

• Eklem limitasyonlaarı,kontraktürler

• Omuz subluksasyonları

• Bası yaraları

• Toplardamarda iltihaplanmalar

• Bağırsak fonksiyonlarında bozukluk gibi farklı komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.

Fizyoterapist neler uygular;

Her fizyoterapist hastayı kendi kullandığı konseptlerle değerlendirir ve hastanın seviyesine uygun tedavi planını hazırlar. Ama ilk etapta amaç komplikasyonların önüne geçmek olmalıdır.Spastisite inhibisyonu ve normal hareket paternlerinin kazandırılması ise bu sıralamaya eşlik eder.

• POZİSYONLAMA:Hemi(etkilenmiş taraf) ekstremitenin doğru pozisyonlanması mutlaka bir fizyoterapist tarafından yapılmalı ve bu pozisyonlar hasta yakınlarına öğretilmelidir.Pozisyonlamalar bası yaraları(yatak yarası)nın önüne geçerken kan akışını düzenler ve 2. Bir inme geçirme riskini azaltır

Eğer hastada bası yarası varsa pozisyon yarım saatte bir yoksa 2 saatte bir mutlaka değiştirilmelidir.

• SPASTİSİTENİN İNHİBİSYONU

• EKLEM HAREKET AÇIKLIĞININ KORUNMASI

• NORMAL HAREKET PATERNLERİNİN KAZANDIRILMASI

• DENGE ÇALIŞMALARI(statik ve dinamik denge)

• YÜRÜME EĞİTİMLERİ

• TEKERLEKLİ SANDALYE ,baston,walker vs. kullanma EĞİTİMİ

• Gerekli ise kişiye uygun ORTEZ ÖNERİLERİ

• DUYU KAZANIMI

• Yutma fonksiyon kaybı var ise YUTMA REHABİLİTASYONU

• Konuşma Problemine yönelik KONUŞMA TERAPİSİ

• Hafıza etkilenimleri için KOGNİTİF REHABİLİTASYON

Her hastalık kişiye özel olduğu gibi her tedavi de hangi konsepte dayanırsa dayansın kişiye özel olmalıdır. Bu nedenle kişiler inme geçirdikten sonra uzman hekiminin izin verdiği en erken zamanda rehabilitasyon uygulamalarına başlamalıdır.Erken müdahale hastalarda en iyi geri dönüşleri sağlama ihtimalimizi de artırmaktadır.Siz de inme sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmetiniz için mutlaka hekiminize ve fizyoterapistinize danışın.