Kadın ve Erkek Beyni Farklılıkları
Yazar Ege Can Atan • Psikolog • 13 Eylül 2021 • Yorumlar:
Yetişkin insan beyni ortalama olarak yaklaşık 3 lb (1.5 kg) ağırlığındadır (Parent ve Carpenter, 1995). Kadınlarda yaklaşık 1130 cm3 ve erkeklerde 1260 cm3 boyutundadır, ancak önemli bireysel varyasyonlar vardır. Erkek beyinleri kadın beyinlerinden yaklaşık %10 daha büyüktür ve bir kadından %11-12 daha ağırdır. Erkek kafaları da kadınlardan yaklaşık %2 daha büyüktür (Ho ve ark, 1980). Bu, erkeklerin daha büyük fiziksel özelliklerinden kaynaklanmaktadır.
Konuşma Alanı
Konuşma ile ilgili iki ana alan, Broca ve Wernicke, kadınlarda anlamlı olarak daha büyüktür. MRG çalışmaları, kadınların Broca bölgesinde %23 ve Wernicke bölgesinde %13'ünün erkeklerden daha fazla hacme sahip olduğunu göstermiştir (Schlaepfer ve ark., 1995). Sol yarımkürenin hangi kısmının konuşma ve el hareketlerinden sorumlu olduğu konusunda erkekler ve kadınlar arasında da bir fark vardır. Başka bir çalışmada, Wernicke alanının hacmi kadınlarda erkeklere göre %18 daha büyük ve kadınlarda Broca alanının kortikal hacmi erkeklerden %20 daha büyük bulunmuştur. Kadınlarda, frontal (ön) bölge arkadaki alandan daha önemlidir, bu nedenle sol yarımkürenin ön kısmı hasar görürse konuşma ile ilgili sorunların ortaya çıkması daha olasıdır. Erkeklerde, alanlar daha eşit katkıda bulunur. Kadınların beyinleri, sözel dili aynı anda beynin iki yarımküresinde işlerken, erkekler sadece sol tarafta işleme eğilimindedir (Shaywitz ve ark., 1995).
Duyguyu İfade Etme
Erkek odaklı beyinler, duyguları ifade etmekte zorlanırlar. Bu erkeklerin sadece sağ yarımküreyi kullanmalarından kaynaklanmaktadır. Erkek beyinleri dili solda ve duyguları sağda ayırırken, kadınların duyguları her iki yarımkürede de bulunur. Bu durum erkeğin duygularını zor ifade etmesinin nedenini açıklar niteliktedir. (Geary, 1998, s.153).
Düşünme
Erkekler aktif nöronlarla dolu gri maddeleriyle düşünüyor gibi görünüyor. Kadınlar, nöronlar arasındaki bağlantılardan daha fazlasını içeren beyaz madde ile düşünürler. Bu şekilde, bir kadının beyni biraz daha karmaşıktır ve bu bağlantılar bir kadının beyninin bir erkekten daha hızlı çalışmasına izin verebilir. Kadınlarda, ön lobun problem çözme ve karar vermekten sorumlu kısımları ve duyguları düzenlemekten sorumlu limbik korteks daha büyüktür. Erkeklerde, uzay algısında yer alan parietal korteks ve cinsel ve sosyal davranışları düzenleyen amigdala büyüktür (Hoag, 2008). Erkekler ve kadınlar aynı görev için beynin farklı bölümlerine erişmede farklılık gösterir. Bir çalışmada, erkek ve kadınlardan farklı kelimeler söylemeleri istenmiş. Erkekler görevi tamamlamak için beynin sol tarafında sadece küçük bir alanı kullanırken, kadınların çoğunluğu beynin her iki tarafındaki alanları kullanmıştır (Kolata, 1995). Bununla birlikte, hem erkekler hem de kadınlar bu kelimeleri eşit derecede iyi telaffuz etmişler, bu da beynin aynı sonuca ulaşmasının birden fazla yolu olduğunu göstermiştir.
İşlevsel Farklılıklar
Erkekler ve kadınlar sadece fiziksel özelliklerinde ve üreme işlevlerinde değil, aynı zamanda öğrenme süreçleri, dil gelişimi ve entelektüel problemleri çözme biçimleri de dahil olmak üzere diğer birçok özellikte de farklılık gösterir. Bilişsel işlevlerde ve beyin yapısında cinsiyet farklılıkları gözlenmiştir. Bu farklılıklar çeşitli genetik, hormonal ve çevresel faktörlere bağlanabilir fakat her iki cinsiyete de genel bir üstünlük avantajı yansıtmaz. Erkeklerin ve kadınların, genel zeka düzeyindeki farklılıklarla bir ilgisi olmayan belirli bilişsel işlevlerde farklı kapasiteler sergiledikleri iyi bilinmektedir. Witleson (1995), insanların sahip oldukları fakültelere dayanarak 'tercih ettikleri bilişsel stratejilerini' kullandıkları sonucuna varmıştır. Kadınlar ve erkekler farklı şekillerde düşünmektedirler, ama aynı zamanda cinsiyet ayrımı olmadan bireysel düşünce yolları olduğu da düşünülmektedir. Erkekler ve kadınlar, anıları kodlamak, duyguları hissetmek, yüzleri tanımak, belirli sorunları çözmek ve karar vermek için beynin farklı bölümlerini kullanıyor gibi görünmektedir. Duygusal gelişim ve bilişsel yeteneklerin, özellikle görsel-uzamsal becerilerin, erkekler ve kadınlar arasında farklılık gösterdiği iyi bilinmektedir. Bazı bilişsel görevlerdeki iki yarımkürenin erkek ve kadın beyninde farklı işlev gördüğü gösterilmiştir.
Sonuç olarak, erkek ve kadın beyinleri yaşamın her aşamasında anatomik, fonksiyonel ve biyokimyasal farklılıklar gösterir. Bu farklılıklar, genetik ve hormonal olayların bir kombinasyonu nedeniyle gelişim sırasında erken başlar ve bir bireyin ömrü boyunca devam eder ve hem sağlık hem de hastalıklarda birçok işleve katılır. Zihinsel ve duygusal sağlık, sağlıklı yaşlanma için son derece önemlidir. Beyin yapısını ve işlevini incelerken cinsiyet farklılıkları dikkate alınmalıdır. Doktorların ve bilim insanlarının beyin farklılıklarını keşfetmek için yeni tanı araçları keşfetmelerine yardımcı olabilir. Normal beyin gelişimini ve cinsiyetler arasındaki farklılıkları anlamak, klinik görüntüleme çalışmalarının yorumlanması için önemlidir.