Üriner Dilatasyonlar

Böbreklerin idrarla dolduğu toplayıcı sistemin genişlemesine Hidronefroz adı verilir. Çoğunda anne karnında iken yapılan ultrason ile tanı konur.

Sıklık sırasına göre Üreteropelvik bileşke darlığı, Vezikoüreteral reflü, üreterovezikal bileşke darlığı, posterior üretral valv, üreterosel ve çift sistem saptanır.

Hidronefrozun ortaya çıkma zamanı, hidronefroz nedeni, tek veya iki tarafı olduğu, hidronefrozun şiddeti belirlenerek böbreklerde hasar oluşup oluşmadığı tespit edilir. Hidronefroz şiddetini belirlemede Önen Evrelemesi kullanılabilir.

Ultrasonna göre; böbrek hasarını ve çalışmasını göstermek için Sintigrafi, mesane problemlerini göstermek için İşeme Sistoüretrografisi çekilmesi gerekebilir. Böylece hidronefroza neden olan darlık veya vezikoüreteral reflü tespit edilir.

Zamanında doğru takip ve tedavi edilmeyen hastalarda ciddi hidronefrozun ilerlemesi veya uzun süre sebat etmesi sonucunda ciddi böbrek hasarı gelişebilir hatta böbrek kaybedilebilir. 

Üreteropelvik Bileşke Darlığı (UPD) 

Üreteropelvik bileşke darlığı’nda renal pelvis ile üreter birleşim yerinde darlık veya böbreği besleyen damarın renal pelvisi üretere birleştiren bölgeden geçerken bası yaparak bu bölgeyi daraltması olabilir. Bu durumda üretilen idrar üretere rahat geçemediği için böbrekte birikip hidronefroz, üriner enfeksiyon ve böbrek hasarına neden olur. 

UP darlıklı bir çocukta ağrı, üriner enfeksiyon veya taş gibi yakınmalar varsa ameliyat edilmelebilir. Yakınması olmayan bebeklerde ise ultrason takiplerinde böbrek parankimi ciddi incelir veya sintigrafide böbrek hasarı gelişirse ameliyat gerekebilir. 

Üreterovezikal Bileşke Darlığı (UVD)

Üreterin mesaneye giriş (birleşme) yerinde darlık olursa böbrekten gelen idrar üreterde birikir ve mesaneye rahat geçemez. Buna bağlı olarak üreter ve böbrek genişler.

Doğum sonrasında üriner enfeksiyon ile başvurabilir. Bazen de başka tetkikler esnasında tesadüfen fark edilir. Ciddi olgularda böbrek hasarını araştırmak için sintigrafi gerekebilir. Ultrasonda saptanan böbrek ve idrar kanalı şişliğinin derecesine, sintigrafide böbrek hasarına, üriner enfeksiyon varlığına ve şişliğin tek veya çift tarafı olmasına göre tedavi şekli değişir.

Vezikoüreteral Reflü (VUR)

Normalde idrar kanalları mesaneye kas tabakası içinden bir tünel ile girer. Bu yapı bir kapak (vana) görevi görür. Böylece, mesaneye gelen idrarın yeniden üretere ve böbreğe doğru geri kaçışı önlenebilir.

Üreterin mesaneye giriş yerindeki tünelin kısa ve geniş olması sonucu vezikoüreteral reflü gelişir. Bu problem zamanla tamamen kendiliğinden geçebileceği gibi ciddi böbrek hasarına kadar ilerleyebilir. 

Vezikoüreteral reflünün en sık nedeni mesanedeki tünelin doğumsal yetersizliğidir. Ayrıca bazı hastalıklar nedeniyle mesane içinde basınç ciddi artarak bu vanayı bozar ve VUR gelişir. 

Özellikle mesanede enfeksiyon varlığında idrarın böbreğe geri kaçışı ile bu enfeksiyon böbreğe ulaştığı için kalıcı böbrek hasarına neden olabilir. 

Ateşli idrar yolu enfeksiyonu geçiren, ciddi işeme zorluğu olan veya üreteri geniş olan çocuklar reflü açısından incelenmelidir. VUR’un kesin tanısı işeme (voiding) sistoüretrografi ile konur. 

Çocukların yaşı, reflü derecesi ve reflü nedenine bağlı olarak vezikoüreteral reflü tedavisi değişir. Takip sırasında beklemek ile düzelmeyen, antibiyotiğe rağmen üriner enfeksiyon veya böbrek hasarı gelişen çocuklarda ameliyat gerekebilir.

Posterior Üretral Valv (PUV) 

Mesanenin çıkışında, üretranın ilk bölümünde yer alan ve mesanenin boşalmasını zorlaştıran perdeye posterior üretral valv denilir. Erkek bebeklerde görülür. Bu perde işeme borusunu daralttığı için mesane içinde idrar birikir. Mesane içi basınç artarak hidroüreteronefroz ve VUR gelişir.

Bu bebeklerde önemli etkileri daha anne karnında iken başlar ve yaşam boyu sürer. Üriner sistemin en alt bölümünde darlığa bağlı olarak idrar akımını belirgin engellediği için mesane, üreter ve böbrekler yani tüm üriner sistem bozulur. Bu nedenle çok ciddi bir durumdur.

Günümüzde çoğunlukla anne karnında yapılan prenatal ultrason ile tanı konur. Gebelikte teşhis edilemeyenlerde doğum sonrasında sık sık tekrarlayan üriner enfeksiyon gelişir. Bu bebekler tipik olarak zorlanarak, damla damla, ince ve kesik kesik idrar yaparlar. Ultrasonda mesane duvarı kalınlaşır, hidroüreteronefroz gelişir. Kesin tanı için çekilen işeme sistoüretrografisi’sinde işeme esnasında perde (valv) görüntülenir. Böylece kesin tanı konur. 

Bazı çok ciddi valvı olan bebeklerde prenatal girişim gerekebilir. 

Doğumdan sonra hemen tanı kesinleştirilip acil önlem alınarak sonda ile mesane boşalımı sağlanmalıdır. PUV’lu çocukların çoğunda ömür boyu takip ve tedavi gerekir. 

Üreterosel ve Üreter Duplikasyonu

Üreterin mesane içindeki ucunun (ağzının) kapalı olması sonucu idrarın mesaneye geçememesi ve buna bağlı olarak mesane içinde yer kaplayan bir baloncuk (şişlik) şeklinde kistik genişleme olması Üreterosel olarak adlandırılmaktadır.

Üreterosel yapısal bir bozukluktur. Buna böbrek ve mesane bozukluğu eşlik eder.

Aynı böbrekten 2 üreter çıkmasına Üreter Duplikasyonu (Çift üreter sistemi) adı verilir. Bu üreterlerden birinin ucunda üreterosel varsa veya birinin ucu mesane dışında bir organa açılıyorsa ciddi probleme neden olur. 

Vezikoüreteral reflü ile beraber olabilir. Üriner ultrason ve işeme sistoüretrografisi ile tanı konur. Üreter duplikasyonu da çoğunlukla ultrason ile teşhis edilir.

Üreterosel sistoskopik insizyon ile delinerek patlatılır. Böylece hidroüreteronefroz rahatlatılır. Üreter duplikasyonuna bağlı olarak sürekli idrar kaçıran çocuklarda yanlış yere açılan üreter mesaneye reimplante edilerek düzeltilir.