Hafta Hafta Gebelik

1-10 hafta
Gebelik Nasıl Oluşur?
Olgun dişi yumurta hücresi (ovum) ile erkek tohum hücresinin (spermium) birleşmesine döllenme denir. Döllenme tüpte olur, gebeliğin başlangıcıdır. Cinsel ilişki sırasında hazneye dökülen spermiumlar, uterus içine doğru ilerler, uterustan fallop tüplerine geçerler. Bu sırada ovulasyon ile over dışına atılan dişi yumurta hücresi, fallop tüplerinin saçakları tarafından tüp içine alınır. Döllenen yumurta hormonların etkisiyle döllenmiş yumurtanın yerleşmesine uygun hale gelen endometriuma yerleşir (implantasyon). Zigottan(döllenmiş yumurta hücresi), bebek ve plasenta (eş) gelişir.
Dış gebelik nedir ?
Rahim dışında, genellikle tüplerde daha nadir olarak yumurtalık üzerinde, ve karın boşluğunda gelişen gebeliktir. Erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Aksi taktirde gebelik tüpte sürer ve tüpün yırtılması ile sonuçlanır. Dış gebelik, adet gecikmesini takiben gebeliğin 6. ve 12. haftaları arasında karnın bir tarafında başlayan kramp tarzındaki ağrıların bütün karına yayılması, koyu renkli vaginal leke veya açık renkli kanama, bazen bulantı, kusma, halsizlik, omuzlarda ağrı ve bayılma gibi belirtiler verebilir. Tedavide genellikle erken dönemde ilaç tedavisi, geç dönemde ise cerrahi seçilir.

İkiz gebelik: İkizlerin %70’i kadının yumurtalığından gelişmiş iki yumurtanın iki sperm tarafından döllenen çift yumurta ikizleridir. Her iki yumurta rahime birbirine çok yakın yerleşir ve ayrı olarak gelişir. Tek yumurta ikizleri ise bir spermle döllenen bir yumurtanın bölünerek iki bebek olarak gelişmesidir.

Plasenta (eş ): Normalde rahimin üst bölümüne, ön veya arka duvara yerleşir. Anne ile bebek arasında madde ve gaz alışverişini sağlar. Oksijen, su, besin maddelerini anneden bebeğe, bebekteki atıkları da anne dolaşımına geçirir. Hormon üretir. Bebeğin solunum, sindirim, idrar sistemine ait işlevlerini yürütür. Hastalıklara karşı koruyucu bazı maddelerin (antikor ) anneden bebeğe geçmesini sağlar. Annede hastalık yapan mikroplar plasenta aracılığı ile bebeğe geçebilirler.

Su kesesi: Bebek içi sıvı dolu bir kese içinde büyümeye başlar. Bu sıvı sürekli yenilenir. Bebeği çarpmalardan korur, simetrik olarak gelişmesine yardımcı olur, kol ve bacaklarının eğrilmesini engeller, vücut ısısını sabit tutar, fetüsün kolay hareket edebileceği bir ortam sağlar, boşaltım sistemi görevi yapar, basıncı sağlar. Ayrıca doğumun başlangıcında su kesesi açılarak doğum kanalının temizlenmesini sağlar. Doğum ağrıları başlamadan önce açılırsa, bu duruma suyun erken gelmesi denir. Gebe hemen sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Su kesesinin açılması aniden açık sarı renkli bol miktarda sıvının hazneden dışarıya akması ile anlaşılır. Sıvı kokusuzdur. İçinde beyaz yağlı parçacıklar bulunabilir.

Gebe Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız ?

Gebelikten şüphelenmenize neden olan belirtilere “Olası Gebelik Belirtileri” denir.

Gebelik dışında farklı hastalıklarda ortaya çıkabilen belirtilerdir.

Olası Gebelik Belirtileri

Beklenen adetin gecikmesi : düzenli adet gören, üreme çağındaki bir kadında, beklenen adetin gecikmesi çoğunlukla gebeliğin ilk habercisidir.
Kusma, bulantı, aşerme : Özellikle sabahları olan, akşama azalan bulantı ve kusmanın yanı sıra; yemek kokularına tahammülsüzlük, normal yiyecekler dışındaki maddelere karşı ( kül, kil, kireç, gibi ) yeme isteği ilk gebelik belirtilerindendir. Bu belirtiler çok hafif olabileceği gibi, gebe kadının beslenmesini engelleyecek kadar şiddetli seyredebilir. 
Vaginal akıntıda artma : Gebelikte östrojen hormonun fazla salgılanmasına bağlı olarak, vaginal akıntı artar. Akıntı, yumurta akı kıvamında ve kokusuzdur.
Deri renginin koyulaşması : Vücudun ; koltuk altı, yüz, göbek çevresi, meme başı çevresi, göbek altı orta hat gibi bölgeleri hormonların etkisiyle koyulaşır.
Göğüslerde dolgunluk ve hassasiyet, 
Sık, idrara çıkma. 
Tükürük salgısında artış. 
Halsizlik, yorgunluk, uykuya eğilim.

Kesin gebelik tanısı için bebeğin ultrasonografi ile görüntülenmesi veya bebek kalp sesinin duyulabilmesi gerekir.

Kesin Gebelik Tanısı

Ultrasonografi: Vajen yolu ile yapılan ultrasonografi ile 6. gebelik haftasında, bebeğin kalp atışı ve bebeğin kendisi ekranda görülebilir. Vajen yolu ile yapılan ultrasonografi gebeliğe zarar vermez. En erken kesin gebelik tanısı bu yöntem ile konur. Gebeliğin ilk 3 ayında vajinal yolla yapılan ultrasonografi önerilmektedir.
Gebeliğin 10. haftasından itibaren doppler aletleri ile bebeğinizin kalp atışları duyulabilir.
 
11-14 hafta
Bu gebelik haftasında erişkin bir insanın bir minyatürü halini alır. Mide sindirim enzimleri üretmeye başlar, böbrekler çalışır ve genital organlar oluşur. Kaslar ve sinir sistemi arasındaki koordinasyon oluşmaya başlar ve fetus dokunmaya cevap verir.Ellerini açıp kapayabilir, yumruk yapabilir, vucudunu ve başını hareket ettirir, alnını kırıştırabilir.   

Bu gebelik haftaları arasında ultrasonografi ile bebeğin;

- Kafa çapı 
- Baş-popo mesafesi ölçülerek gebelik yaşı saptanır. 
- Mide,
- İdrar torbası, 
- Kollar/ bacaklar,
- Eller/ayakların, 
- Burun kemiğinin varlığı görülür.
- Omurganın,
- Karın duvarının yapısı incelenir.
- Ense kalınlığı ölçülür.

Ense kalınlığının artışı Down Sendromu’nun yanı sıra kalp anomalileri ve genetik hastalıkların ilk belirtisi olabilir. Eğer çift ister ise; ense kalınlığı anne kanında bakılan Beta-HCG ve PAPP-A hormonlarının düzeyleri ile birlikte değerlendirilerek çiftin Down Sendrom’lu bebeğe sahip olma riski hesaplanır. Bu tarama testi ile Down Sendrom’lu bebeklerin % 90’i saptanabilir.

Bu muayene sırasında; Rh(-) olan gebelerde uyuşmazlık riskini saptamak amacı ile İndirekt Coombs Testi yapılır.

Gebe herhangi bir nedenle hekime müracaat etmekte gecikti ise; 15-20. gebelik haftaları arasında 11-14. gebelik haftasında yapıldığı gibi ultrasonografi ve kan testleri yapılır. Şayet 11-14 hafta muayenesi atlandı ise; Down Sendromu taraması amacı ile üçlü biyokimyasal test yapılır. Bu amaçla 16-18. gebelik haftasında anne kanında bakılan total HCG, serbest Östriol ve Alfafetoprotein adlı hormon düzeyleri anne yaşı ve gebelik haftası ile birlikte değerlendirilerek bebeğin Down Sendromlu olma riski saptanır. Bu test ile Down Sendrom’lu bebeklerin %64’ü saptanabilir.

Tarama Testleri: Down Sendromlu bebek için test yaptıran gebeye özgü riski belirler. Örneğin tarama testi sonucu 1/315 çıkmış ise, bu testi yaptıran gebe ile aynı yaş kilo ve gebelik haftasındaki 315 gebeden 1’inin bebeğinin Down Sendromlu olabilme ihtimalini gösterir. Başka bir deyişle 315 gebeden 314 tanesinin bebeği normal olacaktır. Bu testler sadece riski gösterirler, kesin tanı için 1. trimesterde bebeğin eşinden örnek (CVS), 2. trimesterde ise bebeğin etrafındaki sıvıdan (amniosentez) örnek alıp genetik çalışma yapılması gerekir. CVS ve amniosentez ultrasonografi altında annenin karnından ince bir iğne yardımı ile ve ağrısız olarak yapılır. Her iki işlem sonrası % 0.5-1 düşük riski vardır. Bu işlemler, hekimin işlem konusunda yeterli bilgi vermesini takiben gebe ve eşi tarafından istenir ise yapılır. Hiçbir hekim bu konuda yönlendirici olmamalıdır. Karar gebe ve eşi tarafından verilir ve işlem öncesi aydınlatılmış onam formu imzalanır.

 16-20 Hafta: 16 gebelik haftasında bebeğiniz yaklaşık 10-11 cm ve 250 gr ölçülerine ulaşır. 18.gebelik haftasında işitme başlar ve annenin kalp atışlarını ve sesinini duyabilir tabi dşarıdaki sesleri de..Göbek kordonu günde yaklaşık 300 lt kanın dolaşımını sağlar. 20 gebelik haftasına yaklaştıkça bebek dönme hareketleri yapmayı, yutkunmayı, tekme atmayı, el veya baş parmağını emmeyi öğrenmeye başlar. 20. gebelik haftasıyla beraber anne adayı ufak hareketler hissedebilir.

22-24 hafta
Bu haftada bebeğiniz yaklaşık 27-28 cm 400-450 gr ölçülerine ulaşır. Anne adayı büyüyen bebeğinin tekmelerini daha kuvvetli olarak hisseder. Bebeğiniz yüksek seslere veya ani hareketlere yanıt verir. Bu haftalarda yapılan detaylı ultrasonografi ile bebeğin ;

- Baş çapı, çevresi, karın çevresi, uyluk kemiği uzunluğu (femur uzunluğu) ölçülerek gebelik gelişimi değerlendirilir.
- Kafa içi yapılar,
- Yüz, dudaklar,
- Omurga,
- Göbek kordonunun karın boşluğuna giriş yeri incelenir.
- Plasentanın yerleşim yeri saptanır.
- Kalp,
- Mide,
- Böbrekler,
- İdrar torbası,
- Kollar/bacaklar,
- Eller/ayakların varlığı görülür.
- Rahim damarlarının akımları incelenerek ilerleyen gebelik haftalarında preeklampsi ve bebeğin gelişme geriliği öngörülebilir. Böylelikle bebekteki belirgin yapı anormallikleri erken gebelik döneminde saptanabilir.

50g glukoz tarama testi ile gebelikte şeker hastalığı taraması yapılır. Bu test için günün herhangi bir saatinde 50g glukoz içiminden 1 saat sonra kan şeker düzeyi ölçülür. Kan şeker düzeyi 140mg/dl ve üzerinde ise 100g glukoz ile oral tolerans testi yapılır tanı bu test sonuçlarına göre konur.

Kan sayımı yapılarak; kansızlık varlığı veya riski araştırılır. Rh(-) gebelerde Indirekt Coombs Testi tekrarlanır. 
24-28hafta 
Anne adayı bebeğinin hıçkırıklarını ritmik atlama hareketleri olarak hissedebilir. Yağ ve ter bezleri çalışmaya başlar. 28. gebelik haftasının sonuna doğru yaklaşık 1000-1150 gr ve 37 cm ölçülerine ulaşır.  
28-32 Hafta :
 Bebeğinizin saçları ve kirpikleri artık belirginleşir. Bebeğiniz duyularını kullanmaya başlar yani görebilir, işitebilir, tad alabilir ve dokunabilir. Annesinin sesini diğer seslerden ayırt edebilir. Rahimin duvarlarından ışığı görebilir ve gözlerini kırpar. Genellikle çoğu bebek 32. gebelik haftasında başı aşağıda poposu yukarıda olacak şekilde pozisyon alır. Bu nedenle anne adayı bebeğinin güçlü tekmelerini kaburgalarında bebeğin başını da aşağıda çatı kemiklerinde baskı olarak hisseder. 32. haftada bebeğiniz 1700-1800 gr ve 43-44 cm ölçülerine ulaşır.
32-38 hafta
- Baş çevresi, karın çevresi ve uyluk kemiği ölçülerek gelişimi değerlendirilir.
- Plasentanın yerleşim yeri,
- Bebeğin etrafındaki sıvı miktarı
- Bebeğin rahim içindeki pozisyonu belirlenir.

Bu muayenelerin yanı sıra her hekim ziyaretinde;

- Kan basıncı,
- Ağırlık ölçülür.
- Ödem ve varis varlığı araştırılır.

Bebeğinizin başı bu haftalarda doğum kanalına yerleşir, sizin kaburgalarınıza olan baskı ve nefes almada güçlük azalır. Yine bu haftalarda yalancı doğum ağrıları dediğimiz rahimde düzensiz kasılmalar başlar. Bu kasılmalar dinlenme, pozisyon değiştirme, sıvı almanın artmasıyla veya kendiliğinden geçerek gerçek doğumdan ayrılır.
38-41. hafta 
Doğumun beklendiği bu haftalarda haftalık kontroller yapılır, 40. gebelik haftasından sonra haftada 2 kez bebeğin değerlendirilmesi gerekir. Bebeğiniz ortalama 3000-3500 gr ve 49-50 cm ölçülerine ulaşır. Rahim ağzında açılmayı oluşturan düzenli kasılmaların başlamasıyla veya su kesesinin açılmasıyla doğum başlar, bebeğiniz doğum kanalı içinde yavaş yavaş inerek zorlu yolculuğunu tamamlar sevgili annesine ama en önce doktoruna merhaba der.