Şişirilmiş Övgülerle Sönen Özgüvenler

Ebeveynler genellikle çocuklarına aşırı olumlu övgülerde bulunurlar. Ancak bu abartılı övgüler çoğu zaman ulaşılamaz standartlar oluşturarak çocukların özgüvenini olumsuz etkiler. Aynı zamanda çocukların bu abartılı övgüleri içselleştirmesi narsisizmi besleyebilir. Ebeveynler çocuklarının özgüvensiz olmasını endişe verici bir durum veya sorun olarak gördükleri için övgüyle iyileştirmeye çalışırlar. Çocuklara övgülerde bulunmak tam anlamıyla yanlış değildir. Ancak önemli olan övgülerin hangi davranışlara ve nasıl yapıldığıdır.

Narsisizm ve özgüven birbirine yakın gibi bilinse de aslında birbirlerinden çok farklı iki kavramdır. Narsist çocuklar kendilerini herkesten üstün görürler, ayrıcalıklara sahip olduklarını düşünebilirler veya herkesin hayranlığıyla en tepede olmak isterler. En tepede olamadıklarında ve istekleri karşılanmadığında agresif tepkiler verirler. Bunun aksine, özgüveni yüksek olan çocuklar ise kendileriyle mutludurlar ve kendilerini başkalarından üstün görmek gibi bir kaygıları yoktur. Özgüvenli çocuklar hayranlık aramaktansa başkalarıyla daha derin ve yakın bağlar kurmak isterler.

Brummelman ebeveynlerin övgüsünün çocukların özgüveninde nasıl bir etki yarattığıyla ilgili bir araştırma yapıyor. Ebeveynler, çocukların özgüvenlerini arttırmak için övgülere başvuruyorlar. Örneğin çocuklara yaptıkları resimlerle ilgili gerçekçi geri bildirimler vermek yerine abartılı övgülerde bulunduklarında ve çocuklar zor görevler yerine kolay işlerde başarılı oldukları için övüldüklerinde, bu durum çocuklarda “bu kadar kolay bir şey için övüldüğüme göre daha iyisini yapamayacağımı düşünüyor olmalılar” gibi bir algı oluşturabiliyor. Veya ebeveynler çocuklarının başarılarında, çabaları yerine zekaları ve yeteneklerini övdüklerinde, çocuklar zekanın değiştirilemez olduğu sonucuna varabiliyorlar. Çocuklar bu aşırı övgüleri aldıklarında hep o standartları karşılamaları gerektiğini düşünüyorlar. Bunun sonucu ne zaman başarısız olsalar, durumun zeka veya yetenek eksikliğinden kaynaklandığını düşünüp zorlu görevlerden kaçınıyorlar. Övgünün neye, nasıl yapıldığıyla ilgili bu ince farklılıklar çocuklar üzerinde önemli etkilere sahip olabiliyor. Zorluklar ve yenilgiler hayatımızın kaçınılmazlarıyken, çocuklar zorlukla karşılaşıp başarısız olduklarında kendilerini kötü hissediyorlar ve özgüvenleri sönüyor. Bunun yanı sıra, ebeveynlerin bu aşırı övgüleri narsisizmi besliyor. Abartılı övgülerle olağanüstü oldukları sonucuna varabiliyorlar ve başkalarının onayını ve saygısını kazanma arzusuyla bunu korumaya çalışıyorlar. Ebeveynler özgüveni arttırmayı amaçladıklarında övgülerde bulunmak yerine çocuklara koşulsuz kabul edildiğini ve değer verildiğini hissettirebilirler. Bu çocukların özgüvenini ve değer algılarını iyileştirecektir.

Kısacası yapılan çalışma, çocukların özgüvenini arttırmak için iyi niyetli bir çabayla yapılan abartılı övgülerin özgüveni arttırmaktan ziyade zamanla çocuklarda daha çok narsisizm geliştirdiğini gösteriyor.

Kaynak: Brummelman, E., & Nelemans. S. A., & Thomaes, S., & Castro, B. O. (2017). When Parents’ Praise Inflates, Children’s Self-Esteem Deflates. Child Development Perspectives. DOI: 10.1111/cdev.12936