Rutinler ve Rutinlerin Hayatımızdaki Yeri

Çocuklar, gelişim süreçleri içerisinde farklı günlük rutinler ile karşı karşıya kalırlar. Ev içerisinde uyku ve yemek yeme gibi bir takım temel alışkanlıkları düzenli bir biçimde gerçekleştirmek adına, evde bazı rutinlerin olması önem arz eder. Çocuklar büyüyüp çekirdek ailenin dışındaki sosyal ortamlar ile karşılaşmaya başladıklarında ise toplumsal bir takım düzen ve kuralları fark etmeye başlar. Okul ile yeni deneyimler kazanırken takip etmesi beklenen bazı günlük akış örüntüleri ile karşılaşır. Ders zamanları, teneffüsler ve yemek zamanları söz konusu olur. Benzer şekilde yetişkin yaşamında da iş ve ev sorumlulukları gibi devamlılık arz eden rutinler hayatın bir parçasıdır.

Rutinlere sahip olmak, gün içerisinde belirli ihtiyaçları belli bir sıralamaya göre karşılıyor olmak, çocukların aynı zamanda rahatlamalarına gün içerisindeki belirsizliklerin azalmasına, sonraki etkinlik ve aktivite için daha fazla sabır gösterebilmelerine katkı sağlar. Aksi olması durumunda, her gün farklı saatlerde uyku uyumak, ders çalışma düzeninin olmaması, ailecek geçirilen ortak vaktin belirli olmaması, istediği yiyeceği her an tüketebilmesi çocuklar için akıl karıştırıcı bir durum olabilmektedir. Zaman yönetim becerileri henüz gelişmekte olan ve belirsizlik içerisinde kalan çocuk için davranışsal anlamda sorumluluklarını takip etmek zorlaşırken, duygusal olarak endişe, gerginlik hissetme söz konusu olabilir. Bu durumlar, sınırsız bir erişime sahip olma dürtüsü ile hareket etme ya da boş vermiş bir tutum ile davranma gibi farklı uçlardaki davranışlara neden olabilir.

Sabah ve akşam rutinleri günlük akışı kolaylaştırırken aynı zamanda çocuklar için planlama ve organize olma becerilerini güçlendirmekte ve zaman yönetimi konusunda bir anlayışa sahip olmalarına katkı sağlamaktadır. Rutinler çocukların yaşlarına göre düzenlenmesi gereken bir takım davranış örüntüleridir. Rutinlere örnek vermek gerekirse, “Uyan, ellerini yüzünü yıka, tuvalete gir, kıyafetlerini giy ve evden çıkmak üzere okul eşyalarını al.” bir sabah rutini olabilir.  Okul dönüşündeki rutinler ise “Eve gelince kıyafetlerini değiştir, dinlen, sağlıklı atıştırmalıklarını tüket ve ödevleri tamamla.” olabilir. Uyumakta zorlanan ya da uyku saati sürekli ertelemek isteyen çocuklar için aynı zamanda uyku vaktini de sinyalleyen, “Pijamalarını giy, dişlerini fırçala, yatağa gir ve kitap oku.” şeklinde bir rutin de kullanılabilir.

Rutinlerle ilgili olarak ailecek konuşmak bunu çocuğun yaşına göre resme ya da tabloya dökmek çocuğun bu davranış örüntüsünü kazanmasına destek sağlayabilen etkinliklerdendir. 

Rutinler tutarlı bir biçimde uyulması gereken ancak yaş ve gelişim dönemine bağlı olarak değişebilen, güncellenebilen yapılar olmalıdır. Tıpkı pandemi süreci ile yaşadığımız, evin dışındaki sosyal hayat rutinlerimizin ev içerisindeki online sosyal aktivitelerle güncellenmesi ya da 8 yaşındaki bir çocukla 15 yaşındaki bir gencin aynı vakitte uyumuyor olması gibi var olan rutinler, yaşam döngüsü ve gelişimsel süreçlere bağlı olarak güncellenmektedir. Unutulmamalıdır ki ihtiyaca bağlı olan esnemeler ve güncellemeler dışında kazandırmak istediğimiz her rutin, davranış için sabır ve tutarlılık önemlidir.