Kumar Bağımlılığı
Yazar Ali Rıza Erdoğan • 9 Kasım 2023 • Yorumlar:
İnternet kullanımının hayatın vazgeçilmez bir parçası olması ve yaşamı kolaylaştıran bir mecra olması sebebi ile kullanım oranı artık vazgeçilmez bir duruma gelmiştir.
Aşırı kullanımdan kaynaklanan internet bağımlılığı ise kişilerin ruhsal dünyasını bozan bir duruma dönüşmüştür.
Ayrıca internet kullanımınn yaygınlaşması dijital alanda kumar bağımlılığı için zemin hazırlamıştır ve son yıllarda hızla internet üzerinden gelişen ve ciddi tedavi gerektiren kumar bağımlılığı çoğalmıştır. Bu durum dürtü kontrol bozukluğu belirtilerini de arrttırmaktadır.
Kumar oynama bozukluğu kişisel, ailevi ve sosyal birçok olumsuz sonuca neden olmaktadır. Tedaviye başvurunun genellikle kumar oynama sorunu için değil, kumarın neden olduğu diğer ruhsal problemler nedeniyle olduğu dikkat çekmektedir.
Kumar oynama davranışı farklı şekillerde açıklanmakta fakat sıklıkla daha yüksek bir kazanç elde etmek umuduyla başka bir şeyi riske atmak olarak tanımlanmaktadır.
Kumar oyunlarının sürekli ve yineleyici bir duruma gelmesiyle ortaya çıkar. Bu kişiler hayatlarında kumarla ilgili sorunlar yaşamakta ve kumara oldukça fazla zaman harcamaktadır.
Kumara verilen paranın miktarı gittikçe artar ve daha sık oynamaya başlarlar. Kumarın olumsuz sonuçlarına rağmen kişiler daha fazla risk almaktadırlar.
Hastalar genellikle kumar sorunlarını gizleme eğilimindedirler ve durum ileri bir boyuta vardıktan sonra yardım arama girişiminde bulunurlar. Tedaviye başvuru sıklıkla kumarın neden olduğu diğer ruhsal problemler nedeniyle olmaktadır.
Patolojik kumar kişisel, ailevi ve sosyal bazı zararlara yol açabildiği gibi birçok psikiyatrik durum ile de birlikte görülebilmektedir
Yoğun suçluluk ve utanç düzeyleri, artmış impulsivite ve bozulmuş karar verme ve bağımlılık sendromlarına benzer klinik özellikler saptanmıştır. Majör depresif epizodları, anksiyete bozukluklarını veya madde kullanım bozukluklarını başlatması ya da alevlendirmesi en sık görülen psikiyatrik sonuçlarındandır
Tedavi edilebilen bir hastalık olan kumar, tanı konulmadığı veya tedavi edilmediğinde hızlı bir şekilde ilerleyebilmektedir.
Kumar oynama davranışı erkeklerde sıklıkla erken adolesan yaşta başlar ve ergenlerde toplumdan 4 kat daha fazla oranda saptanır.
Kumar oynamaya en sık başlama yaşı 25-29’dur Patolojik kumar oynama alkol ve madde kullanım bozuklukları, duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, dürtü kontrol bozuklukları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, yeme bozuklukları, psikosomatik bozukluklar, kişilik bozukluğu gibi birçok psikiyatrik durumla birlikte görülür
Patolojik kumar, bilişsel davranışçı yaklaşımda öğrenilmiş uyumsuz bir davranış olarak görülmektedir.
Madde alımı, kumar, internet kullanımı gibi eylemlerin devam etmesi ile beraber kompulsivite olarak adlandırılan, etkinliğin sonlandırılamadığı bir dönem başlar. Kişinin amacı maddeyi ya da eylemi bulma beklentisine ve bulunamayınca oluşan yoksunluğun oluşturduğu negatif etkilerden kurtulma arayışına dönüşür.
Kumar bağımlılığı birçok ruh sağlığı problemine sebep olurken intihar düşüncesi, intihar girişimi ve tamamlanmış intihara da neden olabileceği bilinmektedir.
Kumar bağımlısı bireylerin birçoğu çalışarak kazandıkları paraları kumar oynamaya yatırdıkları için sürekli olarak kayıp yaşamakta bireysel ekonomileri olumsuz yönde etkilenmektedir. Bireyin büyük bir maddi gelir kaybı yaşamasıyla beraber aile ve sosyal ilişkileri buna bağlı olarak bozulabilmektedir. Dolayısıyla, ekonomik kayıp beraberinde yalnızlık ve sosyal ilişkilerde anlaşmazlıklar doğurmaktadır.
Kumar oynamayı azaltma veya durdurma girişimleri sırasında kişi daha kolay sinirlenen ve huzursuzluk duyan, hisseden biri olur. Kumar oynama davranışını durdurmak, bırakmak ve kontrol altına almak için tekrarlayan, sonuç alamadığı başarısız çabaları vardır. Kişinin devamlı olarak kumar oynama üzerine aşırı kafa yorması (örn. geçmiş zamandaki kumar oynama yaşantılarını yeniden yaşamayı sürekli olarak düşünme hali içinde bulunması, bir sonraki kumar oynama girişimini engellemek ya da tasarlamak, kumar oynamak için para bulma yollarını düşünmek).
Parayla kumar oynayıp kaybettiğinde, çoğu kez kişinin kaybettiklerini geri kazanmak için yeniden başka gün geri gelmesi (kaybettiklerinin arkasından koşma hali). Ne derece kumar oynadığını saklamak için yalan söyleme. Kumar oynaması sebebiyle, önemli bir ilişkisini, işini, eğitimini ya da iş olanağını riske atmış ya da kaybetmiştir. Kumar oynaması sebebiyle içinde bulunduğu umutsuz maddi koşullardan kurtulmak için başkalarının maddi kaynak sağlaması beklentisi içindedir.
Geçmiş yıllardan günümüze şans oyunları insanların hayatının bir parçası haline gelmiştir. Çok eski zamanlarda yaşayan mağara adamlarının kendi aralarında iddiaya girdikleri arkeolojik çalışmalar sonucunda bulunmuştur.
İnsanların hayvan kemiğinin sert tarafı üste gelirse güney tarafında avlanalım, sert tarafı alta gelirse kuzey tarafında avlanalım gibi şans oyunu oynadığı arkeoloji çalışmaları sonucunda kanıtlanmıştır
M.Ö. 300’lü yıllarda Çin halkının zar üzerine iddia oyunları oynadığı ve ilerleyen dönemlerde piyango, bingo ve keno gibi oyunların da Çinliler tarafından geliştirildiği ve daha sonrasında diğer ülkelere yayıldığı tespit edilmiştir
Zihnin kumar ile meşgul olması: Bireyin kafasında sürekli olarak kumar oynama davranışının olması ve bunu düşünmesi. Tolerans geliştirilmesi: Kişinin istediği coşkuyu sağlayabilmek için daha çok miktar parayla kumar oynaması. Kaçma davranışı: Kişinin sıkıntılarından, sorunlarından kaçması ve uzaklaşması için kumar oynaması. Kompulsif şekilde kumarın peşine düşme: Kişinin kumarda kaybettiği parayı tekrar kazanmak için tekrardan kumar oynaması. Kişinin kumar oynama davranışına devam edebilmesi için gerekli olan parayı yasa dışı elde etmek için yasal olmayan işlere girişmesi. İlişkilerin zarar görmesi: Kişinin kumar oynama davranışından dolayı ilişkilerini, mesleğini riske atması veya yitirmesi. Başkalarına yük olmak: Kişinin kumar oynama sonucunda içinde bulunduğu maddi sıkıntılardan kurtulmak için çevresindeki bireylerden beklenti içinde olması. Kişinin kumar oynama davranışını denetim altına alabilmesi ya da durdurması için başarısız girişimlerde bulunması.
Kişilerin çevresinde kumar oynayan, kumar problem yaşayan akranlarının olması, aile bireylerinin de bu problemleri yaşıyor olması veya kumar bağımlısı olması birey için bir risk faktörüdür. Bir bireyin ailesinde, akranlarında ve sosyal gruplarında kumar oynayan kişiler bulunuyorsa, bu bireyi kumar oynamaya, kumar etkinliklerine katılmaya teşvik eder
Kumar oynayan kişiler bir takım düşünsel çarpıtmalara (inkar etme, boş inançlar, kendine aşırı güven, gücü ve denetimi elinde bulundurduğuna inanma gibi yanlış düşüncelere sahipler. Bağımlı olan birçok insan paranın bütün problemlerin hem nedeni hem de çözümü olduğuna inanır.
Bu bireyler, genellikle, ileri düzeyde yarışmacı, yerinde duramayan, çabuk sıkılan ve enerjileri yüksek olan kişilerdir.
Başkaları tarafından onaylanmaya aşırı önem veren ve aşırı derece de savurgan bireylerdir.
Kumar oynamadığı vakitlerde kendilerini aşırı bir şekilde işe verebilecekleri gibi işlerini yetiştirme adına son ana kadar bekleyip bütün işi bir anda yapmaya çalışan bir yapıda da olabilirler.
Zorlandıkları vakitlerde çoğunlukla meydana gelen tıbbi durumları (yüksek tansiyon, ülser, migren vb.) geliştirmeye yatkın olabilmektedirler. Bu bireylerde intihar düşünceleri ve girişimleri oldukça yüksek bir oranda görülebilmektedir.
Araştırmaların genelinde para kazanmanın, yalnızlaşmanın, eğlenmenin, heyecan duymanın, merakın, haz duymanın, stresten kaçmanın vb. kumar bağımlılığı için önemli motivasyonlar olduğu görülmektedir
Kumar oynayan kişilerde özellikle olanları kontrol edeceği düşüncesi hakimdir.
İnternette kumar bağımlılığını, aşırı derecede kumar oynama, alış-veriş yapma ve açık artırma ya da bahis sitelerini kullanımı olarak tanımlayabiliriz