Öğrencilerde Yaşanan Konsantrasyon Bozukluğu

Latince “contracto” Fransızca “concentré” kökenden türetilmiş olan konsantrasyon, toplanma, yoğunlaşma ve toplama gibi anlamlara gelir. Terim olarak; dikkatin bir nesneye ya da bir konunun belirli bir yönüne yoğunlaşması, “ortak bir merkezi” ya da “bu merkeze doğru hareket etmeyi” ifade etmektedir. Türk Dil Kurumu ise konsantre, “yoğun” anlamına, konsantrasyon ya da konsantre olmak ise “düşünceyi ve gücü bir noktada toplamak” ve “bilenmek” manalarında kullanılmaktadır.

Her yaştaki birey (çocuklar, gençler ve yetişkinler) zaman zaman özellikle yorgunluk, acı ve daha ilginç dikkat dağıtıcı durumlar, can sıkıntısı, isteksizlik gibi zorluklar‎ karşısında dikkatsizlik ve dikkat dağınıklığı sorunlarıyla mücadele etmektedir. Çocuk ve ergenlerin ‎‎yaklaşık% 20'si‎‎ dikkat dağınıklığı ile en az ‎‎orta derecede zorluklar yaşarken, %‎‎ ‎‎4-5'i‎‎ ‎‎ciddi zorluklar yaşamaktadır.‎ Dikkat ve dikkat dağınıklığı ile ciddi zorlukları olanlara psikolojik bir rahatsızlık tanısı konulabilmektedir.

Dikkat dağınıklığı sorunları unutkanlığa, görevleri tamamlamada yavaşlığa ve bitirememeye, organizasyon zorluklarına, konuşmalarda odaklanmayı sürdürmede zorluklara, talimatların unutulmasına, okul/ödev görevlerine odaklanmada zorluklara ve çeşitli bir dizi başka soruna yol açmaktadır.

 

Konsantrasyon bozukluğu olan kişilerde;

 

• Okuduğunu anlamada güçlük çekme

• Düşünceleri toparlayamama

• Yönergelere uymama

• Sık sık dalıp gitme durumu

• Oturduğu yerde duramama

• Eşyaların sıklıkla kaybedilmesi ve yerinin tespit edilememesi

• Zihninin hep başka yerlerde olması

• İşlerini bitirememe veya işe başlayamama

• Sorumluluğunu yerine getirirken sürekli başka şeyler düşünme

• Zamanı yönetememe

• Uzun molalar verme

• Başkalarının sözünü kesme ya da yaptıklarının arasına girme

• Yaptığı işten çabuk sıkılma

• Unutkanlık

• Sık sık iş değiştirme

• Yapılması gereken işleri sürekli erteleme

• Ayrıntılara dikkat etmekte zorlanma

• Konsantrasyon isteyen işlerde başarılı olamama

• Karşısındakini dinlemekte zorlanma

• Konuşmaları akılda tutamama

• Akademik başarısızlık

• Başkalarının sözünü kesme

• Fazla para harcama

• Plan değiştirme

• Sürekli olarak kendini güvensiz ve huzursuz hissetme

 

 

Dikkat dağınıklığı nedeniyle yaşanan problemler öğrencilerde ciddi zorluklara yol açabilir. Bazı araştırmalar, dikkatsizliğin özellikle (hiperaktivite gibi diğer zorlukların üstünde ve ötesinde) öğrenme güçlüğüne, kaygıya, zorlu davranışlara ve sosyal sorunlara yol açabileceğini öne sürmektedir.

Çocuğunuzun dikkat dağınıklığı ve dikkat dağınıklığı ile ilgili zorluklar çektiğini düşünüyorsanız, bu sorunların boyutunu anlamak ve bu alanda gerçek bir sorun olup olmadığını görmek için bir uzmana başvurmanızda fayda vardır.

 

 

Konsantrasyon Bozukluğunun Nedenleri

 

Dikkat dağınıklığı zorluklarının bir tür biyolojik temele sahip olması muhtemeldir. Örneğin, bazı çalışmalar DEHB'nin % 85'ine kadar genetik nedenlerle bağlantılı olabileceği düşünülmektedir.

Bununla birlikte bazı sorunlar, gençlerde dikkat dağınıklığına neden olan biyolojik olmayan ve çevresel faktörler de mevcuttur. Örneğin, diyet (örneğin şeker ve enerji içeceği alımı), uyku, genel sağlık, ruhsal sorunlar, kaygı bozuklukları, ebeveyn davranışları ve genel psikolojik refah, vb. faktörlerin genellikle çocuklarda ve gençlerde dikkatsizlik ve dikkat dağınıklığını ve şiddetini etkilediğini göstermektedir.

Son yıllarda dikkat dağınıklığı üzerindeki potansiyel çevresel etki olarak teknolojinin kullanımı olduğu araştırmalarda görülmektedir.

Konsantrasyon Bozukluğuna yol açan sebepler fark edilip müdahale edilmediği taktirde bozukluğunun artmasına ve kişinin hayatını zorlaştırmaya neden olur.

 

Psikolojik Nedenler: 

Depresyon

Sosyal ilişkilerde bozukluk

Kaygı bozuklukları

Obsesif davranışlar

Agresyon

Stres 

 

Fiziksel Nedenler: 

Dengesiz beslenme

Önceki dönemlerde geçirilmiş hastalıklar

Bazı ilaçların yan etkisi

Vitamin ve mineral eksikliği

Hipertansiyon ve diyabet 

Kronik hastalıklar

Uyku bozukluğu

Yeterli su tüketmemek

 

Çevresel Nedenler:

Kirli hava

Sigara kullanmak ya da dumanına maruz kalmak

Sosyal ilişki eksikliği

Sık alkol kullanımı

Dış dünyada meydana gelen olumsuzluklar​

 

Konsantrasyon Bozukluğu ile baş etmek için gerektiğinde terapi desteği almaktan çekinmeyin.

 

Dikkatsizlik ve dikkat dağınıklığı ile zorluk çeken gençlere nasıl yardımcı olunur?

 

• Dikkat ve konsantrasyonu açıklayın 

Neden önemli olduğunu gençlere dikkat kavramını açıklamak, neden önemli olduğu ve neden bu beceri üzerinde çalışmayı düşünmeleri gerektiği hakkında bilgi vermek yararlı olabilir.
Tabii ki, bunu kendilerini kötü hissetmelerine neden olmayacak şekilde yapılmalıdır.

 ‘’ Dikkat etmek veya konsantre olmak, gözlerimizi, kulaklarımızı ve düşüncelerimizi bir şeye sabitlemek anlamına gelir. Aynı zamanda beynimize başka bir şeye bakmamızı, dinlememizi veya düşünmemizi sağlamak için kendimize "şimdi değil" demektir. Dikkatimizi dağıtmadan bir şeye dikkat edebilmek veya konsantre olabilmek her zaman yapmamız gereken bir şey değildir. Fakat en azından bazen yapabilmemiz önemlidir. Bazı insanlar dikkat/konsantrasyon konusunda diğerlerinden daha fazla zorluk çekebilir. Bu onların suçu değil, beyinlerinin böyle olmasından kaynaklanır. Ama güzel bir haberim var, beyin biraz kas gibi olduğu için, pratik yaparsak odaklanmayı, konsantre olmayı ve dikkat etmeyi öğrenme konusunda yavaş yavaş daha iyi olabiliriz. ‘’ 

 

• Dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmek için stratejiler öğretin

Onlara konsantrasyon ve dikkat becerilerini nasıl artıracaklarını öğretebilirsiniz. İlk önemli adım; dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmelerine yardımcı olmaktır. Hem dış dikkat dağıtıcıları (duyabilecekleri ve görebilecekleri şeyler) hem de iç dikkat dağıtıcıları (zihin başıboşlukları, diğer fikirleri/düşünceleri/duyguları/duyumları) en aza indirmelerine yardımcı olmalıyız. 

Ebeveyn olarak dikkatlerinin neyle dağıldığını, hangi durumlarda konsantrasyonlarının bozulduğunu gözlemlemek için bir süre bir çocuk/gençle oturmak yararlı olabilir.

• Dikkat dağınıklığını fark etmesini ve yeniden odaklanmasını öğretme

Dikkati hızlıca yeniden odaklamak için stratejiler öğretebilirsiniz. Dikkat dağıtıcı şeyleri en aza indirmek önemli bir adımdır fakat hepsini tamamen kaldırmak genellikle imkansız veya uygun değildir. Bu nedenle bir diğer önemli adım, çocukların ve gençlerin dikkatlerini ne zaman dağıttıklarını fark etmelerine ve mümkün olan en kısa sürede yaptıkları işe "yeniden odaklanmalarına" yardımcı olmaktır.

Dikkat dağınıklığının fark edilmesi veya dikkatin hızlı "yeniden odaklanması" için yararlı olabilecek bazı stratejiler:

- Gençlerin görevlerin ne kadar süreceği konusunda hedefler belirlemelerini ve ilerlemelerini görebilmek için zamanı kontrol etmelerini (alarm kurmak gibi) sağlayın.
- Yeniden odaklanmayı hatırlatan uyarıcı niteliğinde alarm veya sesler kullanmak faydalı olabilir. Bazı gençler, yoğun ev ödevleri sırasında her 10 dakikada bir alarmlar çalarak gerekirse yeniden odaklanmalarını hatırlamalarına yardımcı olabilir. 

- Öğrencilerden yazmadan önce yazmaya çalıştıkları şeyi "yüksek sesle söylemelerini" isteyin. Çalışma belleğine "söylemek" genellikle "yazmaktan" daha az zihinsel çaba gerektirdiği için etkili olabilir.
- Öğrencilere görevleri daha basit ve küçük görevlere ayırmayı öğretin.  

 

• Gençleri konsantrasyonlarını ve çalışma hafızalarını aşmaya teşvik etmek

Konsantre oldukları ve odaklandıkları süreyi kademeli olarak artırmaya çalışın.
Bu arttırma daha fazla dikkat dağınıklığına yol açabilir fakat cesaretlerinin kırılmamasına yardımcı olun.

Dikkatimizi ve konsantrasyon becerilerimizi geliştirmeye çalışmak, uzun mesafeler koşma yeteneğimizi geliştirmeye çalışmak gibidir. Yeterince formda olmadan önce bir maraton koşmaya çalışırsak, kendimizi yorar ve başarısız oluruz. Sık sık antrenman yaptığımızda biraz daha koşmaya çalışarak kendimizi zorlamazsak gelişmemiz mümkün değildir. Bir maraton koşmak için; kademeli olarak ama zaman geçtikçe koştuk süremizi sürekli olarak artırmalıyız.

Çocukların / gençlerin daha kısa süreler için yoğun bir şekilde odaklanmalarında mola vermelerini sağlayın.
Gençlerden ara vermeden çalışacakları süreyi planlamalarını ve molalarının ne kadar süreceğini ve aynı zamanda nasıl dinlendireceklerini planlamalarına yardımcı olabilirsiniz. 

 

• Sağlıklarına dikkat etmelerine yardımcı olma

Çeşitli çalışmalar, çocukların ve gençlerin diyet, uyku ve egzersiz seviyelerinde olumlu değişiklikler yapmanın dikkat ve konsantrasyon becerilerinde iyileşmelere neden olduğunu ortaya koymaktadır.

 

• Beden ve zihin egzersizleri yapma

Spor, yürüyüş gibi fiziksel aktiviteler konsantrasyonu arttırmaktadır. Aynı zamanda bulmaca, sudoku, zeka oyunları gibi aktivitelerle de zihinsel egzersiz yaparak konsantrasyonun artmasına katkı sağlamaktadır.

 

• Bunların dışında;

Beyaz gürültü kullanma veya kulaklık kullanma (işitsel dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirme)

Dikkat dağıtan fikir ve düşünceleri yazarak ertelemelerini sağlamak, onları yok saymamak

Bir sorun hakkında iyi düşünmeye çalışırken gözlerini kapatmak (görsel dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmek – yapılan bir çalışmada, çocukların matematik problemlerini çözmelerine önemli ölçüde yardımcı olduğunu fark edildi.)

Ders çalışırken kapıları kapatma (görsel/işitsel dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirme)

Teknolojiyi kapatma veya kaldırma (telefon kapalı, açık sekmeleri kapatma)

Kullanımlarını sınırlamak için uygulamaları/programları (belirli cihazlardan veya tamamen) silme

Diğer cazip aktiviteleri ne zaman yapabileceklerine ilişkin bir plan yazmak

Müziği kapatma veya sözsüz müzik kullanma (işitsel dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirme)

Görsel dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmek için dağınıklığı, oyuncakları, oyunları, çöpleri ortamdan uzaklaştırmak (görsel dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmek)

Çocuklara görev listesi hazırlama. Böylece birden fazla iş yapılmamasını sağlamış olursunuz.

 

Yeterince iyi ve uzun süre odaklanabildiğimizde hemen hemen her şeyi daha iyi yapabiliriz!