Depresyon ve Alt Başlıkları

Major Depresyon

Dsm-5’e göre majör depresif bozukluk tanısı alınması için beş belirtinin en az on dört gün boyunca olması gerekmektedir. Beş belirtinin içerisinde zevk kaybı ve duygu durumda çökkünlük kriterlerinin olması gerekmektedir. Dsm-5 e göre majör depresif bozukluk için tanı kriterleri aşağıdaki gibidir;

- Duygu durumu üzüntülü ya da rutin etkinliklerinden zevk alamama

- Kişinin uykusunda artma ya da azalma

- Psikodevinsel yavaşlama

- Psikodevinsel Ajitasyon

- İştahta bozulma

- Günlük enerjide azalma

- Kendini değersizleştirme

- Kendini aşırı suçlu hissetme

- Odaklanmada güçlük

- Düşünme ya da karar vermede zorlanma

- Kendini tekrar eden intihar ya da öz kıyım düşüncesi

Major depresif bozukluk bir epizodik rahatsızlıktır. Dönemsel olarak görülmektedir. Dönem geçtiğinde rahatsızlık görülmez. Major depresif bozukluk tedavi edilmediği takdirde beş aya kadar sürebilmektedir. Bu hastalar nadirde olsa işlevselliklerini geri kazanmada zorlanabilmektedirler. Bununla beraber kronik bir rahatsızlığa düşme ihtimali küçükte olsa bulunmaktadır. Bazı hastalar az belirti ile yıllarca depresyon yaşayabilmektedirler. Depresyon rahatsızlığı belirtilerin şiddetine bağlı olarak hafif, orta ve ağır olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır. Hafif belirtiler yaşayan hastalarda kişi günlük işlerine devam edebilmektdir. İşine gidebilir ev işlerini yapabilir. İşlevselliği korunmaktadır. Orta belirtide ise kişinin işlevselliğinde aksamalar meydana gelebilmektedir. Kişi işe gitmek istemeyebilir günlük yapması gereken işleri yapmakta zorlanabilmektedir. Belirtilerin çok yoğun olarak yaşandığı ağır depresyonda ise kişinin işlevselliği tamamen kopmuştur. Kişi işe gidemez evde yapması gereken işleri yapamaz duruma gelmektedir. Sorumluluklarını yerine getiremez. İşlevselliğinin yanında sosyal ilişkilerinde bozulma yaşanmaktadır. Kişi sosyal olarak içe çekilme yaşayabilmektedir. Bu rahatsızlık kendini tekrarlama potansiyeline sahiptir. Birey bir kere majör depresif epizod yaşamış ise bunu tekrar yaşama oranı oldukça yüksektir. Araştırmalar göstermektedir ki her üç kişiden ikisi tekrar majör depresif epizod yaşayabilmektedir. Her bir epizod yaşama dönemi bir sonra ki majör epizodu tetiklemektedir. Major depresif bozukluk çok yaygın olan bir ruhsal rahatsızlıktır. 2005 yılında Kessler ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada Amerika birleşik devletlerinde her yüz insandan on altısı hayatlarının bir döneminde majör depresif epizod geçirmiştir.

Süreğen\Uzun Süreli Depresif Bozukluk

Bu rahatsızlığa sahip olan bireyler hayatlarının büyük bir bölümünde depresiflerdir. Rutin olarak gerçekleştirdikleri aktivitelerden zevk alamamaktadırlar. Tanı konulabilmesi için en az iki yıl depresif belirtileri gösteriyor olması gerekmektedir. Uzun süreli depresif bozukluğa sahip olan bireylerde majör depresif bozukluk belirtilerine göre hafif seyretmektedir. Kişi yapması gereken işleri bir görev bakış açısıyla gerçekleştirir. Bu kişilerin kendine yönelik bir çok bilişsel çarpıtmaları bulunmaktadır bu sebepten dolayı hayatın her alanında keyif almakta zorlanmaktadırlar .

Reaktif Depresyon 

Reaktif depresyon kişinin hayatını etkileyen önemli bir olay sonrasında oluşan depresyon alt tipidir. Kişinin psikososyal yaşam stresini etkilemesi önemli bir kriterdir. Belirtileri hafif depresyon ile benzer seyretmektedir. Kişinin işlevselliğinde bir aksama bulunmamaktadır. Kişi yerine getirmesi gereken sorumluluklarını yerine getirebilmektedir.  İştahta bir bozulma görülmemektedir. Kişinin uykusunda ise hafif bir bozulma görülebilmektedir.

Ay Başı Öncesi Disfori Bozukluk

Kadınların menstrüasyon yani adet dönemlerinde görülen depresyonun alt tipi olan bir bozukluktur. Tanı kriterlerine göre adet öncesindeki son haftada depresyon semptomlarından en az beş tanesi bulunmalıdır. 

Adet dönemi sonrasındaki 2 veya 3 gün içerisinde belirtiler azalarak görülmemeye başlamaktadır. Her on kadının sekizinde görülmektedir. Kişide gözle görülür bir şekilde kolay sinirlenme, öfkeli duygu durum ya da kişiler arası ilişkilerde bozulma görülebilmektedir.  Bunaltı ve gerginlik duygu durumu belirtilerinden birisidir. 

Doğum Sonrası Depresyon

         Gebelik döneminde ve arkasından gelen doğum döneminde kadında fizyolojik sosyal ve psikolojik olarak değişiklik görülmektedir. Kadın bu döneme adapte olmakta zorlanmaktadır. Bu zorlanma durumu kadında ruhsal bozukluk oluşturma ihtimalini arttırmaktadır. Doğum sonrası depresyonu kadınlarda doğumdan sonraki dönemde görülen depresyon türüdür. Doğum sonrası depresyonu postpartum olarak da bilinmektedir. Postpartum döneminde kadınların öz kıyım davranışları sık görülmektedir. Anne çocuk ve baba içerisindeki işlevselliği olumsuz etkilemektedir. Dünya genelinde Postpartum her on kadından ikisidir etkilemektedir.  Ülkemizde yapılan araştırmalarda ise bu oran %28 olarak saptanmıştır. Tedavi sayısı kısıtlıdır. Tedavide genel olarak majör depresif bozuluk tedavi yöntemi kullanılmaktadır. Postpartum için özel bir tedavi modeli oldukça kısıtlıdır.

Yıkıcı Duygu Durum Düzensizlik Bozukluğu 

Bu depresyon alt türünde kişide yoğun bir şekilde öfke nöbetleri görülmektedir. Öfke nöbetleri sözel ya da davranışsal olarak görülebilmektedir. Haftanın en az yarısından ya da daha fazla sayıda görülmektedir. Öfke nöbetleri tekrarlanmaktadır. Bu öfke nöbetleri arasında kişide belirgin bir olumsuz duygu durum gözlenmektedir.   Öfke patlamalarının yoğunluğu ve şiddeti orantısızdır. Kişi aile bireylerine, arkadaş grublarına, iş arkadaşlarına, öğretmenine ve benzeri kişilere öfke patlamaları gerçekleştirmektedir. Öfke nöbetleri ve olumsuz duygu durum kişinin en az iki sosyal çevresi tarafından gözlemlenmektedir.  Tanı için belirtilerin en az 1 yıl sürmesi gerekmektedir. Bununla beraber semptomlarının olmadığı süre 3 ayı geçmemelidir.

Maddenin\İlacın Yol Açtığı Depresyon

         Kişide belirgin bir şekilde olumsuz duygu durum gözlenmektedir.  Kişide keyifsizlik genel bir çökkün duygu durumu hakimdir. Bu rahatsızlık günlük işlevselliği belirgin bir şekilde aksatmaktadır. Bu belirtiler maddenin\ ilacın yoksunluğu ya da madde\ilacın alımından sonra gerçekleşmektedir. Depresif belirtilerin madden\ilacın dışında herhangi bir neden ile açıklanamama durumunda tanı konulabilmektedir