Ortoreksiya Nervoza -Sağlıklı Beslenme Takıntısı

Ortoreksiya nervoza, sağlıklı beslenme takıntısıdır. Anoreksiya- Bulimiya Nervoza hastalarının aksine, Ortoreksiya hastaları kilo vermek veya zayıf olmaktan ziyade gıdanın kalitesine odaklanırlar.

Ortoreksiya Belirtileri

• “Sağlıksız” yiyecekleri tüketmekten korkmak.

• Sağlıklı gıdalar, beslenme ve yemek yeme ile ilgili bir takıntı veya meşguliyete sahip olmak.

• Endişe duymadan belirli bir yeme tarzından ve diyet döngüsünden vazgeçememek.

• Tüketilen gıdaların besin içeriklerini/etiketlerini takıntılı bir şekilde kontrol etmek.

• Herhangi bir sağlık problemi olmamasına rağmen besin yasakları koymak. (Örneğin; glüten, şeker, karbonhidrat, yağlar)

• Başkaları tarafından hazırlanan yiyecekleri tüketmeye çekinmek.

• Başkalarının hazırladığı yemekleri kendi “sağlıklı” standartlarını karşılamayacağı gerekçesi ile gittiği yere yemek götürmek.

• Menüleri gözden geçirmek veya etkinliklerde servis edilen yiyecekleri düşünmek için fazla zaman harcamak.

DİKKAT!

Düzensiz yeme ve yeme bozuklukları, cinsiyet kimliği, ırk, yaş ya da sosyoekonomik durum ne olursa olsun herkesi etkileyebilir.

Beslenme söz konusu olduğunda “doğru yapmaya” çalışmak cazip gelebilir ancak bu durum geri tepebilir. Kilonuzu takıntı haline getiriyorsanız, yiyecek seçimlerinizde suçluluk duygusu yaşıyorsanız veya rutin olarak kısıtlayıcı diyetler yapıyorsanız bir uzmana danışmayı mutlaka düşünün. 

Ortoreksiya Gelişimi İçin Risk Faktörleri

Ortoreksiyanın kesin nedenleri üzerine araştırmalar azdır. Ancak obsesif-kompulsif eğilimler, mükemmeliyetçilik eğilimleri, yüksek kaygı ve kontrol ihtiyacı risk faktörleri sayılabilir.

Beslenme bilgisi, yüksek gelir, “temiz” gıdalara erişim (organik ürünler vs), sosyal medya kullanımı ve kilolu olmanın vermiş olduğu önyargı gibi sosyal faktörler de Ortoreksiya ile ilgili davranışlarla ilişkilidir.

Sosyal medyada “temiz beslenme” yaşam tarzlarının tanıtımının hızla artması da ortoreksiyanın gelişiminde rol oynayabilir. Temiz yeme taraftarları “sağlıklı olan ve minimum düzeyde işlenmiş” gıdaları tüketmeye teşvik eder. Ancak “temiz yemek” ifadesi, diğer yiyecekleri “uygun olmayan” veya “istenmeyen” olarak tanımlar. 

Ortoreksiyanın Sağlık Üzerindeki Olumsuz Etkileri

Ortoreksiya ile bağlantılı olumsuz sağlık etkileri genellikle aşağıdaki 3 kategoriden birine girer:

 1.Fiziksel Etkiler

Ortoreksiya ile ilgili çalışmalar sınırlı olsa da bu durumun diğer yeme bozuklukları ile aynı tıbbi komplikasyonlara yol açması muhtemeldir.

Örneğin; kısıtlayıcı beslenmenin neden olduğu temel besinlerin eksikliği, anemi ile sonuçlanabilir.

Şiddetli yetersiz beslenme; sindirim sorunlarına, elektrolit ve hormonal dengesizliklere, metabolik asidoza, genel halsizliğe ve zayıflamış bir bağışıklık sistemine neden olabilir. Bu fiziksel komplikasyonlar çok ciddidir ve hafife alınmamalıdır.

2.Psikolojik Etkiler

Ortoreksik bireyler için diyet kurallarını çiğnemek; suçluluk, kendinden nefret etme gibi sonuçlar doğurur ve bireyler arınma amacıyla “tehlikeli” olabilecek yollara başvurur. (Örn; oruçlar, detokslar vs)

Ek olarak ortoreksiyası olan kişiler, spesifik yiyeceklerin “temiz” veya “saf” olup olmadığını incelemek için çok zaman harcarlar. Bu; sebzelerin pestisitlere maruz kalması, süt üretiminde kullanılan hormonlar, yapay tatlar veya koruyucular ile ilgili endişeler içerebilir. Beslenmeyle bu kadar meşguliyet, kişinin günlük yaşamını oldukça kısıtlar. Üretkenlikte, sosyal hayatta, aktivitelerde ve keyifte azalmaya yol açabilir.

3.Sosyal Etkiler

Ortoreksiyası olan kişiler, günün belirli anlarında hangi yiyeceklerin yenebileceğini belirleyen katı kurallara uyarlar. Bu tür katı yeme alışkanlıkları, yemekli partiler veya dışarıda yeme gibi yemek etrafında dönen sosyal aktivitelere katılmayı zorlaştırabilir. Bu da sosyal izolasyona yol açabilir.

Ortoreksiya Tedavisi

Ortoreksiyanın üstesinden gelmenin ilk adımı, varlığını belirlemektir. Sorunu kabul etmek zor olabilir. Çünkü bu bozukluğa sahip kişilerin sağlıkları, sosyal işlevleri üzerindeki olumsuz etkilerini fark etme olasılıkları daha düşüktür. Aslında birçoğu davranışlarının sağlığa zarar vermekten çok onu desteklediğine inanır.

Yeme bozuklukları için; yardımın mevcut olduğu ve yeme bozukluklarının tedavi edilebileceğini unutmayın. Tedavi için doktor, diyetisyen, psikoloğunuzdan yardım alabilirsiniz. 

Sağlıklı günler