Kabızlık Nedir?

-Doktor bey bende peklik var,

-Kaç günde bir tuvalete çıkıyorsun?

-Her gün çıkıyorum.

-????!!!!!!!!! Nasıl kabızlık o zaman,

-Doktor bey, günde 5-6 kere tuvalete gidiyorum, çok küçük bir parça kalem gibi ince büyük abdest yapıyorum. Gerisi gelmiyor. Ikınıyorum çıkmıyor. Tam boşalamadan tuvaletten kalkıyorum. Sürekli dışkılama ihtiyacı hissediyorum.

BAZAN TUVALETİMİ YAPABİLMEK İÇİN ELLE YARDIM EDİYORUM!

TUVALET ALIŞKANLIĞINDA NORMAL NEDİR?

KABIZLIK MI? DIŞKILAMA BOZUKLUĞU MU?

Az, Seyrek, Sert, Dışkılama

Hastalar kabızlığı sert kıvamda, az miktarda, seyrek ve güç dışkılama, bağırsakları eksik boşalmış gibi sık sık tuvalete gitme ama boşaltamama hissi, tuvalette uzun süre kalma olarak tanımlayabilir.
Bağırsakları rahat ve tam olarak boşaltamama şikayeti ile birlikte haftada üçten az olan dışkılama sayısı kabızlık olarak kabul edilir.
Kabızlıkta, birinci  şart, %70-90’ı su olduğu için yumuşak kıvamda olması gereken dışkının sert olmasıdır.
Kabızlıkta ikinci şart Günlük 35 gr’dan az dışkı çıkarılmasıdır. Normalde ortalama günlük dışkı miktarı 100-200 gr’dır. Tuvaletteki zamanın dörtte birinden fazlasında ıkınma kabızlık tanımında kullanılmıştır. Hastanın kabızlık ile neyi kastettiği ayrıntılı olarak sorulmalıdır. Teşhis için radyolojik olarak kolon geçiş zamanında uzama gösterilmelidir.

BAŞLICA KABIZLIK SEBEPLERİ
1. Hareketsizlik
2. Eksik lifli gıda ile beslenme
3.Yetersiz sıvı alımı
4. Ağrı kesici, antidepresan, diüretik, antikonvülsan vs gibi ilaçlar
5. İrritabl Bağırsak Sendromu (Spastik kolitis)
6. Hipotiroidizm
7. Gebelik
8.Uzun yıllar süren tıkayıcı dışkılama bozuklukları

 

Roma II Kriterleri

• Dışkılama Sırasında Ikınma

Tüm dışkılamaların %25 den fazlasında ıkınma ihtiyacı duyulması

• Parça Parça veya Sert Dışkı Yapma

Tüm dışkılamaların %25 den fazlasında parça parça veya sert dışkı yapma

• Tam Boşalamama Hissi

Tüm dışkılamaların %25 den fazlasında parça tam boşalamama hissi olması

• Dışkılama Sırasında Tıkanma (Engellenme) Hissi

Tüm dışkılamaların %25 den fazlasında dışkılama sırasında tıkanma (engellenme) hissi

• Dışkılama Sırasında Destek Olma

Tüm dışkılamaların %25 den fazlasında dışkılama sırasında parmakla veya elle pelvik tabana destek olma

• Haftada 2 yada Daha Az Dışkılama

 

 ‘Normal’ denilen şey kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar günde 3 kez tuvalete giderken, diğerleri haftada üç kez tuvalete gider. Her ne kadar günde bir kez tuvalete gitmek yaygın olsa da, hiç tuvalete gitmeden birkaç gün geçmesinde de sorun yoktur. Eğer haftada birden az tuvalete gidiyorsanız, ciddi bir kabızlık sorununuzun olduğu kabul edilir. Ani kabızlık durumları veya iki haftadan fazla süren kabızlık için tıbbi yardıma başvurun.

 

KABIZLIK HASTALIK DEĞİL BELİRTİDİR

Lif kabızlığın giderilmesine yardımcı olur. Fakat bazen kabızlık felç, şeker hastalığı, tiroit veya Parkinson hastalığı gibi tıbbi durumlardan kaynaklanır. Nadiren kalınbarsak kanserine veya kalın barsağın sarkması (prolapsus), iç içe geçmesi (intussusepsiyon), balonlaması (divertikül, rektosel) gibi hastalıklara işaret eder. Eğer kabızlığınız 2 haftadan uzun sürmüşse veya kanlı dışkı çıkarıyor, eksik boşalma, ıkınma hissi, tuvalette şiddetli ağrı veya açıklayamadığınız bir kilo kaybı yaşıyorsanız, ileri inceleme gerekir.

 

 

İŞİM GEREĞİ SÜREKLİ OTURUYORUM…

Fiziksel aktivite eksikliği kabızlığı kötüleştirebilir. Oysa egzersiz bağırsak hareketlerinizin daha düzenli olmasını sağlayarak stresi azaltabilir. Özellikle sabah erken yapılacak egzersiz, kalp atım hızını en az % 30 arttıracak kadar hızlı yürüyüş, yürüyüş sırasında karına saat yönünde yapılacak karın masajı barsaklarınıza iyi gelecektir. Sabah kahvaltısı sonrası her gün aynı saatlerde tuvalet alışkanlığını yerleştirmek için tuvalete oturmak önemlidir.

SÜT KABIZLIĞI ARTTIRIR MI?

Her insan barsağının süte veya diğer gıdalara cevabı aynı değildir. Çok fazla süt ürünü tüketmek kabızlığa neden olabilir veya var olan kabızlığı kötüleştirebilir.

BİR YAKINIM İNCİR YEMİŞ BARSAĞI TIKANMIŞ,

Özellikle karın ameliyatı olmuş hastalardan bir kısmında ameliyat nedeniyle karın içi yapışıklıklar olmaktadır. Yapışıklıklar barsak geçişini kısıtlayabilir, hastalar zaman zaman kramplı, ağrılı, çoğu zaman kendiliğinden çözülen tıkanıklıklar olabilmektedir. Barsak tıkanıklığı nedeniyle ameliyata aldığımız hastalarımızda gerçekten geçişi tam tıkayan iyice çiğnenmeden yutulmuş yaş incir, özellikle güney illerimizde suyunu kaybetmiş, lifleri kısmen kurumuş “yetenek” adı verilen portakalı çok tüketenlerde zaten var olan ve normal gıdaların geçişine izin veren yapışıklıkların, bu gıdaları geçiremediği için tıkandığına şahit olduk.

Çözümü iyice çiğnemek, aşırı yememektir .

ÜZÜNTÜ, YOLCULUK KABIZLIĞI ARTTIRIR MI?

Üzüntü, duygusal sıkıntı kabızlığı tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Karna masaj yapmak bağırsakları destekleyen kasların gevşemesine yardım ederek bağırsaklara hareket getirebilir.

KATI YİYECEKLER YEMİYORUM, HEP SULU GIDALAR ALIYORUM YİNE DE KABIZIM…

Yanlış inanış, sulu gıdaların içinde yeterli katı madde yoksa yenilen yiyeceklerin suyu barsaklarda emildiği için barsağın çalışması için geriye kuru madde kalmaz veya az kalır. Kabızlık artar. Lifli gıdalar, sebzeler, meyveler, marul, salatalık, lahana gibi yiyecekleri çiğ, pişmiş tüketmek gerekir.

HER YERDE TUVALETE GİDEMİYORUM. İHTİYACIMI SÜREKLİ ERTELİYORUM…

Kabızlığın en önemli nedenidir. Yolculukta, umumi yerlerde tuvalete gidemeyebilir, ertelersiniz. Çalışırken kendinizi tuvalete gidemeyecek kadar meşgul hissedebilirsiniz. Ya da eve gidene kadar beklemek isteyebilirsiniz. Fakat dışkı isteği geldiğinde onu göz ardı etmek, fiziksel olarak rahatsız hissetmenize neden olacağı gibi kabızlığa da sebep olabilir veya var olan kabızlığı şiddetlendirebilir. Bazı insanlar kahvaltıdan veya başka bir öğünden sonra sırf tuvalet için belli bir zaman ayırmanın yardımcı olduğunu görmüştür.

KULLANDIĞIM İLAÇLAR KABIZLIK YAPIYOR…

Ağrı, depresyon, yüksek tansiyon ve Parkinson hastalığı gibi bazı tıbbi durumlara yönelik ilaçlar kabızlığa yol açabilir. Çok fazla D vitamini ve demir de kabızlığa yol açar. Kalsiyum hapları özellikle dışkıyı tutan başka bir ilaçla veya takviye hapla birlikte alınmışsa da problemlere yol açabilir. İlaçları almak zorundaysanız, kabızlığı engelleyecek tedbirlere dikkat etmek gerekir.

LİFLİ YİYECEK TÜKETİN DENİYOR. LİFLİ YİYECEKLER HANGİLERİDİR?

Lifler gaitanın hacmini arttırır. Lifler su tutarak gaitanın miktarını ve su içeriğini arttırırlar. Bu şekilde kalın barsak içerisindeki materyalin barsak boyunca hareketini arttırarak yardımcı olurlar.

Uygun bir barsak hareketi için günde 30-35 gram lif alınmalıdır. Yeterli lif olmaması kabızlığın yaygın sebeplerinden biridir. Bunu önlemek için günde 5 veya daha çok kez lif bakımından zengin yiyecekler yiyin. Yiyeceklerdeki çözünür olmayan lifler dışkının bir araya gelmesine ve bağırsaklarda daha hızlı hareket etmesine yardımcı olarak kabızlığı hafifletir. En iyi kaynaklar tam tahıl ekmekleri ve makarnalarıdır. Taze meyvelerde ve sebzelerde bulunan çözünür lifler de yararlıdır. Bağırsakları sağlıklı tutmaya yardım edecek olan bakterilerin gelişmesine yardımcı olmak için turunçgilleri ve baklagilleri deneyin. Diğer yiyeceklere karıştırılarak hazır kepek yenebilir. Özellikle hastalarıma günde 3 çorba kaşığı buğday kepeği öneriyorum. Yoğurda, çorbaya, dolmaya karıştırarak gün boyu tüketmek çok başarılı bir destek tedavisidir. Ayrıca lifi düşük, yağ ve şekeri yüksek, işlenmiş yiyecekleri azaltın.

KAYISI KURUSU VE ERİK YEMENİN YARARI..

Bu kurutulmuş meyveler kabızlık için ‘doğanın ilacı’ unvanını almıştır. Erikler kabızlık belirtilerini önleyebilir veya hafifletebilir. Erik lifle doludur, lifler dışkının bir araya gelmesine, kalın bağırsaktan hızlı geçmesine yardım eder. Erikte ayrıca doğal bir bağırsak gevşetici olan sorbitol bulunur. Uzun süreli kullanımdan bir zarar gelmez. Çocuklar söz konusu olduğunda dondurmanın içine erik suyu ekleyin veya tadı iyileştirmek için erik suyunu diğer meyve sularıyla karıştırın.

ÇOK SU İÇMEK YARARLI MIDIR?

Doğru. Çok su içmek vücutta kabızlığa neden olan kurumayı engeller. Sıvılar dışkınızın yumuşak kalmasını sağlar ve kabızlığı önleyebilir veya hafifletebilir. Sabah uyandığınızda 2-3 bardak ılık su barsaklarınıza müjde verecektir. Vücudunuzun kurumasına neden olduğu için kafeinli içecekleri azaltın, alkolü ise tamamen terkedin.

TUVALET ALIŞKANLIĞI OLUŞTURMAK İÇİN BARSAK EĞİTİMİ NEDİR?

Sabahleyin aç karna bir kaç adet kuru kayısı, kuru incir veya kuru erik üzerine 2 bardak su içildikten sonra yapılacak sızma zeytinyağı içine kekik, 6-7 adet zeytin konularak esmer ya da kepek ekmeğin buna batırılarak yenilmesini içeren iyi bir kahvaltı sonrası tuvalet ihtiyacı olsun ya da olmasın tuvalete gidip 5-10 dk oturulmalıdır. Bu şekilde sağlanabilinecek barsak alışkanlığı uzun süreli rahatlatıcı olacaktır. Birey her gün sabahları bu dışkılama girişimine zaman ayırmalıdır. Bu dışkılama eğitiminde gençlerde daha iyi neticeler alınmaktadır.

ÇOK KAHVE İÇİYORUM…

Kahvenin içinde bulunan kafeinin sindirim sisteminizdeki kasların kasılmasına yardımcı olup bağırsak hareketlerine neden olduğu doğrudur. Peki o zaman neden kabız olduğumuzda hemen bir bardak kahve tavsiye edilmiyor? Kahve aslında dışkının bağırsaktan geçmesini zorlaştırır, çünkü idrar söktürücüdür ve dışkıdaki sıvıyı kurutur. Eğer kabızsanız kahveden ve alkol, kafeinli çay ve kola gibi idrar söktürücülerden uzak durunuz.

KABIZLIK İLAÇLARI SÜREKLİ KULLANABİLİR MİYİZ…

Hayır. Müshil ilaçları, lavmanlar ve bağırsak temizleme işlemleri kısa süreliğine artıkların vücudun dışına çıkarılmasında yardımcı olabilir, fakat kabızlığı önlemek veya tedavi etmek için etkili bir yol sağlamazlar. Aslında fitiller düzenli olarak kullanan yaşlı insanlarda kabızlığa bile yol açabilmektedir.  Hint yağı güçlü bir müshildir. Fakat diğer müshiller gibi uzun süreli kullanılmamalıdır. Müshil ilaçlarını uzun süre kullanmak vücudunuzun besinleri alma kapasitesine zarar verebilir. Hintyağı aşırı kullanıldığında bağırsak kaslarına, sinirlerine ve dokulara zarar verebilir ve bu durumların hepsi kabızlığa neden olur.

Özetle kabızlık;

1-Kalın barsağın ilk kısmına ulaşan materyalin azlığı (açlık ve posa bırakmayan diyetle beslenme sonucu).

2-Kalın barsağın dışkıyı ileri doğru iten hareketlerin azalması (bazı nörolojik hastalıklarda olduğu gibi)

3-Dışkılama mekanizmasının bozulması (son barsak ve anüse organik, nörolojik, psikolojik nedenlerle dışkının dışarı atımını engelleyen olaylarda olduğu gibi) ile meydana gelir.

Kabızlığın yaygın nedenleri;

1-Diyette yeterince lif alınmaması

2-Fiziksel aktivite azlığı (özellikle yaşlılarda)

3-Tıbbi tedaviler

4-İrritable kolon sendromu

5-Rutin yaşamı değiştiren durumlar (gebelik, yaşlanma, seyahat)

6-Aşırı laksatif kullanımı

7-Dışkılama ihtiyacının uygun koşullar olmadığı için baskılanması,

8-Dehidratasyon (sıvısız kalma)

Kabızlığın diğer nedenleri

1-Doğuştan olma bozukluklar,

2-Kültürel, psikolojik, çevresel faktörler,

3-Barsakta gaitanın ilerlemesini zorlaştıran hastalıklar,

4-Yaşlılarda uygun dışkılama pozisyonunu engelleyen bozukluklar,

5-Eklem sorunları,

6-Parkinson hastalığı gibi bazı nörolojik hastalıklar kabızlık nedeni olabilir.

Bu saydığımız nedenler dışında ülkemizde ve batı dünyasında en sık kabızlık nedeni, kabızlık giderici ilaçlarının yanlış ve uygunsuz kullanımıdır.