Psikoseksüel Gelişim Evreleri

“Bu Evrelerde Takılı Kalırsak Ne olur?”

-BDSM, Pedofili, Ensest, Vjinusmus, OKB, Obezite vb.-

Freud’un ortaya attığı ve psikolojide çok önemli bir yer edinen Psikoseksüel gelişim evreleri kuramı, bireyin kişiliğinin oluşmasında ve ön plana çıkması noktasında önem arz etmektedir. Psikoseksüel gelişim evreleri kuramına göre her evrede birey vücudunun farkı bir bölgesine odaklanır ve bu bölgeden haz alır. Freud’un kuramına göre bireyin gelişimini etkileyen en önemli faktör cinsellik olarak tanımlanmıştır. Eğer bu gelişim evrelerinin herhangi birinde gerileme, aksama, problem vb. durumlar olursa bireyin gelişim dönemleri zarar görmüş olacağından bu durum hayatına ve yaşantısına yansır. Sizlere gelişim evrelerini kısaca anlattıktan sonra bu evrelerin birinde gerçekleşen olası bir problem halinde bu durum bireyin hayatına nasıl yansır bunun örneklerini vereceğim.

Psikoseksüel gelişim evreleri toplamda 5 evrede ele alınmaktadır.

1. Oral Dönem; bu dönem 0-1 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Oral dönemde bebek için haz kaynağı ağızdır. Bebek ağız yolu ile emme davranışını sergileyerek haz ihtiyacını karşılamaktadır. Eğer bu evrede bir problem olursa birey ileriki yaşlarında ağız yolu ile tatmin olmakta sorun yaşayan bireyler, çok fazla yemek yeme ve obezite olma durumu, tırnak yeme davranışı, küfür etme, sigara, alkol, uyuşturucu gibi maddelere bağımlı olmaya meyilli hale gelirler ve yaşantılarında zorluk çekebilirler. Bu alanda saplanma yaşayan bireylerin cinsel hayatında ise öpüşmeyi ve oral seksi aşırı derecede fazla isteme ve yüceltme şeklinde ortaya çıkabilmektedir.

2. Anal Dönem; bu dönem 1-3 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Anal dönemde ön plana çıkan şey tuvalet eğitimidir. Çünkü bebeğin kaslarını tutma ve bırakma becerisi gelişmeye başlamıştır. Bebek kendi kaslarını ve vücudunu kontrol edebildiğini düşündüğünden ve hissettiğinden kontrol edebilme becerisinden haz almaktadır. Eğer bu evrede saplanma meydana gelirse örneğin çocuk dışkısını yapamadığı için şiddete maruz kalmışsa vb. durumlarda bireyin cinsel hayatında BDSM, partnerin ellerinin bağlanması, cinsel ilişkide kontrolü ve kontrolsüzlüğün gücünü elinde barındırma isteği gibi durumlar görülebilmektedir. Bu dönemde yaşanılan saplanma durumuna ve bu saplanma durumunun bireyin hayatını etkilemesine anal dönem kompleksi denilmektedir.

3. Fallik Dönem; bu dönem 3-6 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Fallik dönemde çocuğun haz kaynağı, çocuğun cinsiyetini keşfetme, fark etme, kadın ve erkek vücutlarının farklı olduğunu tespit etme davranışları ön plana çıkacağından çocuk cinsel organına ilgi ve merak göstermeye başlar. Bu dönemde cinsiyetin keşfedilmesi ile birlikte kız çocuklar babaya, oğlan çocuklar anneye ilgi göstermeye ve ebeveynlerini eşlerinden kıskanmaya başlarlar. Psikolojide buna oipudus ve elektra kompleksi denilmektedir. Bu dönemde bir saplanma meydana gelmesi halinde bireyin cinsel hayatında penisim kesilecek korkusu ile penis boyu takıntısı, kızlarda ise baba onayı ile saplanma yaşama durumu olabilmektedir ve ileride vajinusmus yaşama ihtimalleri olur. ensest ilişkiler pedofili ve cinsel sapmalar yine aynı şekilde fallik dönem evresinde yaşanan bir saplanmaya ve probleme işarettir.

4. Gizil Dönem; bu dönem 6-11 yaş aralığını kapsamaktadır. Bu dönemde çocuklar kendi hem cinsleri ile sosyalleşmeye ve bağlar kurmaya başlarlar. Gelişim bilişsel olarak yaşanmaktadır. Cinsel dürtüler arka planda kalmaktadır. Bu evrede sapma yaşayan birey kişiliğini gelişiminde problem yaşar. Okb davranışları gösterebilir. Kontrol ve denetim odaklı davranışlar görülebilir.

5. Genital Dönem; bu dönem 12 yaş ve sonrası ergenlik dönemini kapsamaktadır. Bu evrede genital haz ön plandadır. Genital dönem gelgitli bir evredir ve diğer evrelerde var olan saplanmalar ve problemler bu evrede tekrardan karşımıza çıkabilir. Cinsel terapistler bu dönemde yetişkin mastürbasyonunun faydalı ve gerekli olduğunu söylemektedirler. Bu evrede saplanma yaşanması durumunda erkeklerde penis boyundan memnun olmama ve vajinaya girmek istememe durumu gözlemlenebilir. bu evrede saplanma olması durumunda kişilik bozuklukları ve psikozlar ortaya çıkabilir. Ayrıca ergenlik döneminde yaşanılan ve ergenlerin sağlıklı bir şekilde atlatması beklenilen kimlik bunalımı durumu da eğer sağlıklı bir şekilde çözülememişse yine aynı şekilde sapmalar meydana gelebilir.

Terapistler danışanlarının hangi evrede sapma ve problem yaşadıklarını bu kuram ile tespit edip tedavi ve doğru müdahale planlarını danışan için faydalı olacak şekilde hazırlayabilirler.

Psk. Dan. Zeynep Mertoğlu