HANIMLARIN KORKUSU,ADET GÖREMEME(AMENORE)

Hanımlarımızı oldukça tedirgin eden klinik tablolardan birisi de adet

görememe yani tibbi ismiyle amenore’dir.

Bir kız çocuğu ,14 Yaşına geldiği halde,memelerde büyüme ve

gelişme olmaması, veya tüylenme gibi ikincil cinsiyet karekterlerinin

gelişmemesi veya 16 yaşına gelmesine rağmen,ilk adetin görülmemesi

veya normal adetlerini gören kadında 3 ay üstüste adet görülmemesi

durumunda adet görememe veya amenore durumundan söz edilir.16

yaşına kadar hiç adet görememe durumuna 'primer amenore',adet gören

kadında adetlerin kesilmesine ise 'sekonder amenore' denilmektedir.

Adet görememe şikayeti ile gelen kız çocukları veya

kadınlar,mutlaka araştırılmalı ve özellikle yumurtalık hormonları,tiroid

hormonları ve prolaktin(süt hormonu) hormonu bakılmalıdır.Daha sonra

hastada yeterli östrojen olup olmadığı test edilmelidir;bu amaçla hastaya 5

gün süreyle progesteron hormonu verlir ve 1 hafta içinde adet görüp

göremediği izlenir.Hasta 1 hafta sonra adet görürse,büyük bir

ihtimalle,hastada yumurtlama olmuyor demektir.Tabiiki erişkin hasta

ise,hamile olmadığından emin olmak gerekir.Eğer hastada yumurtlama

yoksa(anovülasyon),elbette bunun tedavisi yapılmalıdır.Eğer 5 günlük

progesteron verilmesine rağmen,kanama olmuyorsa,ya östrojen yetersiz

ya da kanama kanalları kapalı olabilir.Erişkin hanımlarda en sık

sebep,kürtajların arkasından oluşabilen rahim içi yapışıklıklarıdır.Bunu

anlamak için,hastaya östrojen+progesteron preparatları verilerek,adet

olup olmadığına bakılır,rahim içi yapışıksa adet olmaz.

Adet olamamanın yumurtalık veya beyin kökenli olduğunu anlamak

için de,yumurtalık hormonları ile birlikte, beyinden salgılanan gonodotrop

hormonlara bakılır;yumurtalık hormonları normal olduğu halde,beyinden

salgılanan hormonlar yüksek seviyelerde ise,beyinde hormon salgılayan

bir kitle olabilir veya yumurtalıklarda yetersizlik olabilir.Bazen bu durum

düzelebilir bazen de düzelmez ve erken menopoz oluşabilir.Bazı

hastalarda ise beyinden salgılanan hormonlar normal

seviyelerdedir,ancak yumurtalıkları uyaramazlar veya yumurtalıklar bu

hormonlara karşı duyarsızdırlar.

Tüm tetkikler normal çıkıyorsa,stres,üzüntü gibi psikolojik nedenler

veya hızlı kilo verme,aşırı egzersiz ve çevre ve iklim değişiklikleri gibi

nedenlerle de amenore görülebilir.

Daha iyi anlaşılması için,amenore denilen adet görememe

durumlarını şu şekilde maddeler halinde özetleyebiliriz :

gelişim bozuklukları ; doğumsal olarak rahim,tüpler ve vajenin

üst kısmının olmaması halidir,yumurtalıklar normal olduğu halde,adet

yoktur.

ascherman sendromu ; kürtajlara bağlı olarak,rahim içinin

yapışık olması durumudur.

testiküler feminizasyon ; kişi genetik olarak erkektir,ancak

erkeklik hormonuna karşı duyarsızlık olduğundan,karın içinde testisler

olmasına rağmen,dış görünüşleri kadın gibidir.

gonodal agenezis ; kişide yumurtalıklar gelişmemiştir.

over yetmezliği ; erken menopoz halidir.

radyasyon veya kemoterapi ; şua alınması veya çeşitli ilaçlara

bağlı olarak,yumurtalıklar fonksiyonlarını kaybederler.

hipofiz tümörleri ; en sık, süt hormonu salgılayan

prolaktinoma'lar görülür ve aşırı süt hormonu seviyeleri de diğer

hormonların da salınımlarını bozar.Bu durumda öncelikle tümör tedavi

edilmelidir.

stress,üzüntü,hızlı kilo verme ve çevre değişiklikleri de amenore

nedenidir.

Sonuç olarak,buluğ çağına geldiği halde hiç adet göremeyen kız

çocuklarında veya normal adet gördüğü halde,adetleri kesilen

hanımlarda,mutlaka sebep araştırılmalıdır ve buna göre de tedavi

başlatılmalıdır.