Çocuklarda Dil ve Konuşma Gelişimi

Doğum – 3 Ay

Alıcı Dil Sesleri dinler. Sese cevap olarak emmesini arttırır ve azaltır. Onunla konuşulduğu zaman susarak veya gülerek cevap verir. Sesinizi tanır veya ağlarken sesinizi duyduğu zaman susar. Seslerin duygusal tonunu anlayabilir, öfkeli seslerden uzaklaşıp dostça seslere yaklaşma eğilimi gösterirler. İfade Edici Dil Ses oyunları ve kendiliğinden ses üretimi başlar. Ses üretiminden zevk aldığını belli eder. Mutlu olduğu zaman sesler çıkartır. (cooing) Farklı ihtiyaçları için farklı şekilde ağlar. Tanıdıklarını gördüğü zaman gülümser. Başkalarının konuşmasına ses ile cevap verir.

4 Ay - 6 Ay Alıcı Dil Sesin kaynağına doğru gözlerini oynatır. Sesin tonundaki değişikliklere cevap verir. Ses çıkartan oyuncakları fark eder. Müziğe dikkat eder. Kendisine konuşanlara gülümser. Öfkeli ve dost sesleri ayırt eder. İsmi söylenince bakar.

İfade Edici Dil Ünsüz-ünlü heceleri babıldar. Bazı konuşma seslerini taklit eder. Sesinin şiddetini, tizliğini ve hızını değiştirebilir. Kızgınlığını ve sevincini sesli olarak belli eder.

7 Ay – 9 Ay 

Alıcı Dil Kendinin ve diğer kişilerin yaptığı konuşmaları dinler/ bunlarla ilgilenir. Görme alanı dışındaki sesleri arar, ismine bakar, telefon, başkalarının sesini tanır. Bürünsel/prosodik değişiklikleri fark eder. Bildiği bazı sözcükleri dinler, yeni sözcükleri tanımaya başlar. Kendi ismine tepki verebilir. “Hayır”a uygun tepki verebilir. İfade Edici Dil Bir nefeste ünsüz-ünlü birkaç ses üretir. Jestleri ve yetişkinin ses tonunu taklit eder. Vurgulu heceyi taklit eder. Sosyal amaçlı jestler kullanır. Bu dönemde bebek ses üretimi ile işitmeyi birleştirir. Seçilmiş işitilen sesleri tekrar eder. Çıkardığı sesler hece tekrarına doğru değişir ve daha çok çevredeki dili niteliklerini kazanır. Hece tekrarında sık sık değişme olur. Ünlü-ünsüz birleşmeler olur. 

Ses oyunlarında ritm kullanılır.

İşitme kaybı olan bebekler lalling dönemini yaşayamazlar.Çünkü kulakları bu üretilen sesleri duyamaz. Bu dönemde bu gelişimlerin görülmemesi, bu dönemde dil problemlerinin, işitme kaybı, zihinsel gerilik, duygusal yoksunluğa bağlı olarak ortaya çıktığını gösterir.

10 Ay -12 Ay Alıcı Dil Bazı emirleri yerine getirir. Kendi ismini bilir. İsmi söylenen kişiye veya oyuncağa bakar. 

İfade Edici Dil Oyuncaklara ve aynada kendi görüntüsüne ses çıkarır. Hafızasındaki sesler ile yetişkin konuşmasını taklit eder. Birkaç sözcük üretir. Yetişkinin el sallamasını taklit eder.

13 ay- 18 ay Alıcı Dil Sözcük dağarcığı 5–20 arası olabilir. İsmi söylenen oyuncak, kişi ve kıyafetlere işaret eder. İsmi söylenen iki vücut bölümüne işaret eder. “Nerede” sorusunu işaretle yanıtlar. İsmi söylenen resimleri gösterir. İfade Edici Dil Hayvan seslerini taklit eder. En az iki nesneyi adlandırır. Kendiliğinden en az 5 sözcük kullanır. İki morfem kullanabilir.

19 Ay – 24 Ay Alıcı Dil İstendiğinde nesneleri verir. Sorulduğu zaman bir kaç vücut kısmını gösterir. Basit komutları ve soruları anlar (Topu at, bebek nerede?). Nesnenin ismi söylendiği zaman kitaptan resim gösterir. Geçmiş ve şimdiki zamanı anlar. İsmin –de ve -den hâllerini anlar. İfade Edici Dil 18 aylıkken 20 civarı olan sözcük dağarcığı 24 aylıkta 200’e ulaşır. Kendisine ismiyle hitap eder. Şarkı mırıldanır veya söyler. Geçmiş zamanı kullanabilir. İsmin –de ve –den hâllerini kullanabilir Her ay daha fazla kelime söyler. Bir – iki kelimeli sorular sorabilir. İki kelimelik cümleler kurmaya başlarlar.

25 Ay –30 Ay Alıcı Dil “Ben”, “sen” gibi zamirleri anlar. “Benim”, “senin” gibi iyelik sıfatlarını anlar. Arkadaş veya akraba isimlerini bilir. Farklı cümle tiplerini anlayabilir. Kız-erkek ayırımını yapar. “Ne”, “kim” sorularını anlar. İfade Edici Dil Sorulduğunda adını söyler. Şarkı veya tekerleme söyler. Kısa cümleler kullanır. Kişi zamirlerini kullanır. -di li geçmiş zamanı kullanır.

31 Ay – 36 Ay Alıcı Dil Anlam farklılıklarını algılar (büyük-küçük). İçme, uyuma, yeme gibi günlük hayatla ilgili resimleri tanır. İki isteği peş peşe yerine getirebilir. “içerde” ve “dışarıda ayırımı yapar. “çok” ve az” ayırımı yapar 

İfade Edici Dil Bazı zaman eklerini kullanır( -iyor,, - di,-mış). Çoğul ekini kullanır. Olumsuz ekini kullanır. “Ne yapar?” / “Ne yaparsın?” tipi soruları cevaplar. Ortalama sözce uzunluğu 4 morfem civarıdır. Kısa sohbeti sürdürür.

3 Yaş - 4 Yaş Alıcı Dil İki eylem içeren yönergelere tepki verir. Nesnelerin işlevlerini bilir. Alıcı dil dağarcığında 1200-2000 ya da daha fazla sözcük vardır. Nesneleri gruplayabilir. (oyuncaklar, v.b.) İfade Edici Dil Evde, okul veya arkadaşları ile ilgili konuşur. Aile dışı kişiler genellikle çocuğun konuşmasını anlar. Öznesi, eylemi olan tam cümleler kurar. 4’den fazla kelimeden oluşan bir çok cümle kullanır. Dili duygu ifade etmek için kullanır. Öykü anlatır. 800-1500 sözcüklük dağarcığı vardır.

4 Yaş - 5 Yaş Alıcı Dil Renkleri işaretle gösterir. Üçgen, kare gibi şekilleri bilir. Kısa bir hikayeye dikkatini verir ve hikaye ile ilgili basit soruları cevaplar. Evde veya okulda ne söylenildiğinin çoğunu anlar. Zaman kavramını anlar. (gece-gündüz) İfade Edici Dil 1000-2000 ya da daha fazla sözcük vardır. Sözcüklerin ne demek olduğunu sorar. Çok soru sorar. Bir çok detayın verildiği karmaşık cümleleri kullanır. “Neden” ve “nasıl” soruları sormaya başlamıştır. Okuldaki, evdeki, arkadaşları ile olan deneyimlerini anlatır.

Arkadaşları ve yetişkinlerle çok rahat iletişim kurar.

Ailesindeki diğer kişilerle aynı grameri kullanır. Çocuklarda Dil ve Konuşma Gelişimi 

5 Yaş - 6 Yaş Alıcı Dil Zıt kavramları bilir. Yazıya ilgi duyar. Üç aşamalı yönergeleri yerine getirir. Bir gruba verilen yönergeleri takip eder. İfade Edici Dil Bilgi almak için soru sorar. Duyguları ifade eder. Bağlaçları kullanır. Haftanın günlerini sıralar. Temel gramer bilgisini edinmiştir.

6 Yaş - 7 Yaş Alıcı Dil Sağ ve sol kavramlarını anlar.

Karmaşık tanımlamaları daha çok kullanmaya başlar. Alıcı dil sözlükçesine yaklaşık 20000 sözcük vardır. 

İfade Edici Dil Yaklaşık 6-7 sözcüklü cümleler kurar. Zaman kavramlarının çoğunu anlar. Koşullanmış bir şekilde 100’e kadar sayar. Olayları sırasına göre anlatır. Bir öyküyü -giriş, gelişme, sonuç - anlatır.