Tonsillektomi Ve Adenoidektomi (Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı)

Bademcik ve geniz eti nedir? Bademcikler (tonsiller) boğazın her iki yanında yerleşen ve vücudumuzun savunma mekanizmalarından biri olan lenfoid dokudan oluşan yapılardır. Adenoidler de benzer şekilde lenfoid dokudan oluşan ve burnun gerisindeki nasofarenkse (geniz) yerleşen yapıdır.

Görevleri nelerdir? Tonsiller ve adenoidler özellikle ilk 3 yaş içinde hava yolu ile gelecek mikroplara karşı savunmada rol oynayan yapılarımızdır. Bu savunma mekanizmaları sağlıklı olduklarında son derece önemli iken, yapılarının ve fonksiyonlarının bozulduğu durumlarda ameliyat ile alınmalarının vücut savunma sistemi ve sağlık üzerinde olumsuz bir etki yapmadığı bilinmektedir.

Adenoidektomi hangi durumlarda yapılır? Adenoidektomi olarak adlandırılan geniz eti alınması operasyonu aşağıda ifade edilen durumlardan bir veya birkaçının olması halinde yapılır.

1-Solunumu engelleyecek derecede büyük geniz eti: Aşırı derecede büyümüş geniz eti ağız solunumu, horlama ve uyku sırasında nefesin durması (uyku apnesi) gibi belirtilere yol açar. Burundan nefes alamama, sürekli üst solunum yolu enfeksiyonları, boğaz enfeksiyonları, astım ve allerjik hastalıklar ile koku ve tat bozukluklarına sebep olabilir. Büyük geniz eti tedavi edilmediği durumlarda kulakta yapısal problemlere neden olarak kalıcı sorunlara da neden olmaktadır. Ayrıca sürekli ağzı açık uyumak zorunda kalan çocuklarda üst çene ve diş yapıları bozulmakta, kalıcı ortodontik problemler de ortaya çıkmaktadır. Geniz eti büyüklüğüne bağlı uykuda nefesin durması belirtileri olan çocukların kognitif fonksiyonlar dediğimiz bilişsel fonksiyonlarının olumsuz etkilendiği, cerrahi tedavi sonrasındaki ilk yıl ise hastalarda anlamlı düzelme olduğu literatürde ispat edilmiştir. Yine bu çocukların bir kısmında gece idrar kaçırması (enürezis nokturna) olduğu, tedavi ile bu belirtinin de kaybolduğu gösterilmiştir.

2-Östaki tüpü tıkanıklığına bağlı orta kulak hastalıkları: Geniz eti mikroorganizmalar için rezervuar görevi görür. Östaki borusu tıkanıklığı veya geniz eti nedeniyle iltihabi akıntılara maruz kalması ile tekrarlayan kulak hastalıkları (akut otitis media: orta kulak iltihabı veya seröz otitis media: Orta kulakta sıvı birikimi) ortaya çıkabilir. Tedavi ile düzelmeyen veya tekrar eden bu hastalıkların varlığında adenoidektomi ile birlikte kulak zarına ventilasyon tüpü takmak gerekebilir.

3-Adenoidlerin neden olduğu kronik sinüs infeksiyonları: Kulak problemine benzer şekilde büyümüş veya enfekte adenoidler sekresyonların burunda birikmesine veya tekrarlayan sinüs infeksiyonlarına neden olabilir.

Ameliyata nasıl karar verilir? Geniz eti problemleri olan çocukların ameliyatına karar vermede hastanın ailesi bizim için önemli yol göstericilerdir. Yukarıda ifade ettiğimiz çocuklarının özellikle horlama ve ağzı açık uyuma şikayeti olduğunu ifade eden aileler tarafımıza başvurduklarında ayrıntılı KBB muayenesi yapmaktayız. Ardından nazal endoskopi dediğimiz kamera ile hastanın genzine bakmakta ve ameliyat durumuna karar vermekteyiz.

Geniz eti kendi kendine küçülebilir mi? Adenoidler genellikle 10 yaşından sonra küçülürler. Fakat küçülmesini beklemek uyku apnesi, burun tıkanıklığı, orta kulak hastalıkları ile yüz ve diş gelişiminde kalıcı deformitelere yol açabilir. Ayrıca uyku bozukluğuna bağlı öğrenme ve büyümenin negatif yönde etkilendiği bir çok çalışma ile gösterilmiştir. Dahası cerrahi tedavi sonrası öğrenme yeteneği ile büyüme ve gelişme seyrinin normale döndüğü de ortaya konmuştur. Bu nedenle ciddi geniz eti büyüklüklerinde küçülmesini bekleme yaklaşımı son derece riskli ve yanlış bir davranıştır.

Ameliyat nasıl yapılır? Genel anestezi altında yapılmakta, 10-15 dakika sürmektedir. Adenoid dokusu genizden kürete edilerek çıkartılır.

Ameliyat sonrası süreç nasıldır? Burun tıkanıklığı 7-10 gün sonra düzelmektedir. Ameliyat sonrası dönemde çocuğun aktivitelerini kısıtlamadan ve özel bir diyet programı önermeden takip etmemiz ve 1 hafta sonra kontrolümüz yeterli olmaktadır.

Tonsillektominin komplikasyonları nelerdir? 

Önceden kestirilmesi neredeyse imkansız olan anesteziye bağlı riskler dışında ameliyatın en önemli komplikasyonu kanamadır.

1-Kanama: Tonsillektomi sonrası en önemli ve sık karşılaşılan komplikasyondur. Erişkinlerde daha sık görülür. Ameliyat sonrası erken dönemde olabileceği gibi 15. güne kadar risk devam etmektedir. Bu yüzden ameliyat sonrası 15 gün uyulması gereken diyet hastalarımıza  ayrıntısı ile anlatılmaktadır. Ayrıca bu süreçte şehir dışına çıkmamalarını da tavsiye ediyoruz. 

2-Enfeksiyon: Artan ağız kokusu, genizde ve boğazda rahatsızlık hissi ve geç ortaya çıkan kanamalar enfeksiyon belirtisi olabilir. Genellikle antibiyotik verilmesi iyileşme sağlar.

3-Ağrı: İlk iki haftada boğazda ağrı olabilir ve ağrı kesicilerin kullanılması gerekebilir.

4-Yumuşak damakta fonksiyon bozukluğu: Ameliyattan sonra nadiren genizden konuşma, sıvı içecek ve gıdaların genize ve buruna kaçması ortaya çıkabilir. Bu şikayetler zamanla azalmakta ve kaybolmaktadır.

5-Dişlerde, dişetinde, dudakta ve dilde yaralanma: bu durumlar ameliyat ekipmanı ile ilgili olup çok nadiren görülmektedir.

Ameliyat sonrası sıklıkla sorulan sorular

1-  Ameliyat sonrası hastanede kalmak gerekir mi? Genellikle hastalarımızı ameliyat günü akşamı taburcu ediyoruz. Ancak aşağıdaki durumlardan biri veya birkaçı birlikte varsa 1 gece yatırmayı tercih ediyoruz.

* Hastanın çok uzakta oturması ( veya kolay ulaşım imkanının olmaması)

* Yetişkin hasta

* Ameliyat sonrası ağızdan yeterli gıda alamaması

* Ameliyat sonrası ciddi bulantı ve kusma

* Eşlik eden başka hastalıkların varlığı

2- Ameliyat sonrası beslenme nasıl olmalı? Ameliyat sonrası ilk 15 gün yumuşak ve sıvı gıdaları öneriyoruz. Özellikle meyve suları asidik olduğu ve ağrıya yol açacağı için önerilmemektedir. Ameliyat sonrası uyulması gereken diyet son derece önemli olduğundan ameliyatı gerçekleştiren cerrah tarafından ayrıntısı ile hastalarımıza bilgi verilmektedir.

3- Ameliyat sonrası ilaç kullanılır mı? Yara iyileşmesine katkısı olduğu ve enfeksiyon gelişimini önledikleri için antibiyotik kullanılmaktadır. 

4- Ameliyat sonrası sportif aktiviteler yapılabilir mi? Ameliyat sonrası 2 hafta süresince yorucu egzersizleri önermiyoruz. 

Ameliyat sonrası normal sayılabilecek durumlar nelerdir? 

Boğaz ağrısı: Tonsillektomi sonrası boğaz ağrısı sıklıkla büyük çocuklarda ve yetişkin hastalarda sık karşılaşılan bir durumdur. Ameliyat sonrası 15 güne kadar uzayabilmektedir.

Kulak ağrısı: Tonsillektomi sonrası kulak ağrısı sıklıkla görülmektedir. Bu ağrı ameliyat alanından kaynaklanır ve yansıyan ağrı olarak bilinmektedir.

Ateş: Hafif ateş olabilir.

Tonsil yatağında beyaz plakların görülmesi: Beyaz renkli plaklar ameliyat sonrası 2 hafta boyunca görülebilmektedir. Bu plaklar iyileşme dokusudur. Küçük dil bazen ödemli olarak görülebilir. 

Ne zaman doktorumu aramalıyım?

Kanama: Hafif sızmalarda buzlu su veya dondurma yararlı olabilir. Eğer kanama devam ediyorsa vakit kaybetmeden doktorunuzu arayın.

Dehidratasyon: Eğer 24 saat boyunca yeterli sıvı alınamadıysa hastada az ve konsantre idrar çıkışı ve letarji (uyuşukluk, ilgisizlik) görülebilir. Bu durumda da doktorunuz ile iletişime geçin.

Yüksek ateş: 39 derece ve üstü ateş, öksürük ve solunum güçlüğü durumunda doktorunuzu arayın.

Kontrole ne zaman gitmeliyim? Hastalarımızı ameliyat sonrası 7. günde kontrole istiyoruz.