Şemalarımız Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Şema, bireylerin kendileri, diğer insanlar ve dünya hakkında oluşturdukları genel düşünce ve inanç sistemlerini ifade eder. Şemalar, çocukluk dönemi deneyimlerinin ve erken yaşantıların bir sonucu olarak şekillenir ve bu nedenle terapide önemli bir odak noktasıdır. Kişisel deneyimlere ve duygusal öğrenmelere dayalı olarak oluşur ve kişinin olayları, insanları ve kendini nasıl algıladığını belirler. Bir kişinin dünya görüşünü, kendilik algısını ve diğer insanlarla ilişkilerini şekillendirir.​

Özellikleri:

• Köklü ve Kalıcı: Şemalar, bireyin yaşamı boyunca değişmeyen ve genellikle derin kökleri olan düşünce kalıplarıdır.

• Otomatik ve Bilinçsiz: Şemalar genellikle bilinçdışıdır ve bireylerin çoğu zaman farkında olmadan davranışlarını ve duygularını etkiler.

• Genelleştirilmiş İnançlar: Şemalar, genellikle belirli bir olay veya deneyimden yola çıkarak geniş ve genelleştirilmiş inançlar oluşturur.​

Gelişim Süreci:

• Erken Yaşantılar: Çocukluk dönemindeki yaşantılar, özellikle ebeveynlerle olan ilişkiler, şemaların gelişiminde temel bir rol oynar. Örneğin, bir çocuk sürekli olarak ihmal ediliyorsa, bu çocukta "ben değersizim" şeklinde bir şema gelişebilir.

• Aile Dinamikleri: Aile içindeki tutumlar, iletişim tarzları ve ebeveynlerin çocuklarına yaklaşım biçimleri, şemaların oluşumunda etkili olabilir. Örneğin, aşırı eleştirel ebeveynler, "mükemmel olmam gerekiyor" gibi bir şemanın oluşmasına neden olabilir.

• Kişisel Deneyimler: Çocukluk ve ergenlik dönemlerinde yaşanan travmatik olaylar, sosyal ilişkilerde yaşanan zorluklar ve stresli durumlar da şemaların gelişimine katkıda bulunabilir.​

Hayat Üzerindeki Etkileri:

• Şemalar, kişinin olayları ve insanları nasıl algıladığını etkiler. Örneğin, "güvensizlik" şeması olan bir kişi, başkalarına güvenmekte zorlanabilir ve sürekli olarak tehdit algısı yaşayabilir.

• Şemalar, davranışsal kalıpları etkiler. Kişi, sahip olduğu şemaya bağlı olarak kendini korumak amacıyla kaçınma davranışları sergileyebilir veya aşırı çaba gösterebilir.

• Şemalar, kişiler arası ilişkilerdeki tutumları etkiler. Örneğin, "terk edilme" şeması olan biri, ilişkilerinde sürekli olarak terk edilme korkusu yaşayabilir ve bu da içinde bulunduğu ilişkileri etkileyecektir.

• Şemalar, kişinin yaşam tatmini ve genel mutluluğunu etkileyebilir. Olumsuz şemalar, bireylerin kendilerini yetersiz, başarısız veya sevgiye layık görmemelerine neden olabilir.