Saç Dökülmesi (Alopesi)

Toplumlar saç ve saç şekilleri üzerinde sosyal ve kültürel bir rol oynarlar. Saç çizgisinin geriye kayması veya saçların incelmesi gerek erkek gerekse kadında çok önemli bir problem haline gelmiştir. Saçların neden döküldüğünü anlamaksızın, hastalar mucize tedaviler diye lanse edilen mega vitaminler, saçlı deri masajı, elektrikli uyarı ile saça uygulanan ilaçlar gibi yöntemlere yönelmekteler. Saç dökülmesi sık görülen bir olgudur her üç erkekten ikisinde değişik düzeylerde de olsa bir saç dökülmesi problemi gözlenmektedir. Yine oldukça yüksek oranda erkek ve kadında yaşamları süresince değişik tipte saç dökülme problemi görülebilmektedir. Doğru tanı konulması halinde saç kaybı olan pek çok insana yardım edilmesi mümkündür.

Normal Saç Büyümesi

Saçlı derideki kılların %90’ı sürekli olarak büyürler. Büyüme fazı 2-6 yıl arasında sonlanır.Saçların %10’u ise dinlenme fazındadır. Bu faz 2-3 ay kadar sürmektedir. Bu dinlenme fazı sonunda kıl dökülür. Günde 50-100 kıl arası dökülme normal olarak kabul edilir. Kılın dökülmesiyle aynı saç folikülünden yeni bir kıl üretimi başlar ve yeni bir saç üreme fazı başlamış olur. Saçlı deride kıl uzama hızı yaklaşık 2-2.5 cm/aydır. Yaşın ilerlemesi ile kıl uzama hızı da yavaşlar. Yine kısa saç uzun saça göre daha fazla uzamaktadır. Doğal sarışınlarda saçlı derideki kıl adedi 120.000 iken kumrallarda 105.000, kızıl saçlılarda 90.000 dır. Sayı fazlalığına rağmen sarışınlarda kılların kızıl ve kumral saçlılara göre ince olması nedeniyle daha az saç izlenimi olabilmektedir.

Aşırı Saç Kaybı Nedenleri

Aşırı saç kaybının değişik pek çok nedeni olabilir. Aşırı saç kaybını fark eden veya saçlarında incelme olan kişiler bir dermatolog ‘a başvurmalıdır. Etkenin ve tıbbi tedaviye yanıt verip vermeyeceğinin saptanması önemlidir. Dermatologlar deri ve deri ekleri ( saç , tırnak gibi ) hastalıkları konusunda uzmanlaşmış doktorlardır. Hastanın saç problemini diyet, alınan ilaçlar, ailede saç dökülme öyküsü, geçirilmiş hastalıklar ve saç bakımı üzerine sorular sorarak değerlendirilecektir. Dermatologlar kadınlara menstürelsiklus , hamilelik veya menopoz üzerinde sorular sorabilir. Saçlı deri incelmesi sonrası birkaç kılın mikroskop altında incelenmesi veya daha ileri tetkik amaçlı saçlı deriden küçük biyopsiler almak gerekebilir.

• Çocuk Doğurma:Hamilelik döneminde kadınlarda normale göre çok daha az saç dökülür. Fakat doğum sonrası birçok kıl dinlenme fazına geçer ve birden bire çok saç dökümü görülür. Bu dökülme genellikle doğumun 2-3 üncü aylarında olur. Bu durum 1-6 ay içinde tamamen geriye döner ( beraberinde farklı bir neden daha yok ise).
• Yüksek ateş, ciddi hastalıklar, ciddi grip:Böyle bir hastalıktan yaklaşık 3-4 hafta sonra birden bire çok sayıda kıl dökülür. Fakat bu dökülme genellikle hiçbir müdahaleye gerek kalmadan normale döner.
• Tiroid (Guatr) Hastalıkları:Tiroit bezinin gerek aşırı, gerekse az çalışması saç dökülmesine neden olabilir. Tiroid hastalıklarında tanı laboratuar tetkikleriyle mümkün olmaktadır. Tiroid hastalığına bağlı saç dökülmesi uygun tedavi ile geri dönebilmektedir.
• Gıdada yetersiz protein alımı:Mali nedenler veya zayıflama amaçlı proteinin yetersiz alınması halinde vücut, protein miktarını koruyabilmek için öncelikle kılları büyüme fazından dinlenme fazına sevk eder, aşırı kıl dökülmesi genellikle 2-3 ay sonra olmaktadır. Kıllar çekildiğinde kökleri ile birlikte kolayca ele gelir. Bu tür saç dökülmesi yeterli proteinin diyetle alımı ve devamı sonrasında normale döner.
• İlaçlar:Bazı ilaçlar kullanan bireylerin çok az bir oranında saç dökülmesine neden olabilmektedir. Örnek olarak: Gut, artrit, yüksek tansiyon, kanı sulandırma, depresyon, tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar ve yüksek dozda alınması halinde VİTAMİN-A ve türevleri.
• Kanser Tedavisi:Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar saç hücrelerinde bölünmenin durmasına neden olur. Saç kılları ince ve kırılgan bir hal alır. Bu durum tedavinin 2-3 hafta sonrasında oluşur. Hasta saçlarının %90’ dan fazlasını yitirir. Saçlar veya kıllar tedavinin kesilmesi sonrasında tekrar uzamaya başlar.
• Doğum Kontrol Hapları:Doğum kontrol hapı kullanırken saçları incelen kişilerde kalıtsal olarak saç incelme yatkınlığı söz konusudur. Kıllar incelirse, kadının jinekologuna başvurup doğum kontrol hapının değiştirilmesi için görüşmesi gerekebilir. Doğum kontrol hapının kesilmesinden 3-4 ay sonra kadın saçlarında dökülmeyi fark edecektir. Bu tablo doğum sonrası yaşanan saç dökülmesi ile benzerdir ve 1-6 ay içerisinde düzelir.
• Düşük Serum Demiri:Demir eksikliği saç dökülmesine neden olabilir. Bazı kişiler diyette yetersiz demir alırlar, bazılarında ise yetersiz demir emilimi söz konusudur. Ağır kanamalı menstürelperiyotlar sonrasında demir eksikliği gelişebilir. Düşük demir düzeyi laboratuar tetkikleri ile saptanabilir ve demir açığı demir tabletleri ile yerine konabilir.
• Büyük Cerrahi Girişimler / Kronik Hastalıklar:Büyük cerrahi işlem geçiren kişilerde operasyondan 1-3 ay sonra aşırı saç dökülmesi görülebilir. Dökülen saçlar kendiliğinden, zamanla geri döner. Kronik hastalığı olan kişilerde ise saç geri dönüşü genellikle görülmemektedir.
• Alopesia Areata:Bu tip saç dökülmesi saçlı deride yuvarlak, düz yüzeyli, bir jeton veya daha büyük boyutta kılsız alanlar şeklinde görülür. Hastalık sadece saçlı deriye özgü değildir. Vücuttaki herhangi bir bölgede kıl dökülmesi görülebilir. Hastalığın nedeni bilinmemektedir. Kılların dökülmesi dışında genellikle kişinin sağlığı mükemmeldir. Bazı vakalarda kılar kendiliğinden uzayabilmektedir. Dermatologlar bu vakaların büyük bir kısmının tedavisini sağlayabilmektedir.
• Saçın Kalıtsal İncelmesi veya Kelleşme:Ailevi saç dökülmesi en sık görülen saç incelme türüdür. Yatkınlık anne veya baba tarafından iletilebilir. Kadınlarda bu tip saç incelmesi probleminde tam kellik gelişmemektedir. Genellikle adölesan çağından sonra kıllarda incelme başlar. Bu türde saç dökülmesine Androgenetikalopesi adı verilir. Farklı pek çok tedavi ajanının bazı vakalarda yardımı olabilmektedir. Erkeklerde görülen androjenikalopeside ise günümüzde pek çok yeni ajan sayesinde saçların incelmesi durdurulabilmektedir. Kesin tedavi alternatifi maalesef olmayan bu tabloda bazı vakalarda saç transplantasyonu (saç ekimi) ile kozmetik olarak daha kabul edilebilir sonuçlar almak mümkün olmaktadır.
• Saçın Mantar Enfeksiyonları:Bulaşıcı bir tablo olan mantar enfeksiyonları daha çok çocukluk döneminde görülmektedir. Saçlı deride küçük bir kabuklanan yara şeklinde başlayıp kısa sürede yayılan kırık saçlı, kızartılı, sıklıkla şişkin ve cerahatli yaralar şeklinde görülürler. Hastalık ağızdan verilen anti-fungal tedavi ile genellikle tedavi edilebilmektedir.
• Uygunsuz Saç Bakım veya Uygunsuz Saç Kozmetikleri Kullanımı:Pek çok erkek ve kadın saçlarına pek çok kimyasal madde uygulamaktadır. En çok kullanılan ajanlar saç boyaları, ağartıcılar, saç düzleştiriciler veya kalıcı dalga yapıcı ürünlerdir.
  
  Bu ürünlerin doğru kullanılması halinde genellikle saçta ciddi hasar oluşmamaktadır. Fakat bu kimyasalların sık kullanımı halinde kıllarda incelme, kırgınlık oluşabilmektedir. Saçlar kimyasal ajanın uzun süre tutulması, aynı gün içinde birden fazla prosedürün uygulanması veya ağartılmış bir saça kısa bir süre sonra tekrar ağartıcı uygulanması halinde kolayca kırılabilmektedir.
  
  Böyle bir durum geliştiğinde en uygun yaklaşım kimyasal maddelerin uygulanmasına saç uzayıncaya kadar ara vermektir. Saçın sık şampuanlanması, taranması da kırılganlığı arttırabilir. Saç ıslakken daha kolay kırılır. Bu nedenle ıslak saçın sert kurulanması, ve kaba fırçalama veya tarama eylemleri saçın daha kolay kırılmasına neden olur.
  
  Geniş aralıklı uçları yuvarlak tarak veya fırçaların kullanılması ile saçlarda kırılma azaltılabilir. Saçın gerilerek topuz şeklinde toplanması da saçların gerilmesi sonucu kopma veya dökülmeler olabilir.
  
  Saç dökülmelerinin büyük çoğunluğu normal saç döngüsüne bağlıdır. Günde 50-100 saç dökülmesi normal olarak kabul edilir. Bu sayının üstünde saç dökülmesi gözlendiği durumda vakit kaybetmeden dermtatologunuza başvurunuz.