Beden Dismorfik Bozukluğu

Bu rahatsızlığa sahip olan bireylerin görünüşlerinin abartılı bir şekilde eksik olduğuna takıntılılardır. Bu kişiler toplum tarafından çekici güzel görünseler bile kişiler kendilerini çirkin olarak tanımlamaktadır. Aynaya baktıklarında kendilerinin korkunç olduğunu söylemektedirler. Bu takıntı hali cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Erkekler genellikle beden boylarına, vücut kıllarına, penis boylarını ve kaslarına takıntılılardır. Kadınlar ise genellikle göğüslerine, bacaklarına ve kaçlarına takıntılılardır. OKB rahatsızlığına benzer bir tablo olarak kişiler kaygılarını kontrol etmekte zorlanmaktadır. Kişiler bu kaygılarını kontrol etmek için belli başlı davranışları gerçekleştirirler. Cinsiyet fark etmeksizin görülen en yaygın kompulsiyon davranışı kişinin aynaya bakma davranışıdır. Bu kişiler görünüşlerini başka insanlarla karşılaştırma eğilimi içerisindedirler. Yakın çevresinden görünüşü hakkında güvence almaya çalışmaktadırlar. Kişiler genellikle dış görünüşlerini değiştirmek isterler bu istek doğrultusunda aşırı spor yapma makyaj yapma özel bakımlar yaptırma ve benzeri davranışlar gerçekleştirirler. Dış görünüşünü değiştirmek için gün içinde saatlerini harcayabilmektedirler. Kaygı seviyesi yüksek durumlarda kişiler bol kıyafetler giyerek bedenlerini gizlemeye çalışmaktadırlar. Kişinin dış görünüşü ile ilgili kaygısı o kadar yüksektir ki sosyalleşmekten kaçınabilir ve evden çıkmak istemeyebilir. BDB hastalarının işlevselliği oldukça düşüktür. Araştırmalar BDB tanılı hastaların %40 oranında çalışmadıkları ifade edilmiştir.

Bu tanıyı almış kişiler günlerinin büyük çoğunluğunu bedenleri hakkında düşünerek geçirirler. Yapılan araştırmalar BDB tanısı almış kişiler günde 3 ile 8 saat arasında bedenleri hakkında düşündüklerini ifade etmektedir. Yapılan araştırmalar BDB hastalarının üçte birinde insanlar tarafından dalga geçildiklerini bedenlerinin sorunlu bulduğu bölgelerine baktıklarına inandıklarını ifade etmiştir. Araştırmalar göstermektedir ki beş BDB hastasından biri kendine zarar verme düşüncesine sahiptir. Dört BDB hastasından biri kaygılarını giderebilmek için estetik ameliyat olmaktadırlar. Yapılan ameliyat kaygılarını gidermediği için semptomları yine devam etmektedir. Erkeklerin kadınlardan daha fazla BDB tanısı alındığı saptanmıştır. Kadınların erkeklere göre estetik cerrahiye daha fazla başvurdukları bilinmektedir. BDB rahatsızlığı genellikle geç ergenlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Tanı alan hastaların %90 oranında tanıdan bir yıl sonrasına kadar semptomların devam ettiği ortaya çıkmıştır. Tanı aldıktan 8 yıl sonrasına kadar on hastadan yedisinin emptomlarında azalma olduğu gözlemlenmiştir.

Dismorfik bozukluğun belirtileri kültürden kültüre fark etmektedir. Örneğin Japonya ve Avrupa örneklemi karşılaştırıldığında Japonya örnekleminde hastaların göz kapaklarına olan kaygıları Avrupa örneklemine göre daha fazladır. Genellikle BDB tanısında komorbidite gözlenmektedir. Eş tanılı en yaygın bozukluklar depresyon, kişilik bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk ve madde kullanımıdır.

Biriktirme Bozukluğu

Biriktirme bozukluğu tanı almış kişiler toplum tarafından değersiz ve atmaya değer gördükleri nesneleri atmakta ve onlardan kopmakta çok zorluk çekmektedirler. Bu kişiler fazla çeşitli nesneleri biriktirme davranışları vardır. Spor aleti, giysi, antika eşyalar, kutu, eski sandıklar, şişeler, kağıtlar ve yemek ambalajı bu nesnelerden bir kaçıdır. Bu tanıya sahip kişiler %60 oranında yaptığı davranışların farkında değillerdir. Bu kişiler atamadıkları eşyalara ciddi bir bicimde bağlanma göstermektedirler. Nesnelerinden kopmakta direnç göstermektedirler. Bu rahatsızlık oldukça ciddi sonuçları olabilmektedir. Kişi o kadar çok atması gereken eşyayı atamaz ki evi eşyalar tarafın işgal edilmiş hala gelebilmektedir. Yapılan araştırmalar biriktirme bozukluğu tanısı almış kişilerin üçte ikisinin evlerinin dağınık ve pis olduğu rapor edilmiştir. Evlerinde çürümüş yemekler, dışkı ve idrar kokuları rapor edilmiştir.

Hastaların %40 oranında eşya biriktirmekten dolayı buzdolabının, mutfağın ve tuvaletin kullanılamayacak olduğu gözlemlenmiştir. Evdeki olumsuz şartlarından dolayı kişiler yemek yapmakta zorlanmakta ve kişisel bakımlarını yerine getirememektedir. Bu sebepten dolayı sağlıkları olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Bu kişiler eşyalara çok bağlı oldukları için aile içi ilişkilerde bozukluklar saptanmaktadır . Kişi nesneleri edinme ve bunları nasıl saklayacaklarına yönelik karar vermede güçlük çekmektedirler. Hangi nesneden daha fazla alma konusunda kararsızlık yaşadıkları için aynı nesneden birden fazla alabilmektedirler. Bilişsel davranışçı terapi bu rahatsızlığı nesnelere yüklenen yanlış bilişsel inanışların yol açtığını ifade etmektedir. Kişi eşyaları atmaya yönelik yanlış inançlar geliştirmekte ve bununla beraber bu davranıştan kaçınmaktadır.

Genellikle bu hastalar abartılı derece alışveriş yaptıkları gözlemlenmiştir. Birçok hasta işe gidip çalışmakta zorluk çekmektedir. Hastalar çalışamadıkları ve abartılı alışveriş yaptıkları için maddi durumları olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görüldüğü bilinmektedir. Kişiler davranışlarının farkında olmadıkları için tedavi arayışı içinde değillerdir. Biriktirme bozukluğu çoğunlukla ergenlik ve çocukluk dönemlerinde başlamaktadır. Biriktirme bozukluğu DSM 5 ile ayrı bir kategori olarak ele alınmıştır. Hastanın onayı alınmadan yapılan bir müdahale hastanın depresyona girmesine ve öz kıyım düşüncelerine neden olabilmektedir. Tedavi çok yönlü bir ekip çalışması gerektirmektedir.

Trikoltillomanı \ Saç Yolma Bozukluğu

Trikoltillomanı yunanca saç koparma davranışına verilen bir isimdir. Bu tanıyı almış hastalar saçlarını belirgin bir şekilde yolma davranışı göstermektedirler. Saç koparma davranışı kendine tekrarlayan ve durdurulması çok zor bir davranış olarak görülmektedir. Kişi kaygı verici bir durum ile karşılaştığında saçını yolma davranışı göstermektedir. Kişi bu davranışı yaparken kaygıdan kurtulduğu gibi aynı zamanda yolma davranışından zevk almaktadır. En sık görülen davranış saç yolma davranışıdır sonrasında sırayla kaş ve kirpik yolma, sakal yolma, koltuk altı tüylerini yolma kasık gibi yerler sırasıyla gelmektedir. İlk başlarda seyrek görülen bu rahatsızlık son zamanlarda artmıştır.

Deri Yolma Bozukluğu

Deri yolma bozukluğu dermatolojik bir neden olmaksızın kişinin derisini yolma davranışıdır. Bu davranış yineleyicidir. Kişiler bedenlerindeki küçük göze batan düzensizlikleri sivilce, yara ve benzeri yerleri yolma davranışı gösterirler. Kişiler bu davranışı kaygı verici bir olay sonrasında rahatlama amacı güderek gerçekleştirmektedirler. Bu rahatsızlık kişinin cildinde ciddi yaralara hatta hayati tehlikelere neden olabilmektedir. Deri yolma bozukluğuna sahip kişiler yaralarının iyileşmeyeceğini düşündükleri için herhangi bir tıbbı yardıma başvuru yapmamaktadırlar. Bu rahatsızlık boderline kişilik bozukluğu ve beden belirti bozukluğunun bir belirtisi olarak görülebilmektedir. Türkiye örnekleminde yapılan bir çalışmada deri yolma bozukluğunu depresyon ile ilerleyen bir tablo olarak tanımlanmıştır. Bu neden ile altta yatan patolojinin depresyon olduğu ileri sürülmektedir. Bu çalışma örneklemi az olduğu için bu hipotezin doğrulanması için geniş kapsamlı bir çalışma gerekmektedir. Kimi hastaların patolojisi dürtüsel davranış olabilirken bazı hastalardan yolma davranışı kompulsiyon olarak tanımlanmaktadır.