Sosyal Fobi Neden Olur?

Bu yazımda ‘Sosyal fobi neden olur? Sosyal fobi tedavi edilebilir mi? Danışmanlık süreci ne kadar sürer? gibi merak edilen konulara cevap vermeye çalışacağım.

Sosyal fobi, yeni biriyle tanışırken, konuşurken veya tanımadığınız yeni bir ortama girerken, kısacası günlük sosyal durumların büyük bir bölümünde kişilerin kaygı duygusunu aşırı derecede hissetmesi durumu olarak özetlenebilir. Sosyal fobiniz varsa muhtemelen yeni girdiğiniz yukarıdaki bahsettiğim durumlarda, başkaları tarafından izlendiğinizi, yargılanabileceğinizi, kendi eylemlerinizden dolayı utanıp veya aşağılanabileceğinizi düşünür ve bu korkuyu yoğun ve kronik bir biçimde yaşarsınız. Aslında yaşadığınız bu aşırı kaygı veya korkunun aşırı veya mantıksız olabileceğini de fark edebilirsiniz, ancak genelde bunların üstesinden gelmekte oldukça güçlük çekersiniz. Eğer sizin için korkunç sayabileceğiniz olumsuz bir deneyim yaşarsanız muhtemelen bunun etkisinden kurtulabilmeniz için genellikle günler veya haftalar geçmesi gerekebilir. Ayrıca yaşadığınız bu yoğun kaygı ve korku yüzünden sıklıkla benlik saygınızda düşüş ve depresyon gibi rahatsızlığınıza eşlik edecek başka sorunlar da yaşayabilirsiniz.

Belirtiler:

Sosyal fobi sorununu yaşayan bireyler, eleştirilebilecekleri ortamlardan ya da değerlendirmeye tabi tutulacakları durumlardan kaçınma eğilimi gösterirler. Bunun temel sebebi; bulundukları ortamda küçük düşebilecekleri, utanç duyabilecekleri veya gülünç bir konuma düşebilecekleri hareketler sergilemek gibi yoğun bir biçimde korkuya sahip olmalarıdır. Yaşanan bu yoğun strese eşlik eden ayrıca fiziksel belirtiler de vardır;

• Kalp atışının hızlanması
• Nefes kesilmesi ve nefes darlığı
• Terleme
• Karın ağrısı ve mide bulantısı
• Titreme
• Yüz kızarması
• Konuşma zorluğu veya çok sessiz konuşma
• Kas gerginliği
• Katı bir vücut duruşu
• Ağız Kuruluğu

Bu gözle görülür fiziksel belirtiler ‘’onaylanmama’’ korkusunu daha da arttırır. Yaşadıkları bu yoğun korkuyla birlikte aslında kendilerini de odak noktasına haline getirmiş olurlar ve kısır bir döngü oluşur. Aynı zamanda bu semptomları yaşamaktan dolayı hissettikleri yoğun endişe, bu durumla baş edebilme güçlerini de düşürmekte ve anksiyeteyi tetiklemektedir.

Sosyal Fobiye Eşlik Eden Rahatsızlıklar:

Sosyal fobiye sıklıkla eşlik eden; panik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve depresyonun dışında maalesef sosyal fobiklerin bir kısmının yaşadıkları kaygı seviyesini azaltabilmek amacıyla alkol veya diğer uyuşturucu maddelere yönelerek kendi kendilerini tedavi etme düşünceleri aynı zamanda bağımlılık sorunu da yaşamalarına yol açabilmektedir..

Nedenleri:

Sosyal anksiyete bozukluğunun nedenlerini daha iyi anlamaya yönelik araştırmalar sürerken, bazı araştırmalar, sosyal fobi belirtilerinde, amigdala adı verilen beyinde küçük bir yapıya işaret etmektedir. Amigdala’nın, beyinde korku tepkilerini kontrol eden merkezi bir bölge olduğu ve sosyal fobisi olan insanlarda daha aktif çalıştığı belirlenmiştir.

Yapılan başka bir araştırmada ise birinci derece akrabalarda sosyal fobi rahatsızlığının bulunması bu rahatsızlığa yakalanma riskini diğer insanlara göre iki ila altı kat arttırdığını göstermiştir. Yani anne, baba veya kardeşlerinizden biri  sosyal fobik ise sizin de sosyal fobik olma riskiniz diğer kişilerden iki ila altı kat artıyor demektir.

Çocukluk döneminde görülen kötü muamele ve stresli yaşam da  sosyal fobinin gelişimindeki risk faktörleri arasında yer alıyor.

Hangi Yaş Aralığında Başlar

Sosyal fobi genellikle yetişkinlik döneminden önce çocukluk veya erken ergenlik döneminde başlar ve 25 yaşından sonra nadiren gelişir.

Danışmanlık Süreci

Sosyal Fobi’nin danışmanlık sürecinde en sık uygulanan terapi türleri; Bilişsel ve Davranışçı Terapi ile son dönemlerde tüm dünyada ve ülkemizde de travma sonrası semptomların iyileştirilmesinde kullanılan EMDR Terapi modelleri uygulanmaktadır.

Bilişsel terapi ile kaygı duygusuna yönelik olarak, bireylerde oluşan fiziksel tepkiler ile kaygı oluşmasına neden olan kişinin olumsuz düşüncelerinin neler olduğu sorgulanır ve bunlara yönelik olarak başa çıkma becerileri geliştirmesi için destek verilir.

EMDR terapi ise bireylerin geçmişte yaşamış oldukları olumsuz yaşam deneyimlerinin neden olduğu duygusal, bedensel ve kişinin kendisine yönelik olarak oluşturduğu olumsuz inançların giderildiği bir yöntemdir. EMDR yani göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme modeliyle geçmişte yaşanmış olan bu olumsuz yaşam deneyimlerine karşı bireyin duyarsızlaştırılması sağlanarak aynı zamanda şimdi ve gelecekte de daha işlevsel bir hale gelmesi için destek verilir.

Yapılan araştırmalara göre sosyal fobi her sekiz kişiden birinin hayatının belirli bir döneminde karşılaştığı oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Eğer kişi yaşanılan bu  sorunlardan dolayı hayat kalitesinin düştüğüne inanıyorsa mutlaka profesyonel destek almalıdır çünkü destek alınmadığı sürece yaşanan sorun uzun yıllar sürebilmektedir.