Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

Yaşanılan travma, travmamız bizim travmamız. Hepimizin hafızalarından çıkmayacak, hep anımsayacağımız, hepimizin kalbini yaralayan, kiminin yuvasını dağıtan, kiminin sevdiklerini bu dünyadan alan, hikayeleri yarım bırakan, hayat yollarımızı bozan, en güvendiğimiz alanlardan, tanıdık caddelerden bizi uzaklaştıran şey. Şey diyorum çünkü bir isim vermek istemiyorum, anlamlandıramıyorum halen. Kilometrelerce uzakta bir insan olarak etkilenen ben, dünyanın diğer ucunda halen yüreği sızlayan biri, deprem bölgesinde olayı en yakından yaşayan kişi. Hepimiz etkilendik. Herkes başta uyku sorunları, aşırı uyarılma, sürekli deprem olacak hislerini yaşadı. Uzmanlar olarak dedik ki bu normal, bir süre bu etkiler devam edecek, bu tepkiler ‘’anormal bir duruma verilen normal tepkiler’’. Bir süre sonra travma yaşayan insanların zamanla, arkadaşlarının, ailelerinin, ait oldukları dini kurumların yardımıyla doğal olarak iyileşmesi beklenen bir durumdur. Depremin ardından yaklaşık 2 ay geçti. Bu 2 ay sonunda kimimizde bu etkiler, belirtiler halen ilk günkü gibi sürmeye devam ediyor. Halen deprem olacak endişesi, uykuya dalmakta zorluk, kaliteli uyku uyuyamama, sürekli bir endişe hali. O bölgeden uzaklaşmış ama halen bu etkileri yaşamaya devam ediyorsanız, hatta o bölgede hiç bulunmamış olsanız dahi bu belirtileri yaşıyorsanız; bu durumda Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşama ihtimalini düşünebiliriz.

Travma Nedir ?

Deprem, sel, ve yangın gibi doğal afetler, işkence, savaş ve tecavüz gibi insan kaynaklı travmalar, kazalar, ciddi ve ölümcül tıbbi durumlar ile hastalıklar, ya da beklenmedik ölümler gibi olaylar bireylerde travmaya yol açabilir

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kriterleri Nelerdir ?

• Ölüm ya da ciddi yaralanma yaşanması ya da tehlikesi, kişinin(ya da başkalarının) beden bütünlüğünün tehlikeye düşmesi ve yoğun korku, çaresizlik ve dehşet içeren bir tepki.

• Travma yaratan olayların aşağıdaki şekillerde yeniden yaşanması;

Tekrarlanan ve istenmeyen anılar, kabuslar,

Travma yaratan olay yeniden gerçekleşiyormuş gibi davranmak ya da hissetmek

Travma yaratan olayla ilgili ipuçlarına maruz kalındığında yoğun fiziksel ya da psikolojik rahatsızlık duymak.

• Travmayı hatırlatan uyarıcılardan genel olarak kaçınma ve genel duygusal uyuşukluk.

• Travmadan önce olmayan, kalıcı aşırı uyarılma belirtileri;

Uyku sorunları

Sinirlilik ya da öfke patlamaları

Konsantrasyon güçlüğü

Aşırı irkilme tepkileri ya da aşırı tetikte olma hali.

Travma yaşanılan olayın üzerinden 2 ay geçmesine rağmen bu belirtiler sizde halen devam ediyorsa destek almayı düşünebilirsiniz.

Peki travmaya maruz kalan herkeste travma sonrası stres bozukluğu görülür mü ? Hayır. Bazı insanlar bu belirtilere karşı daha savunmasızken bazıları daha duyarlı olabilir.

Peki TSSB yaşama olasılığını arttıran etmenler nelerdir ?

Öncelikle araştırmalar gösteriyor ki kadın olmak, olumsuz duygu yaşama eğilimi yüksek olmak, daha önceden var olan kaygı ve depresyon problemi yaşayanlar, ailede depresyon öyküsü olması, düşük sosyal desteğe sahip olmak, madde kullanımı geçmişi bu riski arttırıyor. Ayrıca genetik faktörler, bilişsel düşünce yapımız, stres hormonumuz da bu konuda etkili.

Yine araştırmalar gösteriyor ki travma sonrası yaşanan bu belirtiler tedavi edilebilir. Terapi ya da ilaç tedavileriyle bu belirtiler azaltılabilir. Eğer bu belirtiler günlük hayatınızı etkileyecek şekilde devam ediyorsa yardım almak size iyi gelecektir.

Psikolog Aybegüm ÇEKİÇ