Öfke Nedir, Kontrolü Nasıl Sağlanır?

Hepinize yeniden merhaba.Bugün sizlere seanslarda da çok sık duyduğum bir şikayetten bahsetmek istiyorum.Genel olarak hemen hemen birçok danışanımdan şu sözü duymuşumdur;’’hocam olaylara karşı tahammülüm yok,hemen sinirleniyorum,ben bu öfkeyi nasıl yeneceğim?’’Öfke nedir,kontrolünü nasıl sağlarız,olması mı iyi olmaması mı iyi gibi soruların cevaplarına hep birlikte bakalım.

ÖFKE;diğer tüm duygular gibi son derece doğal,evrensel ve sağlıklı bir şekilde ifade edildiğinde yapıcı ve kişiler arası iletişimi düzenleyici bir duygudur..Öfke karşısında verdiğimiz tepkiler öğrenilmiş tepkilerdir ve anneden babadan çevreden kültürden etkilenir.Fiziksel,davranışsal,duygusal boyutları olmakla birlikte kişinin bireysel özellikleriyle de doğrudan ilişkilidir.Bu duygunun hem olumlu hem olumsuz sonuçları vardır ve eğer kişi var olan öfkeyi kontrol edebilirse oldukça yarar sağlar fakat kişi kontrol edemediği süreçte yıkıcı, saldırgan ve tahrip edici davranışlar sergileyebilir.

Öfke;hiçbir zaman problem çözme aracı olarak kullanılmamalıdır ve kendini ifade etme aracı da değildir.Aynı zamanda haklı olmanında yolu öfkelenmek değildir.Öfke çok güçlü bir enerji kaynağıdır önemli olan bu enerjiyi ne oranda doğru kullandığımızdır.Bu duygu kişiye güç ve kontrol duygusu da verir,korku ve yetersizlik duygusunu hafifletmeye de yarar,kişiyi korur,değişim için motivasyon sağlar.Tüm bu avantajların yanında kontrol edilemediğinde,tam bir enerji sömürücüdür, performansımızı etkiler,karar mekanizmamız üzerinde ciddi bir etki yaratır,gerçek duygularımıza sanki bir perde indirir,kontrol edilemeyen öfke hem çevremizden tepki almamıza sebep olurken hemde sosyal yaşantımızı oldukça olumsuz etkileyebilir.kişi eğer ki öfkesini kontrol edemezsse eşyalara zarar verebilir,kendine zarar verebilir.

Peki bu öfke beyinde nasıl oluşur?

Beyin kabuğu (korteks) beynimizde mantık ve karar mekanizmasının bulunduğu yerdir, beynin dış kısmıdır ve loblara bölünmüştür. Korteksi, beynin "strateji merkezi" olarak da düşünebiliriz.

Beynimizin duygu merkezi ise limbik sistemdir. Beynin daha alt taraflarında bulunur "daha ilkel" olduğu düşünülmektedir. Genel olarak kişi öfkelenip, bağırıp çağırıyorsa beyninin düşünme kısmını (korteks) kullanmak yerine limbik sistemiyle hareket ediyor demektir.

Limbik sistemimizin içinde bilim insanlarının amigdala dediği bir kısımda mevcuttur. Beynimizin bu bölümü doğal hayatta kalma içgüdülerimiz olan “Savaş ya da Kaç” tepkilerimizden sorumludur. Dış dünyadan gelen veriler amigdalaya gelir ve orada limbik veya korteks bölgelerinden hangisine gönderileceği belirlenir. Eğer gelen veriler yeterince duygusal bir yük ile tetiklerse amigdala, korteksi es geçebilir bu da verilerin limbik sistemimize gönderileceği ve beynimizin alt tarafını kullanarak tepki vereceğimiz anlamına gelir.

Amigdala aynı zamanda duygusal  hafıza ve duygusal tepkilerimizin oluşmasında etkilidir. Duygularımızla ilgili bilgileri işler ve sonrasında vücudumuzdaki belirli reaksiyonları tetikler. Bu reaksiyonlara örnek vermek gerekirse, sinirlendiğimizde beynimize sinyal gönderir ve beynimiz de katekolamin adı verilen bazı nörotransmitterlerin üretilmesini ve salınmasını emreder.

Öfkelendiğimizde bize güç ve enerji veren adrenalin ve noreadrenalin hormonlarını salgılarız.Vücudumuz, bizi birilerine saldırmaya veya birilerinden kaçmaya hazırlar. Bu yüzden savaşa girmeye hazır hissederiz.

Öfkelendiğimizde düşüncelerimiz inanılmaz etkilidir. Yani kişi öfkelenmeye otomatik düşünceleri sayesinde başlar.Eğer kişi tetikleyicilerden uzaklaşmassa amigdala tetiklenir ve hormon salınımı giderek artar.

ÖFKE KONTROLÜ NASIL SAĞLANIR?

Dinlemek öfke kontrolü için güçlü bir anahtardır.Olayları yorumlamak yerine tanımlamak yine öfke kontrolünde oldukça işimize yarayacaktır.Karşımızdaki kişiden beklentileri düşürmek,şimdiye odaklanabilmek,hayır diyebilmek’’sınır koyabilmek’’,anlaşmaya karar vermek,kişinin empati yapabilmesi çok önemlidir.Öte yandan nefes egzersizleri,düzenli yapılan gevşeme egzersizleri,yürüyüşler,tetikleyicilerden uzaklaşmak,kişinin kenine 10-15 dakika sakinleşmek için zaman ayırması öfkeyi vücudunun neresinde hissettiğini anlamaya çalışması öfke kontrolünde kullanılan önemli egzersizlerdir.

Öfke yerinde ve kontrol edilebilir olduğu sürece oldukça sağlıklıyken kontrol edilememesi durumunda kişide önemli hasarlara sebep verebilir.

Duyguları kontrol etmek kişinin iradesinde olan bir durumdur ve öfke düşünceyle beyinde başlar..

Öfke kontrolsüzlüğü tüm bu alıştırmalara rağmen devam ediyorsa mutlaka bir psikoterapi desteği şarttır.

Hepinize keyifli okumalar..