Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

DEHB bozukluğu çocukluk döneminde yaygın olarak görülebilen bir sorundur. Tüm okul çağındaki çocuklarda görülebilen bir bozukluk olduğundan, bu çocuklar; orta ya da üst seviyede bir zekaya sahip olsalar dahi, eğitimlerine yeteri kadar odaklanamadıkları için, akademik hayatlarında başarısızlık yaşamaktadırlar. Bunun yanı sıra, Dikkat eksikliği olan bir çocuk aynı zamanda üstün yetenekli ise, bu çocuğa DEHB tanısı koyabilmek oldukça güçtür.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Belirtileri Nelerdir?

Aşağıdaki 14 davranıştan en az 8 inin aynı yaş dönemindekilerden daha fazla görülmesi beklenir:

• Ellerini ve ayaklarını sürekli kıpırdatmak ve olduğu yerde kıpırdanmak,

• Yapması gereken görevi oturarak yapmada zorluk yaşamak,

• Dış uyaranlardan kolayca dikkatinin dağılması,

• Grup ya da oyun görevlerinde sırasını beklemede zorluk,

• Sorular daha bitmeden pat diye cevaplarını söylemek,

• Başka şeylerle uğraşmak, verilen talimatı yerine getirmede zorluk (karşıt gelme olmaksızın) yaşamak,

• Oyun veya verilen görevlerde sürekli dikkatte zorluk,

• Çoğunlukla bir etkinlik bitmeden diğerine geçme,

• Sessiz oyun oynayamama,

• Çoğunlukla aşırı konuşma,

• Çoğunlukla diğerlerinin sözünü kesme ya da aralarına girme,

• Çoğunlukla ona söyleneni dinliyor gibi görünmemek,

• Okul veya evdeki gerekli eşyalarını sürekli kaybetmek,

• Olası sonuçlarını düşünmeden tehlikeli aktivitelerde bulunmak.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) İçin Ebeveynler Neler Yapabilir?

1. Çocuğunuza destek olun: Durumu kabul edin ve diğer ebeveynlere kıyasla bazı zorluklar yaşayacağınızı bilin. Unutmayın; sorunu bilip kabul etmek sorunu çözmenin temel basamağıdır.

2. Açık olun: Ondan ne beklediğinize açıklık getirin.

3. Çocuğa ona nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun: Bir çocuğun en iyi ve en kolay nasıl öğrenebileceği konusundaki uzman yine kendisidir. Bu yüzden onun fikrini alın.

4. Alarm kurun: Alarmı olan saatler, çocuğun kendini zamanlaması için yardımcıdır. Zamanın nereye gittiğini görmesi ona planlama konusunda yardımcı olacaktır.

5. Kuralları yazın: Kuralları yazın ve her zaman görebileceği bir yere asın. Çocukların kendinden ne beklendiğini bilmesi yarar sağlayacaktır ve bu sayede çevresindeki kişilere güven duyacaklardır.

6. İşlerin nasıl yapılması gerektiğini tekrarlayın: Kendi başına iç dünyasını düzenleyemediği için dış dünyasının bir başkası tarafından düzenlenmiş olması faydalı olacaktır. Ne yapacağını unutan ve bilmeyen bir çocuk için liste faydalı olacaktır. Çocuğa bir şeylerin hatırlatılmasında, tekrar yapılmasında; çocuğu yönlendirmede, sınırlar konulmasında fayda vardır. Yazın, söyleyin, tekrar tekrarlayın. Çocuklar bazen direktiflerin tekrarlanmasına ihtiyaç duyabilirler.

7. Sık sık kontrol edin: Çocuğun neler öğrendiğini sık sık kontrol edin. Bu kontroller çocuk için yararlı olacaktır.

8. Övün: Sırt sıvazlayın, onaylayın, cesaret verin, umutlandırın.

9. Küçük notlar hazırlatın: Daha sonra hatırlamak için küçük notlar hazırlamalarını sağlayın. Notlara kendi düşüncelerini de eklemelerini söyleyin. Bu söylenenleri daha dikkatli dinlemelerini sağlayacaktır.

10. Evde yüksek sesle kitap okutun: Bu onun tek bir konu üzerine odaklanmasını sağlar.

11. Sürekliliği olan bir çalışma düzeni yaratın: Baharla birlikte dikkati toplama zorlaşacağından, ders çalışma ve ödev yapma aksamaya başlayabilir. Bu dönemde, çocuğun her zamanki çalışma temposu kısmen hafifletilebilir. Unutmayın ki, motivasyonun ve dikkatin zayıflaması da biyolojik ve hormonal değişimlerle ilişkilidir. Bu aşamada önemli olan; düzenin korunmasıdır. Büyük aksaklıklara yol açmadan yapılacak hafifletmeler, ödev yapma sürekliliğini koruyacak, bu da hem dikkati geliştirecek hem de öğrenilmesi gereken konuların kaçırılmamasını sağlayacaktır.

12. Hareketli faaliyetleri önemseyin: Bir çocuğun günde yaklaşık 6-7 saat harekete ihtiyacı vardır. Çocukların hareket etmesi dikkatlerinin dağılmasını değil, toplanmasını kolaylaştırır. Bu aşamada çocuğunuzun ilgi ve yönelimlerine uygun olan sanat ve spor aktivitelerinden bir ya da bir kaçını seçerek gitmesini sağlayın. Böylece, hem hareket ihtiyacı giderilmiş, hem yeni arkadaşlıklar kurması sağlanmış olur.

13. Denge oyunları oynamasını sağlayın: Çocuklarla yapılacak, denge ve koordinasyon çalışmaları, dikkat geliştirmek için en ideal uygulamalardan biridir.

14. Nefes ve gevşeme egzersizleri öğretin: Bu egzersizler, dikkat geliştirmede son derece önemlidir; bedensel ve ruhsal enerjiyi dinginleştirerek dikkatin kısa sürede toplanmasını ve devamlılığını sağlayacaktır. Bu egzersizlerle ilgili bir uzmandan destek almak yararlı olabilir.

15. Erteleme pratikleri yapın: Çocuklar isteklerini erteleyemeyebilirler. Bu noktada, çocuklara erteleme egzersizleri yaptırılarak dikkati sürdürme becerisi geliştirilebilir. Çocuk bir şey istediğinde, o isteği daha sonraki bir zaman diliminde yapmak ve çocuğun bu süreyi beklemesini sağlamak zaman içinde sabır duygusunu geliştirecektir. Bu aşamada unutulmamalıdır ki; kimi zaman istediklerini kısa sürede karşılamak da gerekir.

16. Söylediklerinizi tekrarlatın: Çocuğa çeşitli yönergeler vererek, aynı yönergeleri tekrarlamasını istemek de işitsel dikkat açısından etkili bir uygulamadır.

17. Gözlerini kapatarak gördüklerini anlattırın: Çocuğa bir kitaptaki resimleri gösterin ve bir süre bakmasını isteyin. Süre tamamlandıktan sonra gözlerini kapatarak resimde gördüklerini anlatmasını isteyin. Bu uygulama da görsel dikkat açısından çok etkilidir.