Vertigo

Baş dönmesi ve dengesizlik hastaları en çok korkutan ve çok sık karşılaşılan yakınmadır. Vertigo kelime anlamı olarak baş dönmesi demektir, bir hastalık adı değildir. Vertigo/baş dönmesi ve dengesizliğin çok sayıda farklı nedeni olabilir. Beyin, beyincik, beyin sapı ve bağlantıları, orta kulakta yer alan denge sistemi, görsel sistemler, omurilik, kaslardan omuriliğe bilgi taşıyan çevresel sinir ağı, eklemlerde yer alan denge iğcikleri ve ortopedik sistemin tamamı dengeden sorumlu olan anatomik yapılardır. Bu yapıların herhangi birindeki problem kendisini denge bozukluğu ve baş dönmesi hissi olarak gösterebilir. Ayrıca tüm bu yapılar anatomik olarak normal olsa bile stres, enfeksiyonlar, vitamin eksiklikleri, kansızlık, tümörler, multipl skleroz, akciğer ve kalp hastalıkları, migren, bahar mevsimi vb. gibi çok sayıda nörolojik veya nörolojik olmayan durumlar da dengesizlik ve baş dönmesi hissi oluşturabilir.

Aynı şikâyete neden olabilecek bu kadar farklı durumun olması nedeniyle tanı konulması zahmetli olan bir problemdir. Hastalık öyküsünü iyi almak, tam bir nörolojik muayene ve gerekli durumlarda kan tetkikleri, görüntüleme yöntemleri (tomografi, MR), posturografi, kulak denge testleri, EEG veya EMG gibi incelemelerden uygun görülenler yapılarak tanıya ulaşılabilir.

Tedavi çoğunlukla varsa neden yöneliktir, altta yatan bir neden bulunamadığında semptomatik (yakınmayı düzeltici) tedaviler uygulanır. Bu tedavilerde bilinmesi gereken en önemli nokta uzun süreli kullanılmamaları gerektiğidir. Çünkü bu ilaçlar denge sistemi üzerinde baskı kuran ve baş dönmesi yakınması oluşturmasını engelleyen ilaçlardır. Uzun süre baskı altında tutulan denge sistemi zaman içinde yavaşlar ve bozulmaya başlar, bu durumda hastada sürekli bir dengesizlik hissi oluşmasına neden olarak durumu daha da kötüleştirilir. Yapılacak en büyük yanlış ise ilaçların dozunu daha da artırmaktır.

Aslında denge sistemi doğal seyrine bırakıldığında kendi kendini iyileştirebilen bir sistemdir ancak yapılan yanlış uygulamalar nedeni ile hastalar gün geçtikçe daha da kötüleşir ve hatta yer çekiminin neden olduğu normal salınımları dahi hissetmeye başlarlar. Böylece yatarken çok sorunu olmayan hasta neredeyse ayağa kalkmak istememeye başlar ve ayakta sürekli düşmekten korkarak veya yardımla yürür. Bu tip durumlarda gerekli ilaç düzenlenmeleri yapılarak ve denge rehabilitasyonu ile denge algı eşiği tekrar yükseltilir ve hastalar büyük oranda düzelir.

İşitme sistemi denge sisteminden farklı ancak yan yana duran bir başka sistemdir. Birlikte nadir olarak etkilenirler. İşitme ve denge birlikte bozulmuşsa Meniere hastalığı veya orta kulak-beyin sapı-beyincik alanına baskı yapan bir kitle lezyonu öncelikle düşünülmelidir.

Ayrıca migren hastalığı da baş ağrısı ile birlikte veya baş ağrısı olmaksızın baş dönmesi yapabilir ve bu duruma vestibüler migren veya vertijinöz migren adı verilir. Aslı tedavisi migrene yönelik yapılır, elbette vertigo ilaçları da semptomatik iyileşme için ataklarda kullanılır.